|
Maria Elisabeth Bes
Maria Elisabeth (Marie) Stellwag-Bes (Tilburg, 14 januari 1882 – Den Haag, 7 augustus 1938)[1] was een Nederlands scheikundig ingenieur, en gemeenteraadslid in Delft voor de Vrijzinnig Democratische Bond. Ze is bekend als eerste vrouw die in Nederland een ingenieursdiploma verwierf en was een van de eerste drie vrouwelijke gemeenteraadsleden in Delft.[2][3][4] LevensloopBes werd geboren in Tilburg in 1882 als dochter van Klaas Bes, wiskundeleraar aan de hogereburgerschool Tilburg, en Johanna (Stoel) Bes.[5] Na de lagere school was ze in 1894 de eerste vrouwelijke leerling in Tilburg, die werd toegelaten op de hogereburgerschool. In die tijd was daar nog toestemming voor nodig van de minister. In 1899 deed ze met succes eindexamen,[6] en in het daaropvolgende jaar begon ze als eerste vrouwelijke student bij de Polytechische School te Delft op de afdeling Technologie. Op 27 juli 1904 studeerde Bes aan de Polytechnische School te Delft af in de chemische technologie, en werd daarmee de eerste vrouwelijke gediplomeerd ingenieur in Nederland. Na haar afstuderen werd ze in hetzelfde jaar aangesteld als assistent in de natuurkunde aan de Polytechnische School, die in 1905 verderging als Technische Hogeschool. In 1910 werd ze assistente voor de theoretische en toegepaste natuurkunde, en in 1919 kreeg ze een vaste aanstelling. In 1926 kreeg ze om gezondheidsredenen eervol ontslag.[1][5] In de jaren 1910 werd Bes politiek actief bij de Vrijzinnig Democratische Bond. Van hieruit was ze in 1917 met onder anderen Aletta Jacobs medeoprichtster van de landelijke Vrijzinnig Democratische Vrouwenclub, en nam plaats in het centraal bestuur.[7] In 1918 stelde ze zich kandidaat voor de Vrijzinnig Democraten voor de Tweede Kamerverkiezingen van 21 mei dat jaar.[8] In het jaar 1919 was ze lijsttrekker voor de Vrijzinnig Democratische Bond bij de gemeenteraadsverkiezingen in Delft. Ze ontving zo'n twee derde van de totaal 182 op de partij uitgebrachte stemmen, en nam vervolgens zitting in de Delftse gemeenteraad tot maart 1920. Ze werd daar bekend als een fervent alcoholbestrijdster.[5] Nadat ze getrouwd was werd Bes actief bij de Lutherse Gemeente te Delft, waar ze onder andere werkzaam was als onderwijzeres op de zondagsschool.[3] FamilieOp 15 juli 1920 huwde Bes met de Evangelisch Luthers predikant Theodoor Gotlieb Stellwag (1888-1935).[9] Het echtpaar woonde in het historische pand op de Oude Delft 253, alwaar de pastorie van de Evangelisch Lutherse Gemeente was gevestigd. Na het overlijden van haar man verhuisde Bes met haar dienstbode naar Den Haag, waar ze op 7 augustus 1938 op 56-jarige leeftijd overleed. Op 10 augustus 1938 werd Bes begraven op begraafplaats Jaffa te Delft.[5] Opleiding en werkStudente in Delft, 1900-1904In de tijd dat Bes in Delft begon te studeren, kreeg ze gezelschap van twee andere vrouwelijke voltijdstudenten. In eerdere jaren waren er wel andere vrouwen geweest die enige lessen hadden gevolgd, zoals handtekenen – maar deze drie waren echter de eerste vrouwen die een volledige opleiding volgden.[10] Volgens Van Kasteren (2004) werd daaraan weinig ruchtbaarheid gegeven. Hij stelde:
Nog lange tijd daarna was ook het carrièreperspectief voor vrouwen beperkt. Van Kasteren (2004) verklaarde dat
Bes zelf was een uitzondering op de regel. Zelf bleef ze nog zes jaar werkzaam, nadat ze in het huwelijk was getreden. Gemeenteraadslid, 1919-1920Het optreden van Bes in de Delftse gemeenteraad tussen 1919 en 1920 was omstreden. Op 10 januari 1920 werd het vroegtijdige vertrek van Bes uit de Delftse gemeenteraad als volgt beschreven in de plaatselijke christelijke krant De Delvenaar:
Op 19 maart 1920 had Bes bedankt als lid van de gemeenteraad, en de heer A. Dijkshoorn als haar opvolger voogesteld. Een door haar ingediende motie omtrent de beperking van drankgebruik bleef in behandeling, zoals De Delvenaar van 19 maart 1920 meldde:
De motie werd uiteindelijk na herstemming verworpen, zoals blijkt mede door Bes' opvolger. De Delvenaar van 20 april 1920 meldde
WaarderingIn Delft is sinds 1988 een straat naar haar vernoemd, de Marie Besstraat. In 2017 kreeg ir. Bes een plaats in de Alumni Walk of Fame[14] ter gelegenheid van het 175-jarig bestaan van de TU Delft, omdat ze als eerste vrouw afstudeerde als ingenieur aan de TU Delft. Externe links
 Zie de categorie Maria Elisabeth Bes van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
Bronnen, noten en/of referenties
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Portal di Ensiklopedia Dunia
