Stehgeiger

André Rieu als stehgeiger bij zijn orkest.

Een stehgeiger (letterlijk: sta-violist) is een violist die al spelend leiding geeft aan een muziekensemble.

Dansorkestje met stehgeiger bij een thé dansant in Berlijn, 1923

Het fenomeen stehgeiger ontstond in Wenen, in de eerste helft van de 19e eeuw (de Biedermeiertijd). In die tijd werden de dansorkesten groter waardoor een dirigent nodig werd; vaak nam de eerste violist deze taak op zich. Steeds meer ensembles werden door een stehgeiger geleid, met name dansorkesten en salonorkesten in thee- en koffiehuizen. Ook stomme films werden wel begeleid door een ensemble met een stehgeiger.

Bekende 19-eeuwse Weense stehgeigers waren Johann Strauss jr. en Joseph Lanner. In de 20e eeuw voerde Willi Boskovsky het gebruik weer in bij de nieuwjaarsconcerten van de Wiener Philharmoniker die hij in de periode 1955 tot 1979 dirigeerde. In later jaren stond daar ook de Amerikaanse dirigent Lorin Maazel met zijn viool voor het orkest. De bekendste hedendaagse stehgeiger is André Rieu.

Trivia

In het Duitse voetbaljargon wordt de term stehgeiger gebruikt voor een technisch begaafde speler die weinig loopwerk verricht.

Externe link

• Lorin Maazel als stehgeiger bij de Wiener Philharmoniker. Youtube opname

Bronnen, noten en/of referenties

• Gerlinde Haid: Stehgeiger. In: Oesterreichisches Musiklexikon. Deel 5, Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften, Wien 2006, ISBN 3-7001-3067-8.
• Wen bezeichnet man im Fußball als Stehgeiger?. Geraadpleegd 2016-06-01.

Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Stehgeiger op de Duitstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.