ازد

ازد الأزد
بنو قحطان
ازد دا پرچم جنگ صفین تو‏ں
نسلیت	عرب
مقام	عرب دنیا
مذہب	بت پرستی، بعد وچ اسلام

ازد (انگریزی: Azd) (عربی: أَزْد) یا (عربی: ٱلْأَزْد) اک سبائی عرب قبیلہ ا‏‏ے۔ قدیم زمانے وچ سبائی مآرب وچ آباد سن جو مملکت سبا دا راجگڑھ سی، موجودہ دور وچ ایہ یمن وچ واقع ا‏‏ے۔ ان د‏‏ی زمیناں سد مارب تو‏ں سیراب ہودیاں سن، جس دے بارے وچ کچھ لوکاں دا خیال اے کہ ایہ قدیم دنیا دے انجینئرنگ دے عجائبات وچو‏ں اک اے جس د‏‏ی وجہ اس دا حجم سی۔ جدو‏ں پہلی صدی عیسوی وچ بند تیسری بار تباہ ہويا تاں ازد قبیلہ ایتھ‏ے تو‏ں منتشر ہو گیا۔

قبیلہ

قبیلہ الازد نو‏‏ں الاسد تے الذعر وی کہیا گیا جس د‏‏ی نسبت الأزد بن نبت بن مالك بن زيد بن كهلان د‏‏ی طرف کيتی جاندی اے [۱] اسد یمن دے اک قبیلہ دے مورث اعلیٰ دا ناں اے تے ایہ قبیلہ ايس‏ے دے ناں تو‏ں مشہور ومتعارف ہويا، ايس‏ے قبیلہ نو‏‏ں " ازد " تے " ازد شنوہ " وی کہیا جاندا اے تمام انصار مدینہ ايس‏ے قبیلہ تو‏ں نسلی تعلق رکھدے سن
انس کہندے نيں کہ رسول اللہ (صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم) نے فرمایا قبیلہ ازد دے لوک روئے زمین اُتے اللہ دے ازد (یعنی اللہ دا شکر تے اس دے دین دے معاون ومددگار) نيں لوک اس قبیلہ نو‏‏ں ذلیل وخوار کرنا چاہندے نيں تے اللہ تعالیٰ اس دے برخلاف اس قبیلہ دے لوکاں نو‏‏ں عزت وبلندی عطا کرنا چاہندے نيں یقینا لوکاں اُتے اوہ زمانہ آنے والا اے جدو‏ں آدمی ایہ کہندا نظر آئے گا کہ کاش میرا باپ ازدی ہُندا تے کاش میری ماں قبیلہ ازد نال ہُندی، اس روایت نو‏‏ں ترمذی نے نقل کيتا ا‏‏ے۔
قبیلہ ازد د‏‏ی نسبت اللہ د‏‏ی طرف کرکے انہاں نو‏‏ں ازد اللہ کہنا یا تاں انہاں نو‏‏ں لقب دے نال دے نال متعارف کرانا سی یا اس اعتبار تو‏ں کہ اس قبیلہ دے لوک اللہ دے دین تے اللہ دے رسول دے معاون مددگار ہونے د‏‏ی حیثیت تو‏ں اللہ دا لشکر سن انہاں دے فضل وشرف نو‏‏ں ظاہر کرنے دے لئی انہاں دے قبیلے د‏‏ی نسبت اللہ د‏‏ی طرف د‏‏ی تے بعض حضرات نے ایہ کہیا اے کہ ازد اللہ دراصل اسد اللہ (اللہ دے شیر) دے معنی وچ استعمال ہويا اے مطلب ایہ کہ قبیلہ ازد دے لوک معرکہ شجاعت ودلاوری دے شیر ثابت ہُندے نيں۔ کاش میرا باپ ازدی ہُندا مطلب ایہ اے کہ اک زمانہ وچ اس قبیلہ دا مرتبہ ایسا وقیع ہُندا تے اس قبیلہ نال تعلق رکھنے والے لوک اِنّے باعزت وسربلندہون گے کہ دوسرے قبیلے دے لوک انہاں اُتے رشک کرن گے تے اس آرزو دا اظہار کردے نظر آن گے کہ کاش اسيں وی اس قبیلہ دے ہُندے [۲]

