Galmaarden

Galmaarden
Gemeente in België Vlag van België
Galmaarden (België)
Galmaarden
Geografie
Gewest Vlag Vlaanderen Vlaanderen
Provincie Vlag Vlaams-Brabant Vlaams-Brabant
Arrondissement Halle-Vilvoorde
Oppervlakte
– Onbebouwd
– Woongebied
– Andere
35,29 km² (2022)
83,24%
10,85%
5,91%
Coördinaten 50° 45' NB, 3° 58' OL
Bevolking (bron: Statbel)
Inwoners
– Mannen
– Vrouwen
– Bevolkings­dichtheid
8.931 (01/01/2024)
49,68%
50,32%
253,09 inw./km²
Leeftijdsopbouw
– 0-17 jaar
– 18-64 jaar
– 65 jaar en ouder
(01/01/2024)
19,48%
59,66%
20,86%
Buitenlanders 3,18% (01/01/2024)
Politiek en bestuur
Burgemeester Ludo Persoons (CD&V)
Bestuur CD&V
Zetels
CD&V
N-VA
GB.G
VB
19
11
6
1
1
Economie
Gemiddeld inkomen 23.376 euro/inw. (2021)
Werkloosheids­graad 3,4% (jan. 2019)
Overige informatie
Postcode
1570
1570
1570
Deelgemeente
Galmaarden
Tollembeek
Vollezele
Zonenummer 054
NIS-code 23023
Politiezone Pajottenland
Hulpverlenings­zone Vlaams-Brabant West
Website www.galmaarden.be
Detailkaart
ligging binnen het arrondissement Halle-Vilvoorde
in de provincie Vlaams-Brabant
Portaal  Portaalicoon   België

Galmaarden (Frans: Gammerages) is een plaats en gemeente in het Pajottenland, provincie Vlaams-Brabant in België. De gemeente bestaat naast Galmaarden nog uit de deelgemeenten Tollembeek en Vollezele en telt ruim 8900 inwoners.

Geschiedenis

Middeleeuwen en Nieuwe tijd

De oudste vermelding van Galmaarden komt voor in de stichtingsoorkonde van Geraardsbergen van 1068. Het grondgebied van Galmaarden bevond zich van de karolingische tijden tot de elfde eeuw in de Brabantgouw. Toen veroverde de gouwgraaf van de Henegouw, die ten zuiden van de Hene lag, een deel van de gouw Brabant. Binnen het graafschap Henegouwen behoorde Galmaarden tot de kasselrij Aat.

De Keure van Galmaarden dateert van 1330 en het Marktrecht van 1381. Jean de Montignies-saint-Christophe verleende de Galmaardenaren een vrijheidsoorkonde waardoor allerlei feodale verplichtingen werden afgeschaft. In de late middeleeuwen had de stad van Gaumerage een zeker belang als centrum van lakennijverheid.

In de 13de eeuw behoorde Galmaarden tot het rechtstreekse bezit van de Henegouwse heren de Braine (graafschap Henegouwen), in de 14de eeuw tot de Montignies-Saint-Christophe. Sinds 1439 was familie de Hennin-Liétard eigenaar van de heerlijkheid. In 1606 werd Galmaarden gekocht door Jean de Richardot, wiens zoon Guillaume in 1623 verheven werd tot graaf van Galmaarden door de Spaanse koning Filips IV. Na uitsterven van het geslacht de Richardot ging Galmaarden in 1752 na openbare verkoop over naar Paul Antoine Walckiers. Zijn zoon Jean Joseph Walckiers zou de laatste heer van Galmaarden zijn, daar de feodale structuren afgeschaft werden nadat onze gewesten ingelijfd werden bij de Franse republiek in 1795.[1]

Op geestelijk vlak behoorde de St-Pietersparochie van Galmaarden tot het aartsbisdom Kamerijk. Ook de benedictinessen van de abdij van Vorst bezaten belangrijk rechten op het dorp. Na het concordaat van 1802 kwam de parochie onder het aartsbisdom Mechelen te vallen.

