José Palma

José Palma
Retrato ni José Palma
Nayanak	José Palma y Velásquez (1876-06-03)Hunio 3, 1876 Tondo, Manila, Kapitania Heneral ti Filipinas
Natay	Pebrero 12, 1903(1903-02-12) (tawen 26) Manila, Is-isla ti Filipinas
Trabaho	Soldado, mannurat
Nakaam-ammuan	liriko ti Nailian a Kanta ti Filipinas

Ni José Palma y Velasquez (3 Hunio 1876 – 12 Pebrero 1903) ket Filipino a mannaniw ken soldado. Isu ket empleado idi ti La Independencia idi panawen nga insuratna ti Filipinas, ti patriotiko a daniw iti Espaniol. Immuna a naipablaak daytoy iti immuna nga anibersario a pablaak ti La Independencia idi 3 Septiembre 1899. Ti daniw ket maibagay iti instrumental a tuno ti Marcha Nacional Filipina babaen ni Julian Felipe, ken manipud idin daytoyen ti batayan para iti amin a pannakaipatarus ti Nailian a Kanta ti Filipinas.

Nasapa a biag

Naipasngay ni Palma idiay Tondo, Manila, idi 3 Hunio 1876, ti buridek nga anak da Don Hermogenes Palma, ti klero ti Opisina ti Intendencia, ken ni Hilária Velasquez. Ti laklakay a kabsatna a lalaki ket ni Rafael Palma. Kalpasan ti pannakalpasna ti primera enseñanza (immuna a panagad-adal) idiay Tondo, ni Palma ket intultuloyna ti panagad-adalna idiay Ateneo Municipal. Bayat idi adda idiay, isu ket nagin-inut a nagpalaing a kompositor kadagiti berso. Ti maysa kadagiti nasapa nga obrana ket ti La cruz de Sampaguitas idi 1893. Iti isu met laeng a tawen adda met ti nabiit a romantiko a relasionna iti babai nga agnagan iti Florentina Arellano ken dagiti nagannnak kaniana ket saan met a nagayat kaniana.

Ti Katipunan

Idi kimmaro met dagiti palimed nga aktibidad dagiti rebolusionario, ni Palma ket nangiruknoy met dagiti panawenna iti panagsurat kadagiti daniw. Idi 1894, isi ket timmipon iti Katipunan ngem saan met a simrek iti gubat idi nangrugi ti Rebolusion ti Filipinas idi 1896. Kanungpalan isuna a timmipon kadagiti puersa ti rebulosion ni Koronel Rosendo Simón idi 1899 idi nangrugi ti Gubat ti Filipinas-Amerika ken nakilaban babaen ti puersa ni Servillano Aquino kadagiti pannakilablaban idiay Angeles ken Bambang. Gapu ta saan a pisikal a makasango kadagiti rigat ti gubat, isu ket kankanayon idi a nagbatbati kadagiti kampo ken nangliwliwa kadagiti soldado iti kundiman. Isu ket kanungpalan a timmipon ti empleado ti Tagalog a paset ti rebolusionario a waranakan ti, La Independencia, tapno makilaban kadagiti Amerikano a saanna met a maaramid iti pakigubatan.

La Independencia

Masansan a nagliwliwa da Palma ken dagiti kaduana iti warnakan kadagiti kanta ken kadagiti daniw bayat a nagin-inana kadagiti kampo wenno dagiti sabali a lugar kadagiti las-ud ti martsa nga adayo met kadagiti nagkamkamat a puersa ti Amerikano. Maysa kadagitoy a panagin-inana idi idiay Bautista, Pangasinan, idi ti poetiko nga espiritu ni Palma ket nagpataud ti daniw ti Filipinas a maibagay ti instrumental a tuno ni Julian Felipe, ti “Marcha Nacional Filipina”, a naisurat a kas insidental a musika iti nasapsapa a makatawen para iti Deklarasion ti Wayawaya ti Filipinas idiay Kawit, Cavite. Ti Filipinas ket naipablaak idi iti Espaniol iti immuna nga anibersario a pablaak ti La Independencia idi 3 Septiembre 1899

Panagsurat ti Filipinas

Sinurat ni Palma ti Filipinas idiay balay ni Doña Romana G. vda de Favis idiay Sitio Estación ti Barrio Nibaliw, Bayambang (itan ket ti Baranggay Población West, Bautista, Pangasinan). Idi 24 Hunio 1900, ti Nibaliw ket nanaganan manen iti "Bautista", a kas pammadayaw ken San Juan ti Baptista, ken naisina manipud iti Bayambang.[1]

Teskto ti Filipinas

Tierra adorada,
hija del sol de Oriente,
su fuego ardiente
en ti latiendo está.

Tierra de amores,
del heroísmo cuna,
los invasores
no te hollarán jamás.

En tu azul cielo, en tus auras,
en tus montes y en tu mar
esplende y late el poema
de tu amada libertad.

Tu pabellón que en las lides
la victoria iluminó,
no verá nunca apagados
sus estrellas ni su sol.

Tierra de dichas, de sol y amores
en tu regazo dulce es vivir;
es una gloria para tus hijos,
cuando te ofenden, por ti morir.

Ipupusay

Pimmusay ni José Palma iti daig idi 12 Pebrero 1903.

Dagiti taudan

• Zaide, Gregorio F. (1984). Philippine History and Government. National Bookstore Printing Press.
• Palma, José (1912). Melancólicas : coleccion de poesías. Manila, Filipinas: Liberería Manila Filatélica. (Ti dihital a kopia ket mabirukan idiay HathiTrust Digital Library idi 2010-03-31)

Dagiti nagibasaran

1. Dumindin, Arnaldo. Gubat ti Filipinas-Amerika, 1899–1902 Naiyarkibo 2018-09-05 iti Wayback Machine