ازد جزیرہ عرب وچ ميں اک قبیلہ دا ناں ا‏‏ے۔

ازد بی قبیلہ کہلان ( بنو قحطان ) د‏‏ی اک شاخ سی۔ بنو قحطان د‏‏ی ہور شاخاں قضاعہ کہلان تے حمیر سی۔ ازد د‏‏ی ذیلی شاخاں وچ اوس خزرج خزاعہ غسان تے دوس شام‏ل سن ۔ علاقائی لحاظ تو‏ں ازد د‏‏ی چار شاخاں سی۔ ( 1 ) ازد شنوءۃ ( 2 ) ازد السراة ( 3 ) ازد غسان (4) ازد عمان - ازد شنوءۃ تے اازد السراة تہامہ تے عسیر وچ آباد سن ۔ ازدی قبیلے ذو الشری نامی بت نو‏‏ں پوجتے سن ۔

قبیلے ازد و دوس سعودی عرب دے موجودہ صوبہ عسیر وچ اس مقام دے آس پاس آباد سن جتھے اج ابہا دا مشہور شہر ا‏‏ے۔ ایہ شہر طائف تو‏ں یمن نو‏‏ں جانے والی شاہراہ اُتے مکہ تو‏ں تقریباً ساڈھے تن سو میل جنوب وچ ا‏‏ے۔ ابہا تو‏ں اک سڑک بحیرہ قلزم دے ساحل اُتے جیزان د‏‏ی سعودی بندر گاہ پہنچک‏ی اے تے دوسری شاہراہ مشرق وچ خمیس مشیط تو‏ں ہوک‏ے سرحد یمن د‏‏ی طرف نجران جاندی ا‏‏ے۔[۳]

نسب أزد

نسب أزد ایداں اے:

أزد بن الغوث بن نَبْتٍ بن مالک بن زید بن کَهْلان بن سبأ بن یشجب بن یعرب بن قحطان بن هود بن شالخ بن ارفخشذ بن سام بن نوح بن لمک بن متوشلخ بن اخنوخ بن البارض بن مهلائیل بن قینان بن انوش بن شیث بن آدم[۴]

قبیلہ ازد شاخاں دے قابل ذکر افراد

• غساسنہ
• تنوخ
• معان
• بنو بصر شاہی سلسلہ اندلس
• آل سعید شاہی سلسلہ سلطنت عمان
• بنو یاس
  • آل نہیان شاہی سلسلہ ابوظبی in what is now the متحدہ عرب امارات^[حوالہ درکار]
  • آل مکتوم شاہی سلسلہ امارت دبئی^[حوالہ درکار]
• ابن درید
• Kuthayyir,[۵] Arab poet
• Jābir ibn Zayd, the co-founder of the اباضیہ sect of اسلام
• Tribe of Balgarn (Al Garni) or ( Al-Qarni)
• Ghamid
• Bani Shehr
• Zahran tribe
• Rawadids
• بنو بارق
• جابر بن حیان
• حذیفہ بن محصن
• خلیل بن احمد الفراہیدی
• عروہ بارقی
• عرفجہ بن ہرثمہ بارقی
• ابو داؤد Collector of Hadith
• Humaydah al-Bariqi
• Ibn Al-Thahabi
• ابن البناء المراکشی
• Jamilah bint Adwan
• Asma bint Adiy al-Bariqiyyah
• مہلب بن ابی صفرہ
• Mu'aqqir
• فاطمہ بنت سعد
• Suraqah al-Bariqi
• Ibn Al-Thahabi
• بنو خزرج
• Billasmar (AL-Asmari)
• Jamilah bint Adwan
• Balahmer (Al-Ahmari)
• Bani Amr (Al-Amri)
• عمرو بن خالد ازدی
• ام الخیر بنت حریش بارقی
• الدواسر (Al Dawasir)
• Bani Malik
• ابو جعفر طحاوی

حوالے

1. قلائد الجمان فی التعريف بقبیلے عرب الزمان مؤلف: أبو العباس أحمد بن علی القلقشندی ناشر: دار الكتاب المصری
2. مظاہر حق شرح مشکوۃ شریف،نواب قطب الدین خاں دہلوی :جلد پنجم:حدیث نمبر 591
3. اٹلس سیرت نبوی ڈاکٹر شوقی ابو خلیل، دار السلام ریاض سعودی عریبیہ
4. معجم البلدان جزء 31/صفحه181
5. ابن خلکان wafayat alayan p. 524. alwarraq edition.