Een fietssnelweg, snelfietsroute, doorfietsroute of snelle fietsroute (in Vlaanderen daarnaast ook fietsostrade of velostrade en in Brussel officieel cyclostrade genoemd) is een hoofdfietsroute die aangeduid en ontworpen is om goed bruikbaar te zijn voor directe functionele fietsverplaatsingen ook over langere afstand, veilig, zonder problematische kruisingen of vertraging en grotendeels niet gemengd met gemotoriseerd verkeer.
Afhankelijk van het land zijn er andere normen en afspraken van welke bestaande of toekomstige routes geselecteerd worden als fietssnelweg, en aan welke normen de fietsinfrastructuur moet voldoen.
Vaak genoemde kenmerken zijn een glad wegdek (bij voorkeur asfalt of beton) en de afwezigheid van gelijkvloerse kruisingen met gemotoriseerd verkeer en verkeerslichten. Tevens zijn fietssnelwegen doorgaans voorzien van een breder wegdek dan standaard fietspaden en worden scherpe bochten en omwegen in het tracé zo veel mogelijk vermeden. Vaak volgt een fietssnelweg het traject van een spoorweg, kanaal of autosnelweg.
Doel
Fietssnelwegen worden genoemd als middel om files in het autoverkeer tegen te gaan. De verbetering van de fietsinfrastructuur kan de fiets een aantrekkelijker alternatief voor de auto in het woon-werkverkeer maken.
Kenmerken
In Nederland is de fietssnelweg niet vastgelegd in het RVV en in België staat de fietssnelweg niet vermeld in de wegcode.
Soms valt een fietssnelweg gedeeltelijk samen met een weg waarop ook ander verkeer mag rijden; men spreekt dan wel van een Fietsstraat.
België
Het concept fietssnelwegen (soms ook fietsostrades genoemd) wordt sinds 2016 uitgewerkt door de vijf Vlaamse provinciebesturen in samenwerking met de lokale steden en gemeenten.
In Vlaanderen worden alle door de provincies aangeduide fietssnelwegen genummerd, voorafgegaan door een F of FR (fietssnelwegring) of een C (in Brussel, van cyclostrade). Het nummer volgt een provinciale afbakening, gelijkaardig als de gewestwegen (1xx = Antwerpen, 2xx = Vlaams-Brabant en Brussel, 3xx = West-Vlaanderen, 4xx = Oost-Vlaanderen, 7xx = Limburg). Het nummer is vaak gelijk aan dat van de (parallelle) gewestweg die dezelfde plaatsen verbindt.
Afgewerkte fietssnelwegen worden daar uniform bewegwijzerd met een blauw-witte driehoek als symbool.
Juridisch kan de fietsinfrastructuur op het fietssnelwegennetwerk variëren van (vrijliggend) fietspad (zowel geïsoleerd fietspad als naast wegen), een jaagpad, een officiële weg voor fietsers, voetgangers en ruiters (verkeersbord F99a), een weg verboden voor normaal autoverkeer of een officiële fietsstraat (waar auto's fietsers niet mogen inhalen). Meestal loopt een deel van de fietssnelweg ook over gewone straten met gemengd verkeer, als dit niet te druk is.
In België nemen vooral de provinciebesturen en het Vlaams Gewest het initiatief voor de aanleg van een fietssnelweg. Op het Vlaams Gewestelijk niveau bestaan er geen richtlijnen inzake ontwerp van fietssnelwegen, enkel inzake 'gewone' fietspaden. In de praktijk blijven er verschillen bestaan tussen de provincies. Dat komt doordat de bevoegde Vlaamse ambtenaren (MOW, afdeling Beleid) en agentschappen (AWV) ook per provincie georganiseerd zijn, zodat er per provincie soms andere accenten gelegd worden.
Vlaamse fietssnelwegen worden op bepaalde locaties van telpalen voorzien om verkeersstromen in kaart te brengen voor de Fietsbarometer.[1] De telpalen kunnen uitgerust zijn met een digitaal display, een zonnepaneel dat voldoende energie opwekt om de teller 24/7 te laten werken en een teller waarvan de lussen in het wegdek werden ingeslepen.
