Willem Reitsema

Willem Reitsema (Leens, 17 januari 1885 - Groningen, 12 maart 1963), in vakliteratuur ook wel W. Reitsema of W. Reitsema Tzn. genoemd, was een Nederlandse architect. Hij was werkzaam op het Groninger Hogeland, waar hij een groot aantal bouwwerken heeft ontworpen, vooral villa's, boerderijen en woonhuizen. Hij geldt als een vertegenwoordiger van de Groninger variant van de Amsterdamse School.

Leven en werk

Tuinderswoning in Niekerk

Pastorie in Niekerk

Kooyenburg in Zuurdijk

Villaboerderij de Klinkenborgh aan de Oudedijk te Pieterburen

Willem Reitsema, zoon van de Groninger aannemer-architect Temme Reitsema (1856-1941) en Frouwke Lubbers (1854-1917), leerde het vak in de praktijk van zijn vader. Ook volgde hij cursussen bouwkunde in Groningen. Vanaf 1915 was hij werkzaam als zelfstandig architect. Hij noemde zich Willem Reitsema Tzn., om verwarring te voorkomen met een andere (niet-verwante) Willem Reitsema, die in Leens vishandelaar was. Aanvankelijk deed Reitsema al het architectenwerk zelf, maar vanaf 1936 nam hij ook medewerkers in dienst. Onder hen was Jaap Bakema (1914-1981), die echter niet lang bleef[1], doordat zijn eigen carrière snel een hoge vlucht nam. Van 1937 tot 1947 was Harm Nienhuis Reitsema's vaste compagnon. Daarna werkte hij weer zelfstandig, al maakte hij in 1955 nog samen met de Damster architect Evert Rozema (1892-1964) een ontwerp voor hotel-restaurant Mercurius in Leens.

Zijn stijl vertoont kenmerken van zowel de Amsterdamse School als het nieuwe bouwen, maar had ook historiserende elementen. Hij maakte vaak gebruik van donkere bakstenen, overstekende dakgoten en houtwerk van Amerikaans grenen. Reitsema, die het ontwerpen van bouwwerken zelf "karweien" noemde, gold als een gedegen en betrouwbare architect. Dit bleek mede uit het feit dat hij soms werd gevraagd om panden te verbouwen die hij decennia eerder voor dezelfde opdrachtgevers had ontworpen.

Hij was tevens muzikaal: Reitsema speelde van zijn 12de tot zijn 72ste in het Leenster fanfarekorps Euphonia, dat hij soms ook dirigeerde. In 1957 kreeg hij daarvoor de eremedaille in de orde van Oranje-Nassau. Tijdens de Tweede Wereldoorlog, toen er niet kon worden gebouwd, dirigeerde hij verschillende zangkoren in de omgeving van Leens.

Reitsema is op 12 maart 1963 op 78-jarige leeftijd te Groningen overleden.

Werken (selectie)

• 1923: Villaboerderij Kooienburg, Zuurdijk[2]
• 1923: Voetgangersbrug naar boerderij Houkumhuis, Rasquert[3]
• 1924: Villaboerderij de Klinkenborgh aan de Oudedijk nabij Pieterburen (bijna identiek aan Kooienburg)[4]
• 1925: Woonhuis Trofehcor, Wehe-den Hoorn[5]
• 1926: Villaboerderij Meyma, Rasquert[6]
• 1926: Herstel schuur Teenstraheerd (oostersche plaats) aan de Teenstraweg in de Ruigezand[7]
• 1927: Baarhuisje op de begraafplaats van Garsthuizen[8]
• 1928-1930: Rentenierswoning aan de Hoofdstraat, Leens[9]
• 1928-1930: Villa aan de Wilhelminalaan, Zuidhorn[10]
• 1929-1930: Kop-rompboerderij aan de Electraweg, Electra[11]
• 1929: Tuinderswoning aan de Hoofdstraat, Niekerk (De Marne)[12]
• 1929: Rentenierswoning Nieuw Blokken, Baflo[13]
• 1929: Villaboerderij Hayemaheerd, Zuurdijk[14]
• 1931: Baarhuisje op de begraafplaats Rusthof, Oosterwijtwerd[15]
• 1932: Woonhuis aan de Seinenstraat, Aduard[16]
• 1938: Kop-rompboerderij aan de Allersmaweg, Ezinge[17]
• 1938: Verbouwing woonhuis aan de Stationsweg, Ulrum[18]
• 1938: Pastorie van de hervormde kerk aan de Kerkstraat, Niekerk (De Marne)[19]
• 1939: Weegbrughuisje aan de Spoorstraat, Ulrum[20]
• 1950: Verbouwing lagere school Sint Ludgerus, Mernaweg, Wehe-den Hoorn[21]

