Karayan Agus

Karayan Agus
Ti Dissuor Maria Cristina, maysa kadagiti prominente a dulon ti Karayan Agus.
Dagiti taudan ti danum ti Karayan Lanao-Agus
Lokasion
Pagilian	Filipinas
Rehion	Amianan a Mindanao, ARBMM
Pisikal a pakaidumdumaan
Taudan	Danaw Lanao
- lokasion	Lanao del Sur, ARBMM
- nagsasabtan	7°53′31″N 124°15′09″E
- kangato	700 m (2,300 ft)
Sabangan	Luek Iligan
- lokasion	Siudad ti Iligan, Amianan a Mindanao
- nagsasabtan	8°11′50″N 124°11′21″ENagsasabtan: 8°11′50″N 124°11′21″E
- kangato	0 m (0 ft)
Kaatiddog	36.5 km (22.7 mi)
Kadakkel ti labneng	1,645 km^2 (635 sq mi)
Panagayus
- lokasion	Luek Iligan
- natimbeng	10 m^3/s (350 cu ft/s)

Ti Karayan Agus ket karayan nga agayus kadagiti 36.5 km [1][2] manipud iti Danaw Lanao aginggana idiay Luek Iligan, Filipinas. Daytoy ket labsanna dagiti probinsia ti Lanao del Sur ken Lanao del Norte. Dagiti pagtaengan ti igid a bangkag ti karayan ket mairaman ti Siudad ti Marawi, ti Ili ti Linamon ken ti Siudad ti Iligan. Daytoy ket maisina kadagiti dua a pagayusan ti danum no agay-ayus idiay Luek Iligan; ti maysa ket mapan idiay Dissuor Maria Cristina bayat a ti sabali ket mapan idiay Dissuor Linamon.[3] Ti karayan ket agpababa para iti agarup a 2,200 kadapan (670 m) manipud iti taudanna nga agay-ayus para kadagiti 21 milia (34 km) sakbay nga agayus idiay baybay. Ti karayan ket ababaw ken daytoy ket agadalem laeng ti 4 kadapan (1.2 m) kadagiti dadduma a lugar.[4] Dagiti taudan ti danum ti Karayan Agus ket sumakop ti agarup a 11,320.00 hektaria.[5] Idi 1992, ti Korporasion ti Nailian a Bileg ket pinunduanna ti panagmulmula ti kabakiran ti taudan ti danum ti Danaw Lanao-Agus, ken minulmulaan dagiti 1500 nga hektaria iti Acacia mangium, Durio zibethinus ken dagiti dadduma pay a patneng a kay-kayo. Daytoy ket addaan iti panagayus iti agarup a 10 segundo-metro manipud iti akikid a depresion iti amianan a laud a ngarab ti danaw[6] ken agayus kadagiti basalto a pormasion ti bato.[7] Ti baw-ang a kinitikitan babaen ti karayan ket mangisingasing ti nabiit a paset ti panawen a panagrnurunor.[8]

Kinapangruna iti tattao

Ti danaw ken ti karayan ket inus-usar para iti komersial ken pagliwliwaan a panagkalap, ken dagiti pay pagliwliwaan nga aktibidad a kas ti panagbangka ken panaglangoy. Iti kadagupan ti karayan, nupay kasta, ket saan a mabalin a madaliasat gapu ti ayus kadagiti dadduma a a lugar ket makaabot ti kapardas iti tallo pulo a milia tunggal maysa nga oras.[9] No kakuyogna ti Danaw Lanao , ti Karayan Agus ket agpataud ti 70% ti elektrisidad nga inus-usar idiay Mindanao gapu kadagiti hidroelektriko nga estasion iti karayan ken Dissuor Maria Cristina.[3] Nupay kasta, dagiti hidroelektriko nga estasion ken mangimatmaton iti penned ket nagbalbaliw ti lessaad ti danum ti Danao Lanao, ken mang-apektar kadagiti patneng a tattao, ken pagbanagan kadagiti suppiat kadagiti lokal a populasion.[10]

Iti Maranao a mitolohia, ti Danaw Lanao ket nangipangpangta idi a mangmalmes ti tattao ti Sebbangan kadagiti umad-adalem a danumna. Ni Arkanghel Gabriel ket naipampanunotan nga isu ti nagaramid ti Karayan Agus tapno atiananna ti danaw.[11]

Dagiti nagibasaran

1. Prof. Geoffrey G. Salgado. "Opisial a Website ti Gobierno ti Siudad ti Iligan – Irarang-ay ti Industrial a Siudad". Gobierno ti Siudad ti Iligan. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2008-04-12. Naala idi 2008-03-29.
2. "Dagiti Nangruna a Labneng ti Karayan ti Filipinas", Impablaak babaen ti Opisina ti Nailian a Rekurso ti Danum, Oktubre 1976 (p. 12)
3. Pundasion Haribon. "Filipinas" (PDF). Instituto ti Internasional a Panangimaton ti Danum. pp. 69–70. Naiyarkibo manipud iti kasisigud (PDF) idi 2010-07-17. Naala idi 2008-03-29. Naiyarkibo 2010-07-17 iti Wayback Machine
4. U.S. Coast and Geodetic Survey (1921). United States Coast Pilot, Philippine Islands... Govt. print. off. p. 134.
5. "Dagiti Lugar a Taudan ti Danum". Departamento ti Enbironmento ken dagiti Masna a Rekurso (Filipinas). 2006. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2008-04-11. Naala idi 2008-03-29. Naiyarkibo 2008-04-11 iti Wayback Machine
6. Pendleton, Robert L. (Abril 1942). "Panagusar ti Daga ken Agrikultura iti Mindanao, Is-isla ti Filipinas". Heograpiko a Panagrepaso. 32 (2): 180–210. doi:10.2307/210270. JSTOR 210270.
7. Opisina ti Siensia ti Filipinas. Monograph. p. 207.
8. Ehrlich, Paul R.; Richard W. Holm; Peter H. Raven (1969). Papers on Evolution. Little, Brown.
9. Nieva, Gregorio (1921). Ti panagrepaso ti Filipinas (Revista filipina): (Revista Filipino); ti Binulan a …. Gregorio Nieva. p. 102.
10. Concepciòn, Sylvia; Digal, Larry; Guiam, Rufa; de la Rosa, Romulo; Stankovitch, Mara (Disiembre 2003). "Breaking the links between economics and conflict in Mindanao" (PDF). International Alert. Naiyarkibo manipud iti kasisigud (PDF) idi 2008-05-13. Naala idi 2008-03-29. Naiyarkibo 2008-05-13 iti Wayback Machine
11. "Kasano nga Inaramid dagiti Anghel ti Danaw Lanao". SEAsite: Sentro para kadagiti Panagadal ti Abagatan a daya nga Asia ti Unibersidad ti Akin-amianan nga Illinois. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2020-02-20. Naala idi 2008-03-29.