Nederland
Sommige snelfietsroutes zijn genummerd met de letter F en dezelfde cijfers als de rijksweg die ongeveer parallel loopt.[2]
Het Nederlands Ministerie van Verkeer en Waterstaat omschrijft de fietssnelweg als een lang fietspad zonder kruisingen, waarop fietsers snel grote afstanden kunnen afleggen. Door het aanleggen van fietssnelwegen hoopt de overheid onder meer het gebruik van de fiets voor het woon-werkverkeer te bevorderen en op die manier files te voorkomen.[3]
Een fietssnelweg in Nederland heeft minimaal twee fietsstroken (één fietsstrook per richting).
Duitsland
Ook in Duitsland bestaat voor deze directe langeafstandsfietspaden geen officiële naam. De overheid daar omschrijft de voorziening als 'een goed aangelegde, vlot te berijden weg voor fietsers'.[4]
Breedte van de fietsstrook
In Nederland:
De minimaal gewenste breedte van de fietsstrook is op de fietssnelweg 2,00 meter. De absolute minimumbreedte van de fietsstrook is 1,50 meter.
In België:
Antwerpen: dubbelrichtingsfietspaden dienen minstens 3 meter breed te zijn.
Vlaams-Brabant: dubbelrichtingsfietspaden dienen 4 meter breed te zijn (minstens 3 meter), enkelrichtingsfietspaden 2,5 meter (minstens 2 meter).[5]
Oost-Vlaanderen: dubbelrichtingsfietspaden dienen minstens 3 meter breed te zijn.
Kosten en baten
De kosten om een fietssnelweg aan te leggen hangen af van vele factoren zoals de breedte, het materiaal, eventuele grondinnames enz. In België liggen de kosten voor de aanleg van een nieuw traject tussen de 300.000 €/km (voor een breed afgescheiden fietspad) en 800.000 €/km (wanneer er bv. tunnels en of bruggen moeten worden gebouwd).[6]
Om af te wegen of het aanleggen van een nieuw traject verantwoord is, worden vaak kosten-baten analyses gebruikt; bv. het Europese HEAT model of het Belgische CWIcal model.[7][8] Zulke analyses wijzen meestal uit dat voordelen groter uitvallen dan de kosten voor de bouw. Vooral de voordelen voor de gezondheid door meer lichaamsbeweging geven daarbij de doorslag, naast een betere verkeersveiligheid,[9] betere luchtkwaliteit enz.[6] Een studie die in 2018 in het economisch tijdschrift ESB verscheen, wijst uit dat de terugverdientijd van de aanleg zo'n vijf jaar is.[10]
De maximumsnelheid op een fietssnelweg is afhankelijk van het soort voertuig en de lokale signalisatie: zone 30, jaagpad (30 km/h), woonerf (20 km/h) en verkeersborden die een maximumsnelheid opleggen (in België C43-verkeersborden).[11]
Voor de elektrische fiets gelden dezelfde verkeersregels als voor de gewone fiets. De trapondersteuning van een elektrische fiets is gelimiteerd tot 25 km/h. Wanneer de snelheid meer dan 25 km/h bedraagt, komt dit door het snelle fietsen van de fietser, niet door de trapondersteuning. Bij een speedpedelec is er ondersteuning tot 45 km/h.
In de fietsbuis van de Maastunnel geldt voor de elektrische fiets een maximumsnelheid van 30 km/h. Door het hoogteverschil van de helling kan een snelheid worden ontwikkeld die gevaarlijk is voor de overige weggebruikers in de fietstunnel.
Dit is de eerste snelfietsroute in de provincie Utrecht. De route loopt van Utrecht (Singel bij Griftpark) via Bilthoven, Den Dolder en Soestduinen naar Amersfoort en v.v.
De snelfietsroute begint in Amsterdam-Sloterdijk en volgt de A200 naar het centrum van Haarlem. Op veel plekken is in 2017 het asfalt vernieuwd en in 2019 is de N200 en het fietspad vernieuwd.
In de winter van 2017-2018 is een eerste deel aangelegd. Het eerste deel van de route is in 2022 geopend. Op meerdere plekken worden nog verbeteringen uitgevoerd zodat in 2025 de route helemaal gereed is.
Het Batavierenpad heeft zowel een noordelijke als een zuidelijke route tussen de gemeentes Beuningen en Nijmegen. In Nijmegen sluit het aan op het RijnWaalpad.
Verbeteringen aan bestaande fietspaden zou tot een doorgaande snelfietsroute moeten leiden. Het stuk tussen Bilthoven en de universiteit is inmiddels gerealiseerd.
Deze route is in 2014 geopend door bestaande fietspaden te verbeteren en knelpunten op te lossen. De route volgt in grote lijnen de A16. Wel zijn er nog veel verkeerslichten op deze route zodat doorfietsen nog niet echt mogelijk is.
