Luiks steenkoolbekken

Het voorkomen van steenkool en de metaalindustrie bij Luik op een kaart van België uit 1968.

Het Luiks steenkoolbekken is een gebied rond de Maas in de provincie Luik met steenkool op winbare diepte. Het strekt zich uit van Hoei in het westen tot Battice in het oosten. Het is onderdeel van de Waalse Steenkolenbekkens.

Ontwikkeling en neergang van de steenkolenmijnen

In deze streek werd vanaf de veertiende eeuw steenkool gewonnen. De mijnbouwsector groeide na het jaar 1800 sterk door de vraag van onder andere de metaalindustrie. In Seraing in het midden van het bekken stond decennialang het grootste bedrijf: de fabriek van John Cockerill. In Luik was tijdens de ontginning een vermaarde school voor mijnbouwingenieurs. De diepste mijn was de Grand Bacnure in Herstal met 915 meter onder maaiveld. Naast steenkolenmijnen waren er diverse hoogovens voor de productie van staal. Vanaf 1950 sloten de meeste steenkolenmijnen en in 1975 besloot de Belgische regering om de Waalse steenkolenwinning af te bouwen. In het gebied zijn nog vele mijngebouwen te vinden en daarnaast kegelvormige mijnsteenbergen, bijvoorbeeld drie in Herstal. In Luik bevindt zich het museum Huis van de metallurgie en industrie van Luik, waar de ontwikkeling van de steenkolenmijnen en metaalindustrie in het bekken aan bod komt. Uitputting van dit bekken was een belangrijke stimulans voor de ontwikkeling van de exploitatie van het Kempens steenkoolbekken in de twintigste eeuw. De steenkool uit de Kempen werd naar de industrie in Luik getransporteerd en daardoor is er in de Kempen geen staalproductie geweest en er heeft zich daar geen metaalindustrie ontwikkeld.

De mijnzetels op de linker Maasoever van oost naar west (lijst is niet volledig)

Start productie	Laatste productie	Naam mijn	Plaats	Locatie
?	1964	Moha	Wanze
?	1949	Halette	Mons-lez-Liège	50° 37' 27" NB, 5° 27' 4" OL
1817	1950	Xhorré	Jemeppe-sur-Meuse	50° 36' 16" NB, 5° 28' 33" OL
?	1928	Artistes	Flémalle	50° 36' 46" NB, 5° 28' 37" OL
1838	1958	Grands Makets	Jemeppe-sur-Meuse	50° 37' 24" NB, 5° 29' 8" OL
1840	?	Bons-Buveurs	Jemeppe-sur-Meuse	50° 36' 52" NB, 5° 29' 33" OL
1827	1958	Romarin-Kessales	Jemeppe-sur-Meuse	50° 36' 50" NB, 5° 29' 53" OL
(1710) 1905	1967	Bonnier	Grâce-Berleur	50° 38' 40" NB, 5° 29' 60" OL
1546	1933	Corbeau	Grâce-Berleur	50° 37' 47" NB, 5° 30' 5" OL
(eind 16e eeuw) 1877	1959	Bosson I ofwel Gosson-Lagasse I	Montegnée	50° 37' 54" NB, 5° 31' 0" OL
(eind 16e eeuw) 1877	1966	Bosson II ofwel Gosson-Lagasse II	Montegnée	50° 37' 43" NB, 5° 30' 41" OL
1879	1962	Bonne Fortune	Montegnée	50° 39' 1" NB, 5° 30' 57" OL
?	1912	steenkolenmijn van Rocourt	Rocourt	50° 36' 54" NB, 5° 30' 58" OL
15e eeuw	1849	Bonnet ofwel Braconier	Saint-Nicolas	50° 37' 53" NB, 5° 31' 26" OL
1979	1973	Espérance	Montegnée	50° 38' 36" NB, 5° 31' 52" OL
16e eeuw	1929	Beaujonc	Glain	50° 38' 58" NB, 5° 31' 57" OL
1847	1949	Grand Bac	Tilleur	50° 36' 44" NB, 5° 32' 0" OL
1879	1974	steenkolenmijn van Saint-Nicolas	Saint Nicolas	50° 38' 31" NB, 5° 32' 18" OL
?	1966	Levant	Ans	50° 40' 4" NB, 5° 32' 25" OL
1705	1839	Champay ofwel Nouvelle Haye	Saint Nicolas	50° 37' 52" NB, 5° 32' 34" OL
1847	1949	Perron	Sclessin	50° 36' 38" NB, 5° 32' 50" OL
1855	1934	Sainte Barbe et Tonne	Xhovémont	50° 39' 43" NB, 5° 33' 27" OL
(1759) 1816	1965	Bonne-Fin	Ans	50° 39' 56" NB, 5° 33' 31" OL
?	1942	Fanny	Glain	50° 39' 15" NB, 5° 31' 43" OL
?	1968	Bure aux Femmes	Glain	50° 38' 48" NB, 5° 32' 2" OL
1567	1956	Aumonier	Luik	50° 38' 31" NB, 5° 33' 9" OL
1827	1938	Bois d’Avroy	Luik	50° 37' 26" NB, 5° 33' 10" OL
?	1956	Sainte-Marguerite	Luik	50° 38' 50" NB, 5° 33' 33" OL
?	1959	Val-Benoit	Luik	50° 36' 48" NB, 5° 34' 15" OL
1859	1965	Batterie	Vottem	50° 39' 38" NB, 5° 34' 55" OL
1840	1942	Bâneux	Luik	50° 39' 12" NB, 5° 35' 18" OL
?	1926	Hareng	Herstal	50° 40' 40" NB, 5° 35' 47" OL
?	1962	steenkolenmijn van Milmort	Milmort	50° 41' 11" NB, 5° 36' 8" OL
1924	1954	Gérard Cloes ofwel Grand Bacnure	Herstal	50° 39' 41" NB, 5° 36' 27" OL
?	1971	Petite Bacnure	Herstal	50° 40' 9" NB, 5° 36' 33" OL
?	1968	Belle-Vue et Bien-Venue	Herstal	50° 39' 32" NB, 5° 37' 12" OL
?	1951	Abhooz	Herstal	50° 41' 21" NB, 5° 38' 56" OL
?	1914	Piéter ofwel Houillière Biquet-Gozee	Oupeye	50° 42' 37" NB, 5° 39' 14" OL

