Robert Jones, Rhoslan

Robert Jones, Rhoslan
Ganwyd	13 Ionawr 1745  Llanystumdwy
Bu farw	18 Ebrill 1829
Man preswyl	Rhoslan
Dinasyddiaeth	Cymru
Galwedigaeth	llenor, athro
Adnabyddus am	Drych yr Amseroedd
Plant	Daniel Jones

Pregethwr, athro