Według danych z 31 grudnia 2017 miasto liczyło 13 762 mieszkańców[2].
Nazwa miasta pochodzi od staropolskiego wyrazu moszyna, którego używano na określenie miejsca zarośniętego mchem[4].
Historia
Miejscowość po raz pierwszy pojawia się w źródłach pochodzących z 1247 roku. Z 1302 roku pochodzi z kolei najstarszy dokument wymieniający Mosinę jako miasto. Data samej lokacji pozostaje nieznana, doszło do niej jednak z pewnością wskutek starań ówczesnego właściciela, wojewody kaliskiego, Mikołaja Przedpełkowica z rodu Łodziów – być może doszło do niej jeszcze za panowania Przemysła II[5].
Prawa miejskie zostały potwierdzone przez króla Władysława Jagiełłę w roku 1429. Z tą miejscowością związał się ród Mosińskich. Starostą był tu Piotr Bniński (Piotr z Bnina) herbu Łodzia (1390–1448) – kasztelan gnieźnieński (1428–1437), podróżnik. Potem syn jego Maciej Mosiński (zm. 1492–1493), był starostą generalnym Wielkopolski (1475) i wojewodą poznańskim (1477) oraz kaliskim (1476) przyjął nazwisko od miejscowości Mosina. W czasie wojny trzynastoletniej Mosina wystawiła w 1458 roku 4 pieszych na odsiecz oblężonej polskiej załogi Zamku w Malborku[6]. Tu przebywały wojska hetmana Stefana Czarneckiego w 1660 r. W 1848 r. była siedzibą władz Rzeczypospolitej Mosińskiej.
9 września 1939 roku Mosina została zajęta przez wojska niemieckie. Rozpoczęły się represje, pierwsze aresztowania miały miejsce pomiędzy 17 a 18 września 1939. Część mieszkańców miasta była przetrzymywana w bożnicy (współcześnie Izba Muzealna), a następnie wybierano spośród nich zakładników i kierowano ich przed sądy doraźne (niem. Standgericht) policji bezpieczeństwa. Dla zachowania pozorów egzekucję poprzedziło „postępowanie sądowe” stanowiące parodię procesu sądowego[7], trwającego nie dłużej jak kilkanaście minut i ograniczonego jedynie do sprawdzenia personaliów i wysłuchania opinii miejscowych Niemców na temat „antyniemieckiej postawy” i działalności podsądnych[7]. W wyniku wydanych przez sąd doraźny wyroków śmierci 15 osób rozstrzelano publicznie na rynku 20 października 1939 roku. W czasie okupacji niemieckiej z miasta wysiedlono 57 rodzin (225 osób), aresztowano i umieszczono w obozach zagłady dalsze 513 osób (w tym 58 dzieci z Mosiny). Dzieci zostały wywiezione do rejencji łódzkiej i umieszczone w obozie koncentracyjnym dla dzieci w Łodzi[8]. W lasach okalających miasto w latach 1940–1943 dokonano licznych egzekucji ludności cywilnej. Terror i prześladowania okupanta niemieckiego spowodowały narastanie oporu społecznego – w Mosinie działały grupy bojowe Związku Walki Zbrojnej, Armii Krajowej, Związku Odwetu oraz harcerskich Szarych Szeregów. Armia Czerwona zajęła Mosinę w dniu 25 stycznia 1945 roku.
Obecnie gmina inwestuje w budownictwo wielorodzinne. We wsi Krosno rozbudowane zostało Osiedle TBS oraz budowane są nowe osiedla: Osiedle Słoneczne, Osiedle Miodowe, Osiedle Olszynka, Osiedle Harmonia i Osiedle Morena.
