Spoordiagram van een grand unionAanleg van een grand union op de kruising van de State, Exchange en Main street in Rochester (New York); 1891
Een grand union of sterkruising is een volledige sporenkruising van twee dubbelsporige trambaanvakken met bogen in alle richtingen en in beide richtingen. Hierbij zijn er acht bogen aanwezig met daarin zestien wissels. Ook de bovenleiding is hierbij een gecompliceerd geheel met eveneens acht bogen en zestien aansluitingen met de doorgaande rijdraad.
Varianten
Er bestaan ook sporenkruisingen met minder bogen, al dan niet in één richting variërend van zeven bogen tot één boog. Deze worden dan aangeduid als een driekwart, halve of kwart grand union. Vaak worden uit kostenoverweging, maar ook omdat een grand union sneller onderhavig is aan slijtage met daarbij ontsporingsgevaar, alleen bogen aangelegd die voor de exploitatie noodzakelijk zijn. Ook bestaan er bogen die alleen bedoeld zijn voor omleiding van de trams bij calamiteiten of gebruikt werden door een opgeheven lijn. Er komen ook kruisingen voor waarbij in het geheel geen bogen zijn aangelegd en dus geen afslaand tramverkeer mogelijk is. Dit komt voor in onder meer Rotterdam (kruising van de Nieuwe Binnenweg met de Claes de Vrieselaan) en de Duitse stad Düsseldorf.
De meeste grand unions bevinden zich in Poznań (zes stuks).
Kruising Generaal Jacqueslaan, Adolphe Buyllaan en Renbaanlaan.[1] De tak naar de Renbaanlaan wordt enkel gebruikt door trams die van of naar de stelplaats rijden.
Kruising Ceintuurbaan / Van Woustraat (sinds 1936, sinds 2013 in de normale dienst geen afslaand tramverkeer meer)
Kruising Ceintuurbaan / Ferdinand Bolstraat (van 1977 tot 2003 en sinds 2017. Door de afsluiting van het noordelijke deel van de Ferdinand Bolstraat van 2003 tot 2017 tijdelijk een T-kruising).
Kruising Jan Evertsenstraat / Hoofdweg (Mercatorplein); (van 1989 tot 2020). In de normale dienst sinds 2017 geen afslaand tramverkeer meer. Sinds 2020 geen grand union meer door afsluiting van de zuidelijke boog Jan Evertsenstraat westzijde naar de Hoofdweg noordzijde. Er zijn nog zeven bogen in gebruik.
↑De boog Vrijheidslaan / Rijnstraat zuidzijde ontbreekt in deze richting. In de andere richting is deze boog nog in gebruik voor remiseritten. De boog van het Victorieplein rechtsaf naar Rijnstraat is nog gedeeltelijk aanwezig maar niet meer bruikbaar door het verwijderen van het spoor in de Rijnstraat staduitwaarts. Daardoor is ook het rechtdoorgaande spoor vanuit de noordelijke Rijnstraat naar de zuidelijke Rijnstraat niet meer in gebruik. De boog uit de zuidelijke Rijnstraat richting Victorieplein is voor remiseritten gehandhaafd.
↑Alleen nog rechtdoorgaand spoor in de Ruyschstraat.
↑Trams 2023, B.A.Schenk, M.R.van den Toorn, De Alk 2022, ISBN 9 789059 612662
_(14761223655).jpg)
