Gladvoorhoofdkaaimans

Gladvoorhoofdkaaimans
Cuviers gladvoorhoofdkaaiman (Paleosuchus palpebrosus), exemplaar in Paignton Zoo, Engeland.
Taxonomische indeling
Rijk:Animalia (Dieren)
Stam:Chordata (Chordadieren)
Klasse:Reptilia (Reptielen)
Orde:Crocodilia (Krokodilachtigen)
Superfamilie:Alligatoroidea
Familie:Alligatoridae (Alligators en kaaimannen)
Onderfamilie:Caimaninae (Kaaimannen)
Geslacht
Paleosuchus
Gray, 1862
Afbeeldingen op Wikimedia Commons Wikimedia Commons
Gladvoorhoofdkaaimans op Wikispecies Wikispecies
Portaal  Portaalicoon   Biologie
Herpetologie

Gladvoorhoofdkaaimans[1] (Paleosuchus) zijn een geslacht van krokodilachtigen (Crocodilia) uit de familie alligators en kaaimannen (Alligatoridae) en de onderfamilie kaaimannen (Caimaninae).

Naam en indeling

Gladvoorhoofdkaaimans worden ook wel dwergkaaimannen[2] of gladkoppige kaaimannen[3] genoemd. De wetenschappelijke naam van de groep werd voor het eerst voorgesteld door John Edward Gray in 1862. Beide soorten werden aanvankelijk tot het geslacht krokodillen (Crocodilus) gerekend.[4]
De wetenschappelijke geslachtsnaam Paleosuchus is afgeleid van de Oudgriekse worden παλαιός (palaios) en σοῦχος (soukhos) en betekent letterlijk 'oude krokodil'.

De meeste kaaimannen hebben een opstaande rand tussen de ogen aan de bovenzijde van de kop, welke bestaat uit een verbening. Deze rand doet enigszins denken aan het verbindingsstuk van een brilmontuur.[3] Bij de brilkaaiman is deze rand zo geprononceerd dat de soort er zelfs zijn Nederlandstalige naam aan te danken heeft. Bij de soorten uit het geslacht Paleosuchus ontbreekt deze rand echter waaraan de naam gladvoorhoofdkaaimans is te danken.[1]

Soorten

Het geslacht omvat de volgende soorten, met de auteur en het verspreidingsgebied.

Naam Auteur Verspreidingsgebied
Cuviers gladvoorhoofdkaaiman
(Paleosuchus palpebrosus)
Cuvier, 1807 Bolivia, Brazilië, Colombia, Ecuador, Frans-Guyana, Paraguay, Peru, Suriname, Venezuela, Trinidad en mogelijk in Guyana.
Schneiders gladvoorhoofdkaaiman
(Paleosuchus trigonatus)
Schneider, 1801 Bolivia, Brazilië, Colombia, Ecuador, Frans-Guyana, Guyana, Peru, Suriname, Venezuela

Uiterlijke kenmerken

Schneiders gladvoorhoofdkaaiman (Paleosuchus trigonatus) met de typische opgerichte houding van de kop.

De soorten bereiken een maximale lichaamslengte van ongeveer twee meter inclusief de staart maar blijven meestal aanzienlijk kleiner tot 1,5 meter. Ze behoren hiermee samen met de breedvoorhoofdkrokodil (Osteolaemus tetraspis) tot de kleinste krokodilachtigen ter wereld.

Beide soorten hebben een sterk bepantserd lichaam wat waarschijnlijk te maken heeft met de habitat. Deze krokodillen komen voor in snelstromend water met een rotsige ondergrond.[1] Gladvoorhoofdkaaimans danken hun bepantsering aan benige insluitingen van de huid, osteodermen genaamd. De ogen zijn altijd bruin van kleur, de kaaimannen hebben een relatief korte staart. Beide soorten vallen op tijdens het lopen doordat ze dan de hals omhoog steken en de kop oprichten wat doet denken aan de tred van zoogdieren.[2]

Verspreiding en habitat

Gladvoorhoofdkaaimans komen voor in delen van Zuid-Amerika en leven in de landen Bolivia, Brazilië, Colombia, Ecuador, Frans-Guyana, Guyana, Peru, Suriname, Venezuela, Paraguay en Trinidad.[4] Schneiders gladvoorhoofdkaaiman komt voor in het noorden van Zuid-Amerika, Cuviers gladvoorhoofdkaaiman deelt het verspreidingsgebied maar komt daarnaast in een veel groter gebied voor tot in centraal Zuid-Amerika. De habitat bestaat uit vochtige tropische en subtropische laaglandbossen en uit de kust gelegen draslanden.

Beschermingsstatus

Door de internationale natuurbeschermingsorganisatie IUCN is aan beide soorten een beschermingsstatus toegewezen. De krokodillen worden beschouwd als 'veilig' (Least Concern of LC).[5]

Cladogram

Onderstaand een schematisch overzicht van de verwantschappen tussen de verschillende moderne geslachten van de krokodilachtigen.

Crocodilia
Alligatoridae
Caimaninae


Caiman



Melanosuchus




Paleosuchus



Alligatorinae

Alligator



Longirostres
Crocodylidae

Crocodylus




Mecistops



Osteolaemus




Gavialidae

Gavialis



Tomistoma





Bronvermelding