Nieuwste tijd

Vanaf 1795 maakte Galmaarden deel uit van het kanton Herne in het Dijledepartement,[2] later de Nederlandse provincie Zuid-Brabant (1814) en kortweg Brabant (1831). In 1977 fusioneerde Galmaarden met de aangrenzende gemeenten Tollembeek en Vollezele. Sinds 1 januari 1995 behoort Galmaarden tot de provincie Vlaams-Brabant.

In de 20e eeuw werd Galmaarden meer en meer verstedelijkt. Er zijn veel pendelaars die in Brussel werken.

Op 1 januari 2025 fuseert Galmaarden samen met de gemeenten Gooik en Herne tot de gemeente Pajottegem.

Geografie

Kernen

Naast Galmaarden zelf bestaat de gemeente uit de dorpen Tollembeek en Vollezele. Daarnaast zijn er ook nog de gehuchten Sint-Paulus, Gemelingen, Rode, Wilderen en Bruinsbroek.

Tabel

# Naam Opp.
(km²)
Inwoners
(2020)
Inwoners
per km²
NIS-code
1 Galmaarden 11,69 3.707 317 23023A
2 Tollembeek 13,94 1.967 204 23023C
3 Vollezele 9,66 3.162 227 23023B

De gemeente wilt na de lokale verkiezingen van 13 oktober 2024 fuseren met Gooik en Herne.

Waterlopen

De rivier de Mark stroomt vanuit Herne de deelgemeente Tollembeek binnen en vloeit dan via de dorpskern van Galmaarden en het gehucht Sint-Paulus naar Viane.

Mobiliteit

Galmaarden wordt ontsloten door spoorlijn 123 die in de gemeente station Galmaarden en station Tollembeek verbindt met Geraardsbergen en Denderleeuw enerzijds en Edingen, Halle en Brussel anderzijds.

Reliëf

Het hoogste punt van Galmaarden is de top van de Bosberg. Deze heuvel was meermaals de scherprechter in het voormalige circuit van de Ronde van Vlaanderen.

Bezienswaardigheden

Zie Lijst van onroerend erfgoed in Galmaarden voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
De Sint-Pieterskerk na de brand (2008)
De tijdelijk gestabiliseerde Sint-Pieterskerk in 2015
Sint-Pauluskapel (2006)

Standbeelden en monumenten

  • Het monument voor de gesneuvelden. Centraal op de plaats van Galmaarden bevindt zich het monument voor de gesneuvelden van beide wereldoorlogen.
  • Het standbeeld voor de mijnwerkers. Om hulde te brengen aan de vele mijnwerkers die gingen werken in de steenkoolmijnen, werd in 1991 voor het Station van Galmaarden een standbeeld opgericht. Het beeld is van kunstenaar Luc Van Ruysevelt. Het bronzen beeld stelt een mijnwerker voor, in half zittende, half liggende houding, steenkolen kappend in een smalle schacht en staat op een sokkel in ruwe blauwe hardsteen.[3]

Natuur en landschap

Galmaarden ligt in het Pajottenland op een leemplateau en de hoogte bedraagt 25-108 meter. De Mark stroomt door Galmaarden.

Demografische ontwikkeling

Demografische evolutie voor de fusie

  • Bronnen:NIS, Opm:1831 tot en met 1970=volkstellingen; 1976 = inwonertal op 31 december

Demografische ontwikkeling van de fusiegemeente

Alle historische gegevens hebben betrekking op de huidige gemeente, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977.

