|
VakwetenschapVakwetenschap of vakdiscipline, kort voor vakspecialistische wetenschap, is een bestaand wetenschappelijk (academisch) vakgebied. Iedere afzonderlijke vakwetenschap richt zich uitsluitend op een eigen, nauw omschreven kenobject (specialisme). De vakwetenschap staat tegenover de wijsbegeerte: terwijl elke vakwetenschap een gespecialiseerd kenobject heeft, onderzoekt de wijsbegeerte de beginselen van de verschillende vakgebieden en hun onderlinge samenhang. AlgemeenDe wetenschappelijke wereld of wetenschappelijke gemeenschap bestaat uit het geheel van wetenschappers, hun onderlinge relaties en interacties, en verschillende organisaties hieromheen. Deze gemeenschap is onder te verdelen in vakgebieden, die als subgemeenschappen fungeren. Karakteristieken van een wetenschappelijke discipline zijn:[1][2]
Met name de laatste drie karakteristieken gelden voor de wetenschap in het geheel, en zijn bepalend voor een gewone wetenschappelijke discipline.[2] GeschiedenisDe middeleeuwse universiteit kende slechts vier faculteiten, te weten Theologie, Medicijnen, Rechten en Kunsten, waarbij de laatste een wat lagere status had. Hedendaagse universiteiten hebben hun wortels in de laat-19e-eeuwse secularisering van het academisch onderwijs, waarbij het traditionele curriculum werd aangevuld met niet-klassieke, moderne talen en literatuur, en met natuurwetenschappen als natuurkunde, scheikunde, biologie, plus de technische wetenschappen. Begin 20e eeuw werden nieuwe disciplines toegevoegd als didactiek, psychologie, en sociologie, en na de jaren 1970 ontstonden vakdisciplines als milieukunde, ecologie en bewegingswetenschappen. Vakwetenschap: OnderwerpenActoren in een vakgebiedBinnen een wetenschappelijke discipline zijn verschillende partijen actief:
Opkomst van een vakgebiedVolgens Kamen (2001) is een wetenschappelijk vakgebied een gebied van studie met een centrale focus. Een nieuwe vakdiscipline kan als volgt ontstaan: wetenschappers van verschillende vakgebieden komen bij elkaar en komen er achter dat hun vakgebieden onderling raakvlakken hebben. Later markeren ze deze dag als de oorsprong van hun nieuwe discipline. Zo ontstonden nieuwe wetenschappelijke vakgebieden als biochemie (uit de biologie en de scheikunde), geofysica (uit geologie en natuurkunde), psychofysiologie (uit psychologie en fysiologie), econometrie (economie en wiskunde) en radioastronomie (natuurkunde en sterrenkunde). Een dergelijke krachtenbundeling vanuit twee (of meer) vakgebieden resulteert in een snellere toename van kennis door de combinatie van bestaande knowhow en onderzoekstechnieken, dan wanneer het onderzoek onafhankelijk van elkaar vanuit de oorspronkelijke vakgebieden zou zijn verricht.[3] Ontwikkeling van een vakgebiedDe Amerikaanse wetenschapsfilosoof Thomas Kuhn was in zijn boek The Structure of Scientific Revolutions (1962), de eerste die het idee naar voren bracht, dat wetenschap niet geleidelijk evolueert maar door paradigmawisselingen sprongsgewijs verandert. Een paradigma is volgens Kuhn een samenhangend stelsel van modellen en theorieën, die een denkkader vormen waarmee de 'werkelijkheid' geanalyseerd wordt, en die door een groep binnen een vakdiscipline wordt gedragen. Volgens Kuhn doorloopt een wetenschappelijke discipline de volgende opeenvolgende fasen:[4]
In de praktijk blijven zulk soort paradigma's en eigenlijk ook de wetenschappelijke disciplines weinig vastomlijnd. Indeling van vakdisciplinesBij wetenschap wordt onderscheid gemaakt tussen
Verder wordt de wetenschap wel onderverdeeld in de categorieën
Vakdisciplines zijn de wetenschappen, die in deze categorieën passen. In de praktijk kan het verschillen per universiteit, en met wetenschappelijke publicaties kan zomaar een nieuw vak worden gevestigd. Enige vastigheid wordt verkregen door het opstellen van nieuwe classificaties van de wetenschap of het aanpassen van de bestaande classificaties, zoals de Universele Decimale Classificatie en de Nederlandse Basisclassificatie. Al dit soort classificaties worden eens in de zoveel jaar aangepast aan de nieuwe stand van zaken. Zie ookBronnen, noten en/of referenties
|
Portal di Ensiklopedia Dunia