Oświata
Przedszkole nr 2 „Wesołe Skrzaty” w Mosinie, ul. Powstańców Wielkopolskich 1
Przedszkole nr 3 Integracyjne w Mosinie, ul. Topolowa 6
Przedszkole nr 4 w Mosinie, ul. Kasprowicza 28
Publiczne Przedszkole „Słoneczko” w Rogalinku, ul. Kościelna 3
Przedszkole Niepubliczne im. Janka Wędrowniczka w Mosinie, ul. Szkolna 2
Niepubliczne Przedszkole "Na bosaka" w Dymaczewie Starym, ul. Szkolna 4[9]
Prywatne Przedszkole „Koniczynka” w Mosinie, ul. Leszczyńska 27[10]
Prywatne Przedszkole „Happy House” w Czapurach, ul. Poznańska 18
najwyższą budowlą w mieście jest 150-metrowy komin byłej Fabryki Mebli. Budowla służy dla transmisji dalekiej i lokalnej sygnałów komunikacji telefonicznej i radiowej. Obiekt jest widoczny z dużych odległości[potrzebny przypis].
Szczególną atrakcją Darmowy Rower Małomiasteczkowy, czyli bezpłatne rowery miejskie, z których każdy może korzystać. Inauguracja tej inicjatywy, pionierskiej w Polsce, miała miejsce we wrześniu 2021 roku podczas festiwalu "Sztukodzielnia".[18] W październiku do tej inicjatywy dołączyło sąsiednie miasto Puszczykowo[19].
Piramida wieku mieszkańców Mosiny w 2014 roku[20].
Sport
W Mosinie działa klub sportowy KS 1920 Mosina:
Sekcja piłki nożnej w sezonie 2023/2024 występuje w klasie okręgowej[21];
Sekcja futsalowa w sezonie 2008/2009 występowała w 1 lidze.
7 czerwca 2018 powstał klub piłki ręcznejKS IDMAR Jedynka Mosina[22], posiadający tylko drużynę młodzików, występującą w Wielkopolskiej Lidze Młodzików (grupa A). Klub posługuje się barwami niebiesko-biało-czerwonymi, a swoją nazwę zawdzięcza sponsorowi IDMAR oraz Szkole Podstawowej nr 1 w Mosinie, z której pochodzi większość obecnych zawodników. Mecze rozgrywane są w Hali Sportowej OSiR Mosina[23].
Prasa
Gazeta Mosińsko-Puszczykowska” – miesięcznik ukazujący się od 2006, o nakładzie do 3000 egz.[24]
„Fakty Mosińsko-Puszczykowskie”- miesięcznik ukazujący się od maja 2002 roku o nakładzie do 4.000 egz. Gazeta bezpłatna kolportowana w ok. 70 punktach na terenie gmin Mosina, Puszczykowo, Brodnica, Stęszew.
↑Zbyszko Górczak: Najstarsze lokacje miejskie w Wielkopolsce (do 1314 r.), Poznań 2002, s. 110.
↑Kodex dyplomatyczny Wielkiej Polski; Codex diplomaticus Majoris Poloniae zawierający bulle papieżów, nadania książąt, przywileje miast, klasztorów i wsi, wraz z innemi podobnéj treści dyplomatami, tyczącemi się historyi téj prowincyi od roku 1136 do roku 1597; zebrany z materyałow przez Kaźmierza Raczyńskiego byłego Generała W. Polskiego i Marszałka nadwornego koronnego przysposobionych; wydany przez Edwarda Raczyńskiego, Poznań 1840, s. 181.
↑ abZbrodnie Wehrmachtu w Wielkopolsce w okresie zarządu wojskowego (1 września – 25 października 1939). Kalisz: Okręgowa Komisja Badania Zbrodni Hitlerowskich w Łodzi, Instytut Pamięci Narodowej, 1986, s. 165.
↑„Dzieci polskie oskarżają”, Józef Wnuk, Helena Radomska-Strzemecka, PA, Warszawa 1961
↑PawełP.AndersPawełP., Wielkopolski Park Narodowy, s. 58, ISBN 83-85811-71-0.
↑SylwiaS.UfnalskaSylwiaS., MichałM.WójkiewiczMichałM., Droga Dobroci w Duchu Świętym, Parafia pw. św. Marcelina, Rogalin, maj 2023 [dostęp 2024-05-14].