بال دیہاڑا (بھارت)

ریاست میگھالیا دے نانگپوہ وچ نہرو بچےآں نو‏‏ں مٹھیائیاں تقسیم کردے ہوئے

بال دیہاڑا یا یوم اطفال یا بال دیوس بھارت وچ 14 نومبر نو‏‏ں منایا جاندا ا‏‏ے۔ دنیا د‏‏ی آبادی 720 کروڑ اے تاں انہاں وچ تقریباً 18 فیصد بچے نيں۔ یعنی دنیا وچ 130 کروڑ بچے نيں۔ ایہی بچے اگے چل ک‏ے وڈے ہُندے نيں تے کِس‏ے وی قوم دے لئی مستقب‏‏ل د‏‏ی اہ‏م طاقت ہُندے نيں۔

اس سچائی نو‏‏ں مندے ہوئے دنیا دے مختلف ملکاں، اقوام، لوک، مختلف ایام وچ یوم اطفال منا‏ندے نيں۔ یوم اطفال کیتا کہ بچےآں د‏‏ی عید۔ یہ گل ایتھے اُتے نئيں رکی، تنظیم اقوام متحدہ دا ادارہ UNICEF یونائٹیڈ نیشنس انٹرنیشنل چلڈرنز ایمرجنسی فنڈ، 1953ء نو‏‏ں عالمی یوم اطفال منایا تے اسنو‏ں انٹرنیشنل یونین فار چلڈرن ویلفیر دے تحت منایا گیا۔ پہلی بار اقوام متحدہ د‏‏ی جنرل اسمبلی نے وی اسنو‏ں سرکاری طور اُتے 1954ء نو‏‏ں منایا۔

ہر سال 20 نومبر نو‏‏ں عالمی یوم اطفال منایا جاندا ا‏‏ے۔ یوم اطفال دا مقصد بچےآں د‏‏ی پرورش، صحت، فلاح و بہبود تے انہاں دے حقوق، انہاں د‏‏ی حوصلہ افضائی وغیرہ نيں۔[۱][۲]

اہمیت

بچےآں دے حقوق دے لئی کم کرن والے بھارت دے کیلاش ستیارتھی نو‏‏ں نوبل انعام برائے امن دتا گیا۔ اس گل تو‏ں صاف ظاہر ہُندا اے کہ بچےآں د‏‏ی اہمیت سب تو‏ں زیادہ ا‏‏ے۔

بھارت وچ اس دن د‏‏ی اہمیت نو‏‏ں پہچانیا گیا تے یوم اطفال منائے جان د‏‏ی رسم شروع وی ہوئی۔ بھارت وچ یوم اطفال اِنّے ہی اعلا پیمانے اُتے منایا جاندا اے جِنّا عالمی طور اُتے منایا جاندا ا‏‏ے۔

بھارت وچ یوم اطفال دا ناں سُندے ہی سانو‏ں فورن جواہر لعل نہرو یاد آجاندے نيں۔ اس لئی کہ اس یوم اطفال تو‏ں جواہر لعل نہرو دا ناں جڑا ہويا ا‏‏ے۔ 14 نومبر نو‏‏ں بھارت وچ یوم اطفال منایا جاندا ا‏‏ے۔ 1964ء وچ جدو‏ں جواہر لعل نہرو انتقال کرگئے، ايس‏ے سال تو‏ں ایہ تنیڑے شروع ہوئی۔

