Slangenmuur

Slangenmuur
Slingermuur
Retranchementenmuur
Meandermuur
Slangenmuur van Slot Zuylen

Een slangenmuur is een fruitmuur, gebouwd met een slingerende lijn, die overal even dik is. Door de slingerende vorm wordt een stabiele muur verkregen zonder dat er steunberen gemetseld behoeven te worden. De bochten vormen beschutte plaatsen, waarin windgevoelige planten of struiken, bijvoorbeeld leiboompjes, gepoot kunnen worden. Indien de slangenmuur op het zuiden is geplaatst is het mogelijk in een microklimaat (sub)tropische struiken te planten zoals vijgen. Uiteraard is hij dan ook zeer geschikt voor druiven. Een andere naam voor slangenmuur is abrikozenmuur.

Sommige slangenmuren hebben niet rondingen naar twee kanten zodat hij als het ware kronkelt, maar hebben pijlers waar geronde muren tussen zijn gemetseld. Deze zogeheten slingermuren worden soms slangenmuren genoemd, maar menigmaal wordt er onderscheid gemaakt tussen een slangenmuur en een slingermuur op basis van het verschil in vorm. Een retranchement(en)muur wordt als een zeldzame variant van de slangenmuur gezien. Bij deze muur ontbreekt een golvend verloop en de muur heeft in plaats daarvan terugspringende rechte muurvlakken die onderling verbonden zijn met een schuine hoek.[1]

Het slot Sanssouci in Potsdam bij Berlijn heeft tegen een helling links en rechts van brede trappen die naar het slot leiden een reeks fruitmuren op steeds hoger gelegen terrassen. Ze bestaan uit een aaneenschakeling van rechte en halfronde muurdelen, waarbij de ronde delen tegen de kou kunnen worden afgesloten met van vensterglas voorziene hoge deuren.

Nederland

Zogenoemde slangen-, slinger-, retranchementen- en meandermuren werden in Nederland vooral in de 18e eeuw op buitenplaatsen, landgoederen en bij kastelen aangelegd. Vrijwel allemaal zijn ze erkend als rijksmonument. Op de volgende plaatsen zijn ze nog aanwezig:

Onder andere bij Vechtoever te Maarssen, Huis te Vogelenzang in Bloemendaal NH en Villa Anna Maria in Dussen zijn dit soort muren verwijderd.

Bronnen

Noten

  1. ↑ a b Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Rijksmonumentnr: 414860
  2. ↑ Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Rijksmonumentnr: 523707
  3. ↑ Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Rijksmonumentnr: 512276
  4. ↑ Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Rijksmonumentnr: 510590
  5. ↑ Informatie over rijksmonumentnummer 507045
  6. ↑ Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Rijksmonumentnr: 25990
  7. ↑ Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Rijksmonumentnr: 450498. Zie ook: Maandblad Oud-Utrecht 1982, blz.67-68, en Maandblad Oud-Utrecht 1987, blz. 243-244.
Zie de categorie Serpentine walls van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.