San Petersburgo

San Petersburgo Санкт-Петербург (Ruso)
—  Pederal a siudad  —
Agpakanawan manipud ti ngato a kanigid: Katedral ni Santo Isaac, Kota ti Peter ken Paul idiay Isla ti Zayachy, Kuadrado ti Palasio nga adda ti Alehandro nga Adigi, Petergof, Nevsky Prospekt, ken ti Panaglamlam-ek a Palasio. Agpakanawan manipud ti ngato a kanigid: Katedral ni Santo Isaac, Kota ti Peter ken Paul idiay Isla ti Zayachy, Kuadrado ti Palasio nga adda ti Alehandro nga Adigi, Petergof, Nevsky Prospekt, ken ti Panaglamlam-ek a Palasio.
Wagayway Eskudo
Nagsasabtan: 59°57′N 30°18′ENagsasabtan: 59°57′N 30°18′E
Kasaad ti politka
Pagilian	Rusia
Pederal a distrito	Akin-amianan a laud[1]
Rehion ti ekonomia	Akin-amianan a laud[2]
Nabangon	Mayo 27, 1703[3]
Aldaw ti Pederal a siudad	Mayo 27[4]
Gobierno (manipud idi Marso 2010)
• Gobernador	Alexander Beglov
• Lehislatura	Lehislatibo nga Asemblia
Estadistika
Kalawa [5]
• Dagup	1,439 km^2 (556 sq mi)
Ranggo ti kalawa	Maika-82
Populasion (Senso idi 2010)
• Dagup	4,879,566
• Ranggo	Maika-4
• Densidad[6]	3,390.94/km^2 (8,782.5/sq mi)
• Urbano	100%
• Away	0%
Sona ti oras	[7]
ISO 3166-2	RU-SPE
Plata ti lisensia	78, 98, 178
Opisial a sasao	Ruso[8]

Ti San Petersburgo (Ruso: Санкт-Петербург, tr. Sankt-Peterburg, IPA: [sankt pʲɪtʲɪrˈburk] (dengngen)) ket maysa a siudad ken maysa a pederal a suheto (maysa a pederal a siudad) iti Rusia a mabirukan idiay Karayan Neva idiay ungto ti Golpo iti Pinlandia idiay Baybay Baltiko. Idi 1914 ti nagan ti siudad ket nabaliwan iti Petrograd (Ruso: Петроград, IPA: [pʲɪtrɐˈgrat]), idi 1924 nabaliwan iti Leningrad (Ruso: Ленинград, IPA: [lʲɪnʲɪnˈgrat]) ken idi 1991 naipasubli met laeng iti San Petersburgo.

Iti Ruso a literatura, dagiti di pormal a dokumento, ken bitla, ti "Santo" (Санкт-) ket kadawyan a saan a mainaynayon, a ti maikabkabil laeng ket ti Petersburgo (Петербург, Peterburg). Iti kadawyan a panagisasao dagiti Ruso mabalin nga itintinnagda pay ti "-burg" (-бург), a maibati laeng ti Peter (Питер, Ruso: [ˈpʲitʲɪr]).

Ti San Petersburgo ket nabangon babaen ti Sar a ni Pedro ti Natan-ok idi Mayo 27 [D.E. 16] 1703. Manipud idi 1713 aginggana idi 1728 ken manipud idi 1732 aginggana idi 1918, ti San Petersburgo ket isu idi ti imperial a kapitolio iti Rusia. Idi 1918 ti sentro a bagi ti gobierno ket immalis manipud idiay San Petersburgo (nga idi ket ti Petrograd) idiay Moscow.[9] Daytoy ti maikadua a kadakkelan asiudad ti Rusia kalpasan ti Moscow nga adda dagiti gangani a 5 riwriw nga agtataeng. Ti San Petersburgo ket maysa a nagruna a Europeanoa sentro ti kultura, ken maysa pay a nagruna Ruso a puerto idiay Baybay Baltiko.

Ti San Petersburgo ket kadawyan a naipalpalawag a kas ti Kalaudan a siudad iti Rusia.[10] Daytoy pay ti akin-amianan unay a siudad iti lubong nga adda ti populasion ti sumurok a maysa a riwriw (ti Helsinki ket adadayo iti amianan.). Ti Naipakasaritaan a Sntro iti San Petersburgo ken dagiti Mainaig a Grupo dagiti Monumento ket buklen ti maysa a UNESCO a Tinawtawid a Lugar ti Lubong . Ti San Petersburgo ket pagtaengan pay Ti Ermita, ti maysa kadagiti kadakkelan a museo ti arte iti lubong.[11] Adda dagiti adu a bilang dagiti ganganaet a konsulado, internatsional a korporasion, banbanko ken dagiti dadduma pay a negosio ket mabirukan idiay San Petersburgo.