De mijnzetels op de rechter Maasoever van oost naar west (lijst is niet volledig)

Start productie	Laatste productie	Naam mijn	Plaats	Locatie
18e eeuw	1951	Saint-Paul	Gives	50° 30' 10" NB, 5° 9' 19" OL
?	1890	Ivoz ofwel Yvoz	Ivoz-Ramet	50° 35' 24" NB, 5° 28' 31" OL
?	?	Nouvelle Marihaye	Flémalle-Grande	50° 36' 0" NB, 5° 28' 47" OL
?	1953	Many	Seraing	50° 35' 50" NB, 5° 29' 4" OL
?	1954	Vieille-Marihaye	Seraing	50° 36' 14" NB, 5° 29' 42" OL
?	1954	Boverie	Seraing	50° 35' 42" NB, 5° 30' 4" OL
?	1933	Fanny	Seraing	50° 36' 22" NB, 5° 30' 6" OL
1823	1976	Colard	Seraing	50° 36' 26" NB, 5° 30' 54" OL
1809	1948	Six-Bonniers	Seraing	50° 36' 12" NB, 5° 31' 27" OL
(1447)1835	1935	steenkolenmijn nummer 1 van Ougrée	Ougrée	50° 36' 16" NB, 5° 32' 55" OL
?	1911	Anguesses	Angleur	50° 36' 59" NB, 5° 35' 13" OL
1829	1931	Basse Ransy	Vaux-sous-Chèvremont	50° 36' 37" NB, 5° 37' 50" OL
1725	1965	Fond Piquette	Vaux-sous-Chèvremont	50° 36' 17" NB, 5° 38' 5" OL
?	1943	Violette	Jupille-sur-Meuse	50° 38' 57" NB, 5° 38' 14" OL
?	1951	Homvent	Beyne	50° 37' 32" NB, 5° 38' 48" OL
18e eeuw	1960	steenkolenmijn van Wandre	Wandre	50° 40' 2" NB, 5° 39' 4" OL
1874	1967	Wérister	Romsée	50° 36' 50" NB, 5° 39' 58" OL
1848 en 1905	1877 en 1977	Hasard Cheratte	Cheratte	50° 40' 51" NB, 5° 40' 11" OL
?	1951	Soxhluse	Romsée	50° 36' 20" NB, 5° 40' 22" OL
(1732) 1870	1959	Marie	Queue-du-Bois	50° 38' 16" NB, 5° 40' 35" OL
1848	1963	steenkolenmijn van Fléron	Fléron
?	1913	Onhons ofwel Saint-Léonard	Fléron	50° 36' 49" NB, 5° 40' 38" OL
?	1955	Saint-Anne et Charles	Fléron	50° 37' 13" NB, 5° 41' 27" OL
begin 19e eeuw	1933	Jonette	Retinne
1848	1977	Hasard Micheroux ofwel Grande Bure	Micheroux	50° 37' 47" NB, 5° 42' 27" OL
1779 en 1919	1887 en 1980	steenkoolmijn van Blegny	Blegny	50° 41' 12" NB, 5° 43' 26" OL
19e eeuw	1958	Théodore	Soumagne	50° 37' 44" NB, 5° 43' 45" OL
?	1913	Guillaume	Soumagne	50° 37' 54" NB, 5° 44' 16" OL
1860	1970	Bas-Bois	Soumagne	50° 37' 10" NB, 5° 44' 17" OL
?	1913 of 1931	Guillaume	Soumagne	50° 37' 53" NB, 5° 44' 18" OL
19e eeuw	1908	Saint-Hadelin	Olne	50° 36' 17" NB, 5° 44' 50" OL
1580	1931	Maireux	Soumagne	50° 37' 16" NB, 5° 44' 58" OL
1876	1969	Xhawirs	José	50° 37' 33" NB, 5° 45' 42" OL
1876	1969	Halles	José	50° 37' 53" NB, 5° 45' 52" OL
?	?	Charles	Battice	50° 37' 49" NB, 5° 47' 6" OL
?	?	steenkolenmijn van Herve	Herve	50° 38' 6" NB, 5° 47' 9" OL
1861	1960	Chesseroux	Battice	50° 38' 56" NB, 5° 48' 32" OL

Bronnen, noten en/of referenties

• Belgische steenkolenmijnen, geraadpleegd via https://www.belgischesteenkoolmijnen.be/luik/ op 15 augustus 2018
• Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Liste des charbonnages belges op de Franstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.