|
Kie
Kie is een buurtschap in de gemeente Waadhoeke, in de Nederlandse provincie Friesland. Het is gelegen ten noordwesten van Hitzum, ten zuidoosten van Herbaijum en ten zuidwesten van Franeker. De bewoning van de buurtschap ligt aan de gelijknamige weg op het grondgebied van de stad Franeker. Ten noorden van Kie stroomt het Van Harinxmakanaal, vroeger de Harlingertrekvaart genoemd. De in de nabijheid van Kie aangelegde keersluis ontleende zijn naam aan de buurtschap; Kiesterzijl geheten. Anno 2024 telt de buurtschap Kie een zevental adressen.[1] De bewoners van Kie en Kiesterzijl kennen samen het dorp Herbaijum een eigen dorpsbelangenvereniging. GeschiedenisDe plaats Kie is ontstaan op een terp, een opgeworpen heuvel in het landschap. De terp werd grotendeels afgegraven. De terp is onderdeel van Kleiterpenlandschap, waarbij de terpen werden opgeworpen op bestaande kwelderwallen of ruggen, voornamelijk in de periode van late ijzertijd en begin Romeinse tijd. Ten oosten van Greonterp ligt er ook een terp met de naam Kie, wat tijdlang ook als een eigen plaats werd geduid. In 1407 werd de nog bestaande plaats Kie vermeld als Kee, in 1417 als Liteka kee, in 1511 als Lutke kie, in 1543 als Kye, in 1572 als Kije en vanaf de 17e eeuw als Kie. De plaatsnaam zou een samentrekking zijn van het Oudfriese woord kîth(e) of Kêthe, dat erf- en- familiebezit betekent. Kie was oorspronkelijk onderdeel van Herbaijum en beide hoorden bij Franekeradeel. Het bestuur van Franekeradeel lag in handen van een grietman, bijgestaan door een aantal mede-rechters. Ze werden gekozen voor één jaar en de functies rouleerden volgens een vast systeem: de rechtsomgang. Kiesgerechtigd waren eigenaren van een boerenhoeve met bijbehorend land. Zo werd in 1407 Sibet van Kee de grietman van Franekeradeel en in 1410 was hij rechter.[2] Toen de stad Franeker zich in 1474 losmaakte van Franekeradeel bleven dertien dorpen (waaronder de buurtschap Kie) als Franeker Uitburen bij Franekeradeel. In 1531 sloten ze zich alsnog aan bij de stad en tot 1917 vormden ze daar een afzonderlijke wijk. In 1514 bestond Kie uit vier boerderijen. Van de huidige bebouwing stamt de oudste boerderij uit 1700, wat is vermeld in een gevelsteen[3]. Ontwikkelingen in de 20e en 21e eeuwIn 1921 werden de traditionele windmolens in Kie vervangen door een Amerikaanse windmolen, die op zijn beurt in 1961 werd vervangen door een motorgemaal, dat dienst deed tot 1973. Aan het spoor stond sinds 1869 een spoorwachterswoning (wachtpost 8). Tijdens de Duitse bezetting van Nederland werd de spoorwachtersfunctie hier opgeheven.[4] Aan de oostkant van Kie werd in het begin van de 21e eeuw bedrijventerrein Kie aangelegd. In 2018 werd er tussen dit bedrijventerrein en de buurtschap Kie een zonnepark aangelegd, Zonnepark de Kie geheten.[5] In 2016 duidde de Nieuwe encyclopedie van Fryslân Kie als een van de buurtschappen van Franeker. De buurschap heeft geen eigen plaatsnaambord. Eerste koning van de PCKie is de geboorteplaats van de eerste koning van de PC. Deze zeer oude kaatswedstrijd, die gespeeld wordt in Franeker, deelde de eerste de zogeheten koningsbal uit (met een zilveren medaille erbij) in 1883 aan de kaatser Auke Miedema, die in Kie werd geboren in 1845. Miedema was in het dagelijkse leven verder een meesterknecht op een dakpannen- en baksteenfabriek, hij overleed in 1998 aan een leverkwaal.[6] Bronnen
  ·  ·   |
||||||||||||||||||||||||||||||||