Pakasaritaan

Nangruna nga artikulo: Pakasaritaan ti San Petersburgo

Dagiti Sueko ng agakolkoloni ket nangipatakderda idi ti Nyenskans, a pagsammakedan, idiay sabangan ti Karayan Neva idi 1611, idiay daga a tinawtawagan ti Ingermanland.[12] Ti bassit nga ili a tinawtawagan ti "Nyen" ket dimmakdakkel iti lawlaw daytoy.

Ni Pedro ti Natan-ok ket nagay-ayat idi kadagiti panagbanbaniaga ti taaw ken dagiti maritimo a pannakibiang, ken nangipangpanggep a makagun-od ti Rusia iti maysa a pagsangladan, tapno makalinnako kadagiti maritimo a pagilian.[13] Isu ket nakasaksapul ti nasaysayaat a pagsangladan ngem ti Arkhangelsk, nga adda idiay amianan ti Baybay Puraw ken narikpan kadagiti barko ti bulbulan ti las-ud ti tiempo ti panaglalam-ek.

Ti Gambang nga Kabaliero, monumento para kenni Pedro ti Natan-ok

Idi Mayo 12 [D.E. 1] 1703, idi las-ud ti Nalatak nga Akin amianan a Gubat, ni Pedro ti Natan-ok ket natiliwna ti Nyenskans, ken ti asideg a masakbayan ket sinukatann ti pagsammakedan. Idi Mayo 27 [D.E. 16] 1703,[14] idiay asasideg ti estuario (5 km/3 a milia iti uneg ti daga manipud ti golpo), idiay Isla Zayachy (Hare), isu ket nangrugi a nangipatakder ti Pedro ken Pablo a Pagsammakedan, nga isu daytoy ti immuna ladrilio ken bato a pasdek iti baro a siudad.[15]

Ti siudad ket binangon babaen dagidi reklutado nga agtaltalon manipud kadagiti amin a paset ti Rusia; adda pay dagiti adu a balud ti Sueko a nairamraman kadagiti napalbas a tawen[16] babaen ti panangimaton ni Alexander Menshikov. Adda dagiti rinibu nga aadipen a pimmusay a nagbangbangon ti siudad.[17] Kalpasan daytoy ti siudad ket nagbalin nga isu ti sentro ti Gobierno ti San Petersburgo. Ni Pedro ket inyalisna ti kapitolio manipud idiay Moscow idiay San Petersburgo idi 1712, sakbay ti 9 tawtawen ti Tulag ti Nystad iti 1721 a nakaipatinggaan ti gubat; isu ket nangibagbaga ti San Petersburgo a kas ti kapitolio (wenno tugaw ti gobierno) a nasapsapa ngem idi 1704.[13]

Idi las-ud kadagiti immuna a nasapsapa a tawen, ti siudad ket rimmang-ay ti lawlaw ti Kudarado Tinidad idiay kanawan nga igid ti Neva, idiay asideg ti Pedro ken Pablo a Pagsammakedan. Nupay kasta, ti San Petersburgo ket nangrugrugin a dimakdakkel babaen ti plano. id las-ud ti 1716, ni Domenico Trezzini ket nangibagbaga ti gandat nga to ayan ti sentro ti siudad ket mabirukan idiay Isla Vasilyevsky ken nasukogan babaen ti maysa a rektanggulo a parilia dagiti kanal. Ti ganday ket saan a nalpas, ngem makitkita pay laeng kadagiti tabas kadagiti kalsada. Idi 1716 Pedro ti Natan-ok ket indutokna ni Jean-Baptiste Alexandre Le Blond a kas ti mangidaulo nga arkitekto ti San Petersburgo.