De wegen en fietspaden tussen Ede en Veenendaal zijn in verschillende fases vanaf 2012 verbeterd. In 2022 vinden de laatste aanpassingen plaats in Ede.
De route loopt van station Eindhoven naar station Helmond. In juni 2024 is een deel tussen Nuenen en Helmond aangelegd. De laatste ontbrekende schakel bij het Dommeldal wordt nog aangelegd.
Het eerste traject van de F58 tussen Breda en Etten-Leur is gerealiseerd, het traject tussen Tilburg en Breda is voor een groot deel gerealiseerd, het wachten is op enkele fietsviaducten op de route. In de toekomst moet de route verder worden doorgetrokken richting het westen naar Roosendaal en Bergen op Zoom, en richting het oosten naar Eindhoven.
De route voert van bedrijventerrein Lage Weide in Utrecht via Nieuwegein-Noord naar het centrum van Houten en faciliteert tevens nieuwe woningbouwlocaties in Utrecht Leidsche Rijn en Houten.
Dit pad is deels gereed. Uiteindelijk moet het een doorgaande fietsroute worden tussen Rotterdam en Hoek van Holland. Het deel tussen Maassluis en Schiedam is nu gereed.
Deze route is in 2016 geopend en volgt in grote lijnen de A59. De route zal worden doorgetrokken van 's-Hertogenbosch naar Waalwijk. Dit zal in 2022 gerealiseerd zijn.
Door verbeteringen in bestaande fietsinfrastructuur is deze snelfietsroute gerealiseerd. De route is in februari 2018 geopend. De route sluit aan op de F15 IJsselmonde bij de Brug over de Noord.
Deze snelfietsroute voert van Tilburg NS-station naar Waalwijk bedrijventerrein over een lengte van 18,6 km. De route is aangelegd tussen 2018-2021. Voor deze route is speciale wegmarkering en borden ontworpen.
Een van de eerste fietssnelwegen in Nederland, die verschillende steden in Twente met elkaar verbindt. De route wordt ook doorgetrokken naar Duitsland.
De Greenport Bikelane heeft twee routes, een zuidelijke van Venlo naar America (gereed in 2022) en een noordelijke die via Trade Port Noord loopt (2015). Het oostelijke deel van de noordelijke route, van Venlo tot aan de Floriade, was gereed in 2012 en de zuidelijke route van Venlo tot Sevenum was in 2014 klaar.
Deze snelfietsroute loopt tussen de Walfridusbrug en het zuiden van de bebouwde kom van Winsum. Het gedeelte tot Sauwerd werd in 2021 geopend. Het resterende deel werd in 2023 opengesteld.
Naast deze snelfietsroutes zijn er nog vele andere in onderzoek. Hierbij onderzoeken provincies, gemeentes of belanghebben de mogelijkheden voor een bepaalde snelfietsroute.
Denemarken
In Denemarken bestaat er een netwerk van langeafstands- en hogesnelheidsfietspaden die de voorsteden van Kopenhagen met de stadskern verbinden. In september 2018 waren er acht routes in gebruik. Er zijn plannen voor de aanleg van 45 routes met een totale lengte van 476 km tegen 2021 in de steden en gemeenten van de regio van Kopenhagen.
Duitsland
De 100 km lange fietssnelweg tussen Duisburg en Hamm
Ook in Duitsland worden fietssnelwegen aangelegd.
In het Roergebied werd in 2016 tussen de steden Duisburg en Hamm een 100 km lange snelfietsroute aangelegd. Deels is hierbij gebruik gemaakt van een in onbruik geraakte spoorlijn. Andere fietssnelpaden lopen van Frankfurt naar Darmstadt en tussen delen van Berlijn en van München.
Daarnaast is er een plan om Aken via een 30 km lange fietsroute met de Nederlandse plaats Heerlen te verbinden. Deze route staat bekend als de Radschnellweg StädteRegion Aachen.
Verenigd Koninkrijk
Bord voor Cycle Superhighway 7
In Londen wordt sinds 2008 gewerkt aan de aanleg van een netwerk van fietssnelwegen of Cycle Superhighways zoals ze in het Engels genoemd worden. Er zijn twaalf routes ontworpen, waarvan er medio 2016 zeven zijn aangelegd.
.jpg)
.jpg)
Zie Lijst van Belgische fietssnelwegen voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
.svg){kind=small}
