Ti sasao a Luek Sarmi-Jayapura ket buklen dagiti kagudua a dosena a pagsasao nga insasao iti probinsia ti Papua ti Indonesia:[1]
- Sobei, Bonggo, Tarpia (Sarmi), Kayupulau, Ormu, Tobati (Luek Jayapura)
Inkeddeng idi ni Ross (1988) a ti Sarmi ken Luek Jayapura (Kayapulau, Orma ken Tobati) a kas dagiti sabali ngem agkakabagian a grupo. Inlista ni Ross (1988) dagiti nadumaduma a maipatinayon a sasao a Sarmi:
- Anus (Korur) kend Podena, Liki ken Wakde (asideg iti Sobei), Masimasi, Kaptiau, ken Yamna.
Ti pannakairaman ti maipagarup a pagsasao a Yarsun[2] ket mabalin a gapu iti pannakaiyallilaw dagiti nagan ti pagsasao iti nagnagan ti isla. Awan ti kasta a napasingkedan a pagsasao; ti isla ket mabirukan iti pagbaetan dagiti pagsasao nga Anus ken Podena, ken amin dagiti tallo nga isla ket naireporta nga agsasao kadagiti dialekto ti bugbugtong a pagsasao segun ti immuna a taudan a nangibaga iti daytoy.[3]
Uni ken dagiti pakaitunosan
Inpablaak ni Grace (1971:34-37) ti tabla ti uni ken dagiti pakaitunosan para iti sasao a Sarmi, a nakaiyaonan dagiti sumaganad a porma. Naurnos dagiti pagsasao manipud iti laud aginggana iti daya.
| Proto Oceaniko
|
Sobei
|
Wakde
|
Masimasi
|
Anus
|
Bonggo
|
Tarpia
|
| *api 'apuy'
|
yafu
|
yafu
|
|
yeif
|
af
|
yap
|
| *isuŋ 'agong'
|
su-
|
hiu-
|
si-
|
su-
|
sua-
|
siwi-
|
| *susu 'suso'
|
sisu-
|
ihi-
|
|
|
su-
|
su-
|
| *ranum 'danum'
|
rani
|
ranu
|
ranu
|
dein
|
dan
|
dan
|
| *raun 'bulong'
|
rau
|
rau
|
rou
|
dau
|
dau
|
dau
|
| *mapine 'babai'
|
mefne
|
mafani
|
|
mofin
|
mofin
|
mupin
|
| *manuk 'billit'
|
maninetio
|
mani
|
mani
|
mein
|
man
|
man
|
| *pulu 'dutdot'
|
fido
|
firu
|
|
firo
|
fru
|
puru
|
| *puaq 'bunga'
|
afo
|
afu
|
afo
|
fowo
|
fukwa
|
pawa
|
| *paqoRu 'baro'
|
fefou
|
afafu
|
|
fofou
|
fieu
|
pipiu
|
| *patu 'bato'
|
fati
|
fati
|
fati
|
feit
|
fiat
|
payaʔ
|
| *pat 'uppat'
|
fau
|
fau
|
|
fau
|
fau
|
pau
|
| *tolu 'tallo'
|
tou
|
tou
|
tour
|
tou
|
tor
|
tor
|
| *taliŋa 'lapayag'
|
tidi-
|
tiri-
|
tira-
|
terne-
|
təren-
|
tarni-
|
| *taŋis 'sangit'
|
-tan
|
-tan
|
-tan
|
-tein
|
tənian
|
-nsin
|
| *taumataq 'tao'
|
temto
|
tamturi
|
|
timot
|
tumuat
|
tamuʔ
|
| *kutu 'kuto'
|
kute
|
witi
|
|
kut
|
kut
|
kuʔ
|
| *kulit 'kudil'
|
wadi
|
wari
|
wiri
|
keri
|
kru
|
kuru
|
| *qone 'darat'
|
wane
|
wane
|
wane
|
wen
|
wen
|
wen
|
| *qasawa 'asawa'
|
eson
|
ahun
|
|
sawe
|
sua
|
tawa
|
Dagiti nagibasaran
- Grace, George W. (1971). Notes on the phonological history of the Austronesian languages of the Sarmi Coast. Oceanic Linguistics 10:11-37.
- Ross, Malcolm (1988). Proto Oceanic and the Austronesian languages of western Melanesia. Canberra: Pacific Linguistics.
- Proto Oceanic basic vocabulary database Naiyarkibo 2011-05-20 iti Wayback Machine