Dagiti paammo

1. Президент Российской Федерации. Указ №849 от 13 мая 2000 г. «О полномочном представителе Президента Российской Федерации в федеральном округе». Вступил в силу 13 мая 2000 г. Опубликован: "Собрание законодательства РФ", №20, ст. 2112, 15 мая 2000 г. (President of the Russian Federation. Decree #849 iti Mayo 13, 2000 On the Plenipotentiary Representative of the President of the Russian Federation in a Federal District. Nagbalin idi Mayo 13, 2000).
2. Госстандарт Российской Федерации. №ОК 024-95 27 декабря 1995 г. «Общероссийский классификатор экономических регионов. 2. Экономические районы», в ред. Изменения №5/2001 ОКЭР. (Gosstandart of the Russian Federation. #OK 024-95 Disiembre 27, 1995 Russian Classification of Economic Regions. 2. Economic Regions, natarimaan babaen ti Amendment #5/2001 OKER. ).
3. Opisial a website ti San Petersburgo. Bilbilang iti San Petersburgo
4. Законодательное Собрание Санкт-Петербурга. Закон №555-75 от 26 октября 2005 г. «О праздниках и памятных датах в Санкт-Петербурге», в ред. Закона №541-112 от 6 ноября 2008 г. (Lehislatibo nga Asemblia iti San Petersburgo. Linteg #555-75 iti Oktubre 26, 2005 Kadagiti piesta ken Panglaglagipan a petsa idiay San Petersburgo. ).
5. Opisial a website ti San Petersburgo. Петербург в цифрах (Bilbilang iti San Petersburgo) (iti Ruso)
6. Nakarkulo ti pateg ti densidad babaen ti panagbingbingay ti populasion a naireporta babaen ti Senso idi 2010 babaen ti lugar a nikabil iti pagikabilan ti "Kalawa". Pangngaasi a laglagipen a daytoy a pateg ket mabalin a saan a nasingked gapu ta ti lugar a naibaga iti infobox ket mabalin a saan nga isu ti naireporta iti isu met laeng a tawen a kapada ti populasion.
7. Правительство Российской Федерации. Постановление №725 от 31 августа 2011 г. «О составе территорий, образующих каждую часовую зону, и порядке исчисления времени в часовых зонах, а также о признании утратившими силу отдельных Постановлений Правительства Российской Федерации». Вступил в силу по истечении 7 дней после дня официального опубликования. Опубликован: "Российская Газета", №197, 6 сентября 2011 г. (Gobierno ti Pederasion ti Rusia. Resolution #725 iti Agosto 31, 2011 On the Composition of the Territories Included into Each Time Zone and on the Procedures of Timekeeping in the Time Zones, as Well as on Abrogation of Several Resolutions of the Government of the Russian Federation. Nagbalin idi after 7 days following the day of the official publication).
8. Opisial iti amin a paset ti Pederasion ti Rusia segun ti Artikulo 68.1 iti Batay-linteg ti Rusia.
9. McColl, R. W., ed. (2005). Ensiklopedia ti heograpia ti lubong. Vol. 1. N. Y.: Infobase Publishing. pp. 1216, 633–634. ISBN 0-8160-5786-9. Naala idi Pebrero 9, 2011.
10. V. Morozov. Dagiti Bitla iti San Petersburgo ken ti Panagsukog ti Nawatwatiwat a Europa. Instituto ti Panagsukisok ti Kappia ti Copenhagen. 2002. Ciaonet.org
11. "Panagbanbaniaga ti San Petersburgo / Ti Ermita". Geographia.com. Enero 6, 1990. Naala idi Enero 25, 2010.
12. Williams, Harold (1914). Rusia ti Tattao a Ruso. Pitman & Sons. p. 33.
13. Wilson, Derek (Enero 5, 2010). Peter the Great. Macmillan. p. 82. ISBN 9781429964678. Naala idi Pebrero 25, 2012.
14. Hughes, Lindsey (2004). Pedro ti Natan-ok: ti Biograpia. Unibersidad ti Yale a Pagmalditan. p. 66. ISBN 0-300-10300-X.
15. "Pedro ken Pablo a Pagsammakedan". Saint-Petersburg.com. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2008-07-20. Naala idi Hunio 19, 2009.
16. "Konsulado Heneral ti Suesia – Suesia ken San Petersburgo". Swedenabroad.com. Oktubre 17, 2005. Naala idi Enero 6, 2009.
17. "San Petersburgo: Paris ti Amianan wenno Siudad ti Tultulang?," Ti Independiente. Hulio 8, 2006

Dagiti akinruar a silpo

Dagiti midia a mainaig iti San Petersburgo iti Wikimedia Commons
Pakaammo ti panagbiahe idiay San Petersburgo manipud iti Wikivoyage (iti Ingles)