Uwchfioled

Uwchfioled

Math	ymbelydredd electromagnetig
Rhan o	sbectrwm electromagnetig
Rhagflaenwyd gan	Pelydr-X
Olynwyd gan	sbectrwm gweladwy
Yn cynnwys	Uwchfioled A, uwchfioled B, uwchfioled C, uwchfioled eithafol
Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Ymbelydredd electromagnetig ydyw golau uwchfioled (neu UV, sef 'ultraviolet') gyda thonfeydd byrrach na golau gweledol, ond hirach na phelydr-x. Tarddai ei enw o'r ffaith fod ei donfedd electromagnetig o amlder uwch na'r rhai hynny y gall y llygad dynol ei weld fel 'fioled'.

Daw llawer o'r belydrau uwchfioled o'r haul, fel y dengys y ddelwedd uchod. Effaith gormod ohono, wrth gwrs, ydy lliw haul a llosg haul. Ond mae iddo effaith da hefyd ar iechyd dyn ac anifail, gan ei fod yn creu fitamin D yn y croen - sy'n hanfodol i'r corff. Mae 98.7% o'r tonnau uwchfioled yn cael eu blocio gan yr atmosffêr.

Darganfod

Darganfyddwyd yr ymbelydredd hwn pan sylweddolodd y ffisegwr Almaenaidd Johann Wilhelm Ritter yn 1801 fod halenau arian yn tywyllu o'u gosod yn yr haul, ac mai'r rhan uchaf y spectrwm golau oedd yn gyfrifol am y tywyllu hwn. Fe'u galwodd yn donnau 'di-ocsigeneiddio'. Ychydig wedyn, bathwyd y term 'tonnau cemegol'. Yr ochr arall i'r spectrwm y mae tonnau is-goch a galwodd y rhain yn 'donau gwres'.

Chwiliwch am Uwchfioled
yn Wiciadur.