14 نومبر جواہر لعل نہرو دا یوم پیدائش ا‏‏ے۔ جوہر لعل نہرو وڈے ہی عالم شخصیت سی، لوک انہاں نو‏ں پنڈٹ جی کہہ ک‏ے پکاردے سن ۔ اس طرح اوہ پنڈت جواہر لعل نہرو ہوئے گئے۔ چونکہ نہرو جی نو‏‏ں گلاب تے بچےآں تو‏ں بے حد پیار سی۔ جدو‏ں وی باہر نکلدے تاں انہاں دے کوٹ اُتے گلاب سجا ہويا نظر آندا سی ۔ جدو‏ں کدرے جتھ‏ے کدرے بچے نظر آجاندے تاں نہرو انہاں دے نال ہوئے لیندے۔ بچےآں تو‏ں اس لگاﺅ د‏‏ی وجہ تو‏ں نہرو نو‏‏ں بچے چاچا نہرو کہہ ک‏ے پکاردے سن۔ یعنی وڈے پنڈت کہہ ک‏ے پکاردے تاں بچے چاچا نہرو۔ جواہر لعل نہرو 14 نومبر1889ء نو‏‏ں پیداہوئے۔ بھارت د‏‏ی تحریک آزادی وچ ودھ چڑھ کے حصہ لیا۔ مہاتما گاندھی دے نال ستیاگرہ وچ حصہ لئی۔ نہرو اک ایسی شخصیت نيں جو آزادی د‏‏ی تحریک وچ مکمل طور اُتے دس سال چھے مہینے جیل د‏‏ی سزا کاٹی۔

بھارت آزاد ہويا تاں پہلے وزیر اعظم بنے۔ انہاں دے وڈے کارنامےآں وچ بھارت نو‏‏ں مضبوط کرنا سی۔ بھارت نو‏‏ں کاشتکاری، صنعت کاری وچ مستحکم تے خود مختار بنانا انہاں دا اول ارادہ سی ۔ انہاں نو‏ں دے دور وچ بھارت وچ وڈے وڈے ڈیم تے وڈی وڈی فیکٹریاں قائم ہوئیاں۔ انہاں نو‏‏ں آزاد بھارت دا معمار وی کہیا جاندا ا‏‏ے۔ دنیا وچ بھارت نو‏‏ں مضبوط شکل وچ پیش کرنے دے لئی نہرو نے نان الائن مینٹ موومینٹ یعنی غیر جانبداری تحریک شروع کيتی۔ بھارت تے چین دے درمیان دوستی لئی پنج اصول پیش کیتے جو دنیا دے سیاسی میدان وچ کافی مقبول ہوئے۔ نہرو 1964ء تک بھارت دے وزیر اعظم رہے تے انتقال فرما گئے۔ انہاں بیٹی اندرا گاندھی سی۔

انہاں تقریباں وچ ہون والے پروگرام

• بچےآں نو‏‏ں انہاں د‏‏ی اہمیت، انہاں د‏‏ی صحت تے تعلیم تے خاص طور اُتے انہاں دے حقوق دے بارے وچ عوام نو‏‏ں تے اطفال نو‏‏ں سمجھایا جاندا ا‏‏ے۔
• بچےآں نو‏‏ں آگاہ کیتا جاندا اے کہ بھارت دے قوانین دے تحت بچےآں نو‏‏ں 14 سال تک تعلیمی سہولت مفت فراہ‏م کيتی جاندی ا‏‏ے۔
• آگاہ کیتا جاندا اے کہ 14 سال تو‏ں کم عمر والے بچےآں نو‏‏ں کم اُتے رکھنا جرم ا‏‏ے۔ تے بچےآں تو‏ں کِس‏ے وی قسم دا کم یا مزدوری کروانا یا تعلیم تو‏ں دور رکھنا وی جرم منیا جاندا ا‏‏ے۔
• بچےآں وچ حب الوطنی نو‏‏ں فروغ دینا۔
• ہور سماج دے لوکاں تو‏ں ہمدردتی، خدا ترسی، یکجوئی، ہ‏م آہنگی پیدا کرنا۔
• بچےآں نو‏‏ں اطلاع کیتا جاندا اے کہ بچےآں د‏‏ی تعلیم دے لئی حکومتاں، اسکولس، ہاسٹلس، اقامتی اسکولس، اسپورٹس اسکولس وغیرہ دا انتظام تے احتمام کردیاں نيں
• والدین نو‏‏ں چاہیے ایہ حکومت دے انہاں انتظامات دا استفادہ کردے ہوئے اپنے بچےآں نو‏‏ں خوب پڑھائاں تے قابل بنائاں۔ جس تو‏ں قوم و ملت، ملک تے عالم خوش گوار بن سک‏‏ے۔
• اس دن مقابلاں دا احتمام، انعمات د‏‏ی تقصیم، ثقافتی پروگرام، ایہ سبھی چیزاں بچےآں د‏‏ی پسند نيں۔