Zie ook

• Lijst van Nederlandse architecten

Literatuur

• Fennema, Bertus, Annelike Brinkman en Henk Bolt (2008) Willem Reitsema Tzn. (1885-1963) - Architect op het Hogeland. Groningen: Noordboek.

Bronnen, noten en/of referenties

• AlleGroningers.nl - Geboorteregister Leens 1885, Aktenummer 15
• Reenders, Anja (2007) Versteende Welvaart. Amsterdamse School op het Groninger Hoogeland. Groningen: Noordboek. ISBN 978 90 330 0653 1
• Archieven.nl (Groninger Archieven) - Architectenbureau W. Reitsema Tzn. te Leens, 1915 - 1963
• Uitgeverij Noordboek - Willem Reitsema. Biografie van een opmerkelijke architect uit Leens

---

1. Bakema werkte in de zomer en herfst van 1936 bij Reitsema
2. RCE - Rijksmonument 509455 (Vlakkeriet, Zuurdijk)
3. RCE - Rijksmonument 510814 (bij Andelsterweg 1, Rasquert) - Of Reitsema de brug heeft ontworpen is niet helemaal zeker, maar volgens de RCE "vermoedelijk" wel.
4. Panman, Margriet en Jans Possel (1992) Architectuur en stedebouw in Groningen: 1850-1940, uitg. Waanders, Zwolle en Rijksdienst voor de Monumentenzorg, Zeist, ISBN 90 6630 374 3
5. RCE - Rijksmonument 509513 (Mernaweg 10, Wehe-den Hoorn) - Het is niet geheel zeker of dit pand daadwerkelijk door Reitsema werd ontworpen, de RCE noemt dat echter "waarschijnlijk".
6. RCE - Rijksmonument 510797 (Meijmaweg 4, Rasquert)
7. Botke, IJ. (2002) Boer en Heer. 'De Groninger Boer' 1760-1960. Groninger Historische Reeks 23. Assen: Koninklijke Van Gorcum. ISBN 20 232 3826 9 ([1])
8. Reenders, 2007 (Smijdingeweg 39, Garsthuizen)
9. RCE - Rijksmonument 509500 (Hoofdstraat 1, Leens)
10. Wilhelminalaan 3, Zuidhorn
11. RCE - Rijksmonument 509452 (Electraweg 24, Electra)
12. RCE - Rijksmonument 509481 (Hoofdstraat 23, Niekerk, De Marne)
13. RCE - Rijksmonument 510829 (Willem de Zwijgerstraat 2, Baflo)
14. RCE - Rijksmonument 509451 (Ewer 17, Zuurdijk)
15. Reenders, 2007 (Ripperdastraat 17, Oosterwijtwerd)
16. RCE - Rijksmonument 516311 (Burgemeester Seinenstraat 72, Aduard)
17. RCE - Rijksmonument 510818 (Allersmaweg 54, Ezinge)
18. RCE - Rijksmonument 509499 (Stationsweg 1, Ulrum)
19. RCE - Rijksmonument 512506 (Kerkstraat 7, Niekerk)
20. Reenders, 2007 (Spoorstraat 68, Ulrum)
21. 509435 St. Ludgerus Mernaweg 55 9964 AR te Wehe-den Hoorn. Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (7 december 2017). Geraadpleegd op 6 november 2022.

Mediabestanden

Zie de categorie Willem Reitsema van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.