PEN-dorp

PEN-dorp
'Dorpsplein' in het PEN-dorp
Locatie
Plaatsnaam	Alkmaar
Adres	Ampèrestraat, Alkmaar
Coördinaten	52° 39′ NB, 4° 44′ OL
Status en tijdlijn
Status	Met sloop bedreigd
Oorspr. functie	Kantorencomplex
Huidig gebruik	Leegstand, antikraak
Bouw gereed	Mei 1982
Afgebroken	2022?
Dimensies
Vloeroppervlak	14.500
Architectuur
Bouwstijl	Structuralisme
Bouwinfo
Architect	Abe Bonnema en Mien Ruys (tuinontwerp)
Detailkaart
Portaal    Civiele techniek en bouwkunde

Het PEN-dorp is een kantorencomplex in Alkmaar, ontworpen in 1982 door architect Abe Bonnema, met tuinontwerp van onder andere Mien Ruys.

In mei 1982 opende een nieuw bedrijfskantoor van het Provinciaal Elektriciteitsbedrijf Noord-Holland (PEN), op een terrein van 70.000 m² in de Bergermeerpolder.[1] Het complex bevond zich op een nieuw bedrijventerrein, Viaanse Molen, en bood plaats aan ruim 500 medewerkers. Hiermee werd het het grootste kantoor van Alkmaar. Hoewel de naam, PEN-dorp, anders doet vermoeden, had het complex geen woonfunctie.

Bouwstijl

Het PEN-dorp is gebouwd in structuralistische stijl en is daarmee verwant met het werk van architecten als Herman Hertzberger, Aldo van Eyck en Piet Blom.[2] In het structuralisme werden gebouwen ontworpen als structuren, bestaande uit herhaalde elementen, met veel aandacht voor de menselijke maat.[3] Het PEN-dorp is eigenlijk één gebouw, maar lijkt erg op een dorp door de kleinschaligheid en de belangrijke rol van groen en buitenruimte. Bij het ontwerp werden medewerkers van PEN uitvoerig betrokken. Het complex werd voorzien van een netwerk van tuinen, patio's en dakterrassen ontworpen door Mien Ruys en Hans Veldhoen. Daarnaast bevonden er zich ook allerlei diverse werkplaatsen, instructieruimten, en een sporthal.[1]

• 
  Straat in het kantorencomplex
• 
  Detaillering van de gevels
• 
  Interieur van de kantoren, met meerdere niveaus en vides
• 
  Interieur van de kantoren
• 
  Binnenruimte met 'straatnamen'
• 
  Vergaderhoek
• 
  Buitenruimte: waterpartij naar ontwerp van Mien Ruys
• 
  Overdekte voetgangersbrug in het complex

Leegstand en afbraak

In de jaren 2010 stond het complex grotendeels leeg, met uitzondering van een aantal medewerkers van Liander. Het werd beheerd via antikraak. In 2018 werd het complex aangekocht door projectontwikkelaars.[4] Verschillende partijen, waaronder het Architectuur Informatiecentrum en de Historische Vereniging Alkmaar, pleitten voor behoud en herbestemming van het complex vanwege zijn architecturale waarde, echter zonder succes. Erfgoedvereniging Heemschut benaderde minister Van Engelshoven met de vraag om het complex tot rijksmonument te benoemen; gebouwen van na 1965 konden echter nog geen rijksmonument worden.[2]

In 2021 werd definitief besloten dat het PEN-dorp gesloopt zou worden en vervangen door nieuwbouwwoningen.[5] Het nieuwe ontwerp voor de wijk, met 500 woningen, werd toegewezen aan architectenbureau De Zwarte Hond, dat de filosofie van de oorspronkelijke architect Bonnema voortzet. Ook de tuinen naar ontwerp van Mien Ruys worden naar verluidt (deels) behouden.

Bronnen, noten en referenties

Bronnen, noten en/of referenties

1. archiefalkmaar, Het PEN-dorp. Blik op het verleden (21 maart 2016). Gearchiveerd op 24 juni 2021. Geraadpleegd op 23 juni 2021.
2. Bedreigd structuralisme zou rijksmonument moeten worden. www.heemschut.nl. Erfgoedvereniging Heemschut (23 juni 2021). Gearchiveerd op 23 juni 2021. Geraadpleegd op 23 juni 2021.
3. PEN-dorp, modern monument in Alkmaar. Historische Vereniging Alkmaar (31 oktober 2018). Gearchiveerd op 24 juni 2021. Geraadpleegd op 23 juni 2021.
4. AIA over PEN-dorp: "Het is architectuurgeschiedenis". Alkmaar Centraal (6 maart 2019). Gearchiveerd op 24 juni 2021. Geraadpleegd op 23 juni 2021.
5. Sloop PEN-dorp is definitief: “Gedachtengoed Bonnema wordt inspiratiebron nieuwe woonwijk”. Alkmaar Centraal (10 februari 2021). Gearchiveerd op 24 juni 2021. Geraadpleegd op 23 juni 2021.

Mediabestanden

Zie de categorie PEN-dorp van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.