  • Bronnen:NIS, Opm:1831 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari
Inwoners van jaar tot jaar op 1 januari
1992 tot heden
jaar Aantal[6] Evolutie: 1992=index 100
1992 7.324 100,0
1993 7.406 101,1
1994 7.444 101,6
1995 7.494 102,3
1996 7.531 102,8
1997 7.640 104,3
1998 7.631 104,2
1999 7.658 104,6
2000 7.741 105,7
2001 7.796 106,4
2002 7.852 107,2
2003 7.882 107,6
2004 7.906 107,9
2005 8.018 109,5
2006 8.058 110,0
2007 8.158 111,4
2008 8.287 113,1
2009 8.310 113,5
2010 8.398 114,7
2011 8.515 116,3
2012 8.535 116,5
2013 8.588 117,3
2014 8.557 116,8
2015 8.632 117,9
2016 8.670 118,4
2017 8.702 118,8
2018 8.725 119,1
2019 8.746 119,4
2020 8.836 120,6
2021 8.814 120,3
2022 8.806 120,2
2023 8.912 121,7
2024 8.931 121,9

Politiek

Burgemeesters

Zie Lijst van burgemeesters van Galmaarden voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
  • 1818-1852: Pierre Joseph Toubeau
  • 1852-1872: Pierre Somers
  • 1872-1878: Dominicus Lemmens
  • 1879-1881: Corneille Vanden Bossche
  • 1882-1888: François Vandenneucker
  • 1888-1906: Pieter-Emiel Exterdael
  • 1907-1924: Joseph Dauwe
  • 1925-1932: Adolf Demaeseneer
  • 1933-1941: Pieter-Emiel Exterdael
  • 1941-1944: Hendrik D'Hoker
  • 1944-1959: Pieter-Emiel Exterdael
  • 1959-1964: Edgard Devalkeneer
  • 1965-2000: Georges Cardoen
  • 2000-2018: Pierre Deneyer
  • 2019-2023 :Patrick Decat
  • 2023-2024 :Ludo Persoons
  • Fusie Pajottegem

Resultaten gemeenteraadsverkiezingen van 1976 tot en met 2018

Partij 10-10-1976[7] 10-10-1982 9-10-1988 9-10-1994 8-10-2000 8-10-2006[8] 14-10-2012[9] 14-10-2018
Stemmen / Zetels % 17 % 19 % 19 % 19 % 19 % 19 % 19 % 19
CVP1 / CD&V2 53,781 10 63,221 14 70,611 14 72,661 15 72,141 15 78,542 16 56,782 14 53,42 11
PVV1 / PVV-SPA / VLD2 / KartelB / Open Vld3 / Gemeentebelangen GalmaardenC 15,931 2 20,051 3 29,39A 5 17,382 3 17,642 3 21,46B 3 6,653 0 9,6 1C
SP1 / PPV-SPA / Anders2 / KartelB / sp.a3 / Gemeentebelangen GalmaardenC - 16,731 2 9,961 1 10,222 1 7,163 0
N-VA - - - - - - 25,5 5 28,8 6
Vlaams Belang - - - - - - 3,9 0 8,2 1
DFL 30,29 5 - - - - - - -
Totaal stemmen 5067 5226 5451 5681 5898 6192 6383 6424
Opkomst % 96,94 96,34 95,84 96,58 94,94 94,7
Blanco en ongeldig % 1,36 2,54 3,25 3,68 2,93 4,26 2,88 4,1

De zetels van de gevormde coalitie staan vetjes afgedrukt. De grootste partij staat in kleur.
De gemeente zal na de lokale verkiezingen van 13 oktober 2024 onder de naam Pajottegem fuseren met Gooik en Herne.

Cultuur

Evenementen

  • Op de eerste zondag na het feest van Paulus' bekering wordt de pauwelviering gehouden: een folkloristisch feest in het gehucht Sint-Paulus waarbij onder andere gewijde pauwelbroodjes worden geworpen.
  • In het weekend van Pinksteren en tijdens het eerste weekend van oktober wordt kermis gehouden op het Marktplein.

Bekende inwoners

  • De komiek Urbanus woont in deelgemeente Tollembeek.
  • Actrice en zangeres Nele Bauwens werd geboren in Galmaarden.
  • Georges Cardoen, burgemeester, volksvertegenwoordiger en senator.

Nabijgelegen kernen

Sint-Paulus, Tollembeek, Herhout

Zie de categorie Galmaarden van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.