Guatemala

Nagsasabtan: 15°30′N 90°15′W

Republika ti Guatemala República de Guatemala  (Espaniol)
Wagayway Eskudo
Napili a pagsasao: "El País de la Eterna Primavera" "Ti Daga ti Agnanayon a Primabera"[1]
Nailian a kanta: Himno Nacional de Guatemala Nailian a kanta iti Guatemala
Kapitolio ken kadakkelan a siudad	Siudad ti Guatemala 14°38′N 90°30′W
Opisial a sasao	Espaniol
Grupgrupo ti etniko (2001)	Mestiso (mestiso nga Amerindio-Espaniol – iti lokal nga Espaniol ket makunkuna a Ladino) 41.4% Europeano 18% K'iche 9.1% Kaqchikel 8.4% Mam 7.9% Q'eqchi 6.3% dadduma pay a Maya 8.6% patneng a saan a Maya 0.2% dadduma pay 0.1%
Nagan dagiti umili	Guatemalteko
Gobierno	Unitario a presidensial a batay-linteg a republika
• Presidente	Bernardo Arévalo
• Bise Presidente	Karin Herrera
Wayawaya
• manipud iti Espania	Septiembre 15, 1821
Kalawa
• Dagup	108,889 km^2 (42,042 sq mi) (Maika-107)
• Danum (%)	0.4
Populasion
• Karkulo idi 2023	18,917,714[2] (Maika-69)
• Densidad	173.7/km^2 (449.9/sq mi) (Maika-85)
GDP (PPP)	Karkulo idi 2023
• Dagup	$201,365 bilion[3] (Maika-77)
• Tunggal maysa a tao	$10,595[3] (Maika-121)
GDP (nominal)	Karkulo idi 2023
• Dagup	$102,765 bilion [4] (Maika-70)
• Tunggal maysa a tao	$5,407 (Maika-108)
Gini (2014)	48.3[5] nangato
HDI (2019)	0.663[6] kalalainganna · Maika-127
Kuarta	Quetzal (GTQ)
Sona ti oras	UTC−6 (CST)
Pagmanehuan	kanawan
Kodigo ti panagtawag	+502
Kodigo ti ISO 3166	GT
TLD ti internet	.gt

Ti Guatemala, opisial a ti Republika ti Guatemala (Espaniol: República de Guatemala [reˈpuβlika ðe ɣwateˈmala]), ket maysa a pagilian idiay Tengnga nga Amerika a nabeddengan babaen ti Méhiko iti amianan ken laud, ti Taaw Pasipiko iti abagatan a laud, ti Belis iti amianan a daya, ti Karibe iti daya, ken Honduras ken El Salvador iti abagatan a daya. Ti kalawana ket 108,890 km^2 (42,043 mi^2) nga addaan iti populasion ti agarup a 18,917,714.

Daytoy ket representatibo a demokrasia, ti kapitoliona ket ti Guatemala de la Asunción, ken ammo pay a ti Siudad ti Guatemala. Ti kaadu ti kaimudingan ti biolohia ken ti naisangayan nga ekosistema ti Guatemala ket agit-ited ti pannakaidutok ti Mesoamerika a kas ti biodibersidad a lugar.[7] Ti sigud a Maya sibilisasion ket maysa idi a Mesoamerikano a sibilisasion, a nagtultuloy babaen ti Napalabas a Klasiko a panawen aginggana ti isasangpet dagiti Espaniol. Dagiti Mayas ket agtaengda idiay Guatemala, Honduras, Belis, ti akin-abagatan a pas-paset iti Méhiko ken akin-amianan a pas-paset iti El Salvador.

Nawayaan ti Guatemala manipud iti Espania idi 1821, a kimmuyog iti Mehikano nga Imperio. Kalpasan ti pannakawayana a pagilian, tinurayan daytoy kadagiti serye dagiti diktador, a tinulongan babaen ti Nagkaykaysa a Kompania ti Prutas. Ti kaudian ti maka-20 a siglo, nakita ti Guatemala a naigulo iti 36 a kaatiddog a tawen a sibil a gubat. Kalpasan iti daytoy a gubat, ti Guatemala ket nakasaksi ti panagungar ti ekonomiana ken ti nagballigi a demokratiko a panagbubutos. Iti kaudian a panagbubutos, a tinengngel idi 2011, ni Otto Pérez Molina iti Partido Patriotiko, ket nangabak ti kinapresidente.

Dagiti nagibasaran

1. Aguirre, Lily (1949). The Land of Eternal Spring: Guatemala, My Beautiful Country [Ti Daga ti Agnanayon a Primabera: Guatemala, ti Napintas a Pagiliak] (iti Ingles). Patio Press. p. 253.
2. Agencia Central de Inteligencia (2023). "The World Factbook" (iti Ingles).
3. "World Economic Outlook Database (fuente: FMI)".
4. "World Economic Outlook database: October 2023". FMI.org.
5. "GINI index (World Bank Estimate)". data.worldbank.org (iti Ingles). World Bank. Naala idi 7 Marso 2019.
6. United Nations Development Programme (2020). Human Development Report 2020: The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene (PDF) (iti Ingles). pp. 343–346. ISBN 978-92-1-126442-5. Naala idi 16 Disiembre 2020.
7. "Mesoamerica" [Mesoamerika]. Biodiversity Hotspots (iti Ingles). Conservation International. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2007-02-19. Naala idi Pebrero 1, 2007.