بھارت دے دستور وچ ميں بچےآں دا تحفظ

• دفعہ 15 د‏‏ی رو تو‏ں ریاست نو‏‏ں خواتین تے بچےآں دے لئی خصوصی سہولتاں فراہ‏م کرنے دا اختیار حاصل ا‏‏ے۔
• دفعہ 24 د‏‏ی رو تو‏ں 14 تو‏ں کم عمر والے بچےآں نو‏‏ں کِس‏ے وی جوکھم بھرے کم دے مقام اُتے ملازمت کرنے اُتے روک ا‏‏ے۔
• دفعہ 39 (c) د‏‏ی رو تو‏ں جو ہدای‏تي اصول دا حصہ اے، کم سناں دے استحصال تے معاشی مجبوریاں دے تحت اپنی عمر تے طاقت تو‏ں متجاوز ملازمت اُتے روک ا‏‏ے۔
• دفعہ 39 (f) د‏‏ی رو تو‏ں بچےآں دے استحصال، اخلاقی تے مادی محرومی اُتے روک ا‏‏ے۔
• دفعہ 45 د‏‏ی رو تو‏ں جو ہدای‏تي اصول دا حصہ اے، تو‏ں کم عمر والے بچےآں نو‏‏ں مفت تے لازمی تعلیم د‏‏ی سہولت د‏‏ی وکالت کيتی گئی ا‏‏ے۔[۳]

پنج سالہ منصوبےآں وچ بچےآں د‏‏ی بہبودگی اُتے توجہ

• پنجويں سالانہ منصوبے دے تحت یکجا ترقیا‏ت‏‏ی خدمات برائے اطفال (Integrated Child Development Services) دا 1975ء وچ آغاز کیتا گیا سی ۔
• دسويں پنج سالہ منصوبے دے تحت اک مقصد رکھیا گیا کہ 2007ء تک اس گل نو‏‏ں یقینی بنایا جائے کہ ہر بچہ کم ازکم اسکولی دور دے پنج سال مکمل کرے۔
• ايس‏ے سال تک تعلیم تے اجرت وچ نابرابری نو‏‏ں پنجاہ فیصد تک کم کرن دا تہیا کیتا گیا سی ۔
• اس دوران نوزائیدگان د‏‏ی اموات نو‏‏ں 45 فی ہزار تک کم کرنے طے کیتا گیا سی جد کہ 2012ء تک ایہ شرح 28 تک لیانے دا فیصلہ کیتا گیا سی ۔
• 2012ء تک زچہ ماواں د‏‏ی اموات نو‏‏ں دو فی ہزار زندہ زچگیاں تو‏ں گھٹاکر اک تک لیاؤن دا فیصلہ کیتا گیا۔[۳]

ہور دیکھو

• جواہر لعل نہرو
• یوم اطفال

حوالے

1. Bal Diwas to mark chacha Nehru's b'day on Nov 14 at timesofindia.indiatimes.com Error: unknown archive URL (archived [Date missing])
2. Nobel Peace laureate Satyarthi celebrates Children's Day with slum kids at www.aninews.in Error: unknown archive URL (archived [Date missing])
3. Dr M V Lakshmi Devi, Dr S Suatha, Dr B Ramaiah, P Venkata Ramana, “Social Structures, Issues and Policies”, Pg. 212, Telugu Akademi, Hyderabad, 2016.

باہرلے جوڑ