Haya

Haya Status: Uitgestorven, als fossiel bekend
Taxonomische indeling
Rijk: Animalia (Dieren) Stam: Chordata (Chordadieren) Klasse: Reptilia (Reptielen) Superorde: Dinosauria (Dinosauriërs) Orde: Ornithischia Onderorde: Cerapoda
Geslacht
Haya Makovicky et al., 2011
Typesoort
Haya griva
Afbeeldingen op Wikimedia Commons
Haya op Wikispecies
Portaal    Biologie Herpetologie

Haya is een geslacht van plantenetende ornthischische dinosauriërs, behorend tot de groep van de Cerapoda, dat tijdens het late Krijt leefde in het gebied van het huidige Mongolië.

Vondst en naamgeving

De typesoort Haya griva is in 2011 benoemd en beschreven door Peter Makovicky, Brandon Kilbourne, Rudyard Sadleir en Mark Norell. De soortnaam moet als geheel gelezen worden en vormt dan de naam van de boeddhistische godheid Hayagriva. In het Sanskriet betekent de naam "paardenkop" vanuit haya, "paard" en grīva, "hoofd". De soort heeft inderdaad een paardachtige schedel.

Acht fossielen van Haya zijn opgegraven in de Javchlantformatie die dateert uit het Santonien-Campanien, ongeveer tachtig miljoen jaar oud. Ze omvatten enkele vrij complete skeletten van verschillende leeftijdsgroepen. Het holotype, IGM 100/2017, bestaat uit een vrijwel compleet licht beschadigd skelet met schedel. Een exemplaar had in de buikholte een relatief grote massa, tweehonderdvijftig gram, aan gastrolieten, maagstenen, pas de tweede maal dat deze bij een euornithopode zijn vastgesteld.

In 2021 werd de osteologie meer in detail beschreven.

Beschrijving

Haya is een vrij kleine soort. Van één exemplaar, IGM 100/2015, kon de lengte vrij exact worden vastgesteld op 113 centimeter. Het gewicht werd geschat op zeven tot negenenhalve kilogram.

Onderscheidende kenmerken zijn het bezit van een gevorkte opgaande tak van het jukbeen en de aanwezigheid van een fenestra maxillaris, een opening in het tanddragend been van de bovenkaak.

Fylogenie

Volgens een kladistische analyse door de beschrijvers uitgevoerd, bevindt Haya zich basaal in de Euornithopoda. De precieze positie in de stamboom is moeilijk vast te stellen. De gegevens ondersteunen vrij zwak een speciale verwantschap met Jeholosaurus en Changchunsaurus in de zin dat Haya daarmee een aparte aftakking ofwel klade zou vormen, de Jeholosauridae. De verwantschappen van al deze vormen zijn echter omstreden; volgens andere onderzoekers gaat het hier om basale Cerapoda sensu Weishampel.

Het volgende kladogram toont de positie van Haya in de stamboom van de Ornithischia volgens het beschrijvende artikel:

Ornithischia	Pisanosaurus Heterodontosauridae Eocursor Genasauria Lesothosaurus Thyreophora Neornithischia Stormbergia Agilisaurus Hexinlusaurus Cerapoda Marginocephalia Euornithopoda Orodromeus Haya Changchunsaurus Jeholosaurus Hypsilophodon Iguanodontia

Literatuur

• Makovicky, P.J., Kilbourne, B.M., Sadleir, R.W., Norell, M.A. (2011). A new basal ornithopod (Dinosauria, Ornithischia) from the Late Cretaceous of Mongolia. Journal of Vertebrate Paleontology 31 (3): 626-640. DOI:10.1080/02724634.2011.557114.
• Barta, D.E. & Norell, M.A. 2021. "The osteology of Haya griva (Dinosauria: Ornithischia) from the Late Cretaceous of Mongolia". Bulletin of the American Museum of Natural History. 445: 1–112