Fellow-traveller

De benaming fellow-traveller (van het Russische попутчик; popoettsjik; "medereiziger" of "meeloper") werd gebruikt voor personen die weliswaar geen lid waren van een communistische partij, maar het communisme wel onderschreven. De term betekent letterlijk "medereiziger" (in het communisme). De Fransen gebruikten de term compagnon de route. Tot deze groep behoorden veel intellectuelen die in het communisme een weg zagen naar een betere samenleving en de communistische zaak in woord en geschrift ondersteunden. De term werd met name gebruikt onder Stalin tussen begin jaren dertig en begin jaren vijftig. Het begrip verkreeg bekendheid door Leon Trotski's boek Literatuur en Revolutie uit 1924, waar in hoofdstuk 2 van de Engelse versie "The Literary 'Fellow-Travellers' of the Revolution" wordt genoemd. Dit werk werd pas in 1982 naar het Nederlands vertaald.

Tijdens de Koude Oorlog werd de term ook in het Westen gebruikt voor intellectuelen die ervan beschuldigd werden de "geestelijke weerbaarheid" van de democratische samenlevingen schade toe te brengen door te sympathiseren met de Sovjet-Unie of een van haar satellietstaten zonder lid te zijn van een communistische partij. Zij berichtten meestal eenzijdig positief over de toestanden in de Sovjet-Unie, China en het Oostblok en waren bewust of onbewust blind voor de gebreken en problemen die daar aan te treffen waren.[1][2] Soms duiden zij zich ook zelf aan met 'fellow-traveller', zoals Jean Paul Sartre.[3]

Zie ook

• Cryptocommunisten

Literatuur

• Renaud de Jouvenel, Confidences d’un ancien sous-marin du P.C.F., 1980
• David Caute, Intellectuals to the Soviet Union, China and Cuba, Oxford University Press, New York - Oxford (1981)
• David Caute, The fellow travellers, Intellectual friends of communism, Yale University Press, New Haven and London, (1988) (orig. uitg. 1973), ISBN 978-030003875-0
• Ludmilla Stern,Western Intellectuals and the Soviet Union, 1920-40: From Red Square to the Left Bank, uitg. Routledge (2006), ISBN 978-041536005-0
• Paul Hollander, Heaven on Earth: Political Pilgrimage and the Pursuit of Meaning and Self-Transcendence, in: PAZOS, A.M. Redefining Pilgrimage. New Perspectives on Historical and Contemporay Pilgrimages, Farnham (GB) / Burlington (USA) (2014) 71 ISBN 978-140946823-3

Bronnen

1. Religieus terrorisme en de lankmoedige elite, Paul Cliteur, uit: Gaat de elite ons redden? De nieuwe rol van de bovenlaag in onze samenleving, Van Gennep, Amsterdam (2007), pag. 207-235 citaat (pag.26): "Een centrale notie is dan die van de “fellow traveller”. Fellow travellers van het communisme waren bereid de ogen te sluiten voor de Goelag Archipel omdat eerst .."
2. Van bloedrood tot groenlinks, Roelof Bouwman, artikel HP/De Tijd, 9 januari 2004 inzake (citaat): "De politieke dwalingen van een fellow-traveller met een voorliefde voor massamoordenaars"
3. Zie interview met Sartre uit 1972 met P. Victor, waarin hij stelde "I declared myself a fellow-traveler of the PC". Gearchiveerd op 5 januari 2023.

Externe link

• China door de ogen van fellow-travellers, 1960-1980: Het is hier fantastisch!, artikel VPRO, Chris Bajema