W latach 1974–1978 pełnił funkcję prefekta, a w latach 1979–1983 prefekta studiów w Wyższym Częstochowskim Seminarium Duchownym w Krakowie[3]. W seminarium prowadził wykłady m.in. z filozofii przyrody i filozofii nauki[8]. Wykładał również historię filozofii w Instytucie Teologicznym w Częstochowie[1].
W latach 1974–1978 był kolejno asystentem, adiunktem i starszym asystentem na Papieskim Wydziale Teologicznym[5] (od 1981 Papieskiej Akademii Teologicznej[1]). W 1980 założył Katedrę Logiki i Metodologii Papieskiego Wydziału Teologicznego w Krakowie, którą kierował do 1997[5]. W latach 1982–1985 sprawował urząd prodziekana, zaś w latach 1988–1990 dziekanaWydziału Filozoficznego tejże uczelni[1]. W 1988 został profesorem Papieskiej Akademii Teologicznej[3]. Był członkiem Ośrodka Badań Interdyscyplinarnych, działającego na tej uczelni[9].
Prowadził gościnne wykłady w kraju i za granicą. Brał udział w krajowych i zagranicznych sympozjach na temat filozofii nauk szczegółowych (przyrodniczych i nauk o języku), filozofii Boga, a także refleksji nad człowiekiem i społeczeństwem[5].
Napisał ponad 50 książek i ok. 350 artykułów dotyczących problematyki filozofii oraz dialogu chrześcijaństwa z myślą współczesną. Publikował w krajowych i zagranicznych czasopismach specjalistycznych[5]. Zainicjował wydawanie serii zeszytów „Zagadnienia Filozoficzne w Nauce” (Papieska Akademia Teologiczna w Krakowie) i jej angielskiej edycji „Philosophy in Science” (Papieska Akademia Teologiczna w Krakowie, Obserwatorium Watykańskie i Uniwersytet w Tucson), a także serii wydawniczej „Philosophy in Science Library” (Obserwatorium Watykańskie)[12].
Był członkiem: Europejskiej Akademii Nauki i Sztuki w Salzburgu, Rosyjskiej Akademii Nauk Przyrodniczych w Moskwie, Komisji Biologii Ewolucyjnej i Teoretycznej Polskiej Akademii Nauk oraz Komisji Filozoficznej Polskiej Akademii Nauk[1][3]. Należał także do Rady Naukowej Fundacji Johna Templetona, przyznającej Nagrodę Templetona[13].
14 czerwca 1997 Jan Paweł II mianował go arcybiskupem metropolitą lubelskim[1]. Ingres do archikatedry św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty w Lublinie[1], w trakcie którego został mu nałożony paliusz metropolitalny[15], odbył 29 czerwca 1997[1]. Równocześnie z urzędem ordynariusza lubelskiego sprawował urząd wielkiego kanclerza Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego[15]. Był organizatorem i gospodarzem trzech Kongresów Kultury Chrześcijańskiej w Lublinie, które odbyły się w latach 2000, 2004 i 2008[5].
W ramach prac Episkopatu Polski należał do Rady Głównej (od 1996 Rady Stałej), przewodniczył Radzie ds. Apostolstwa Świeckich i Zespołowi ds. Stypendiów Naukowych i Językowych, a także zasiadał w Komisji Nauki Wiary, Komisji Duszpasterstwa, Zespole ds. Akcji Katolickiej i Zespole ds. Kontaktów z Rządem[1][3][16]. Był członkiem Komisji Wspólnej Episkopatu Polski i Rządu, a także pełnił funkcję moderatora Krajowej Rady Katolików Świeckich. Wszedł w skład Rady Głównej II Ogólnopolskiego Synodu Plenarnego[1]. Był jednym z założycieli powstałej w 1993 Katolickiej Agencji Informacyjnej, a następnie pełnił funkcję przewodniczącego jej Rady Programowej[5].
Był członkiem Kongregacji ds. Wychowania Katolickiego i Papieskiej Rady ds. Kultury[17]. W charakterze konsultora zasiadał w Międzydykasterialnej Komisji ds. Rozmieszczenia Duchowieństwa[3]. W latach 1999–2005 należał do Wspólnej Grupy Roboczej Kościoła Katolickiego i Światowej Rady Kościołów[5]. W 1997 został mianowany członkiem Rady Przedsynodalnej, która przygotowywała II Zgromadzenie Specjalne Synodu Biskupów dla Europy[1].
W 1994 w czasie przejścia do katedry tarnowskiej, gdzie miał odprawić mszę świętą, został uderzony w skroń kamieniem[19] przez leczącego się psychiatrycznie człowieka[20]. W związku z tym wydarzeniem otrzymał telegram od papieża Jana Pawła II[21]. Dowiedziawszy się, że matka napastnika jest za czyn syna napiętnowana przez sąsiadów, pojechał do miejscowej parafii, gdzie podczas mszy świętej publicznie ją uścisnął, a w kazaniu zaapelował o pojednanie z nią[20].
W 2011 prezydent RP Bronisław Komorowski z 17 lutego 2011 „za wybitne zasługi w działalności duszpasterskiej oraz osiągnięcia w pracy naukowej i dydaktycznej, za chrześcijańskie świadectwo humanizmu i tolerancji” nadał mu pośmiertnie Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski[24].
↑ abcdefghijklmnopqrstK.R. Prokop: Biskupi Kościoła katolickiego w III Rzeczpospolitej. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, 1998, s. 171–172. ISBN 83-7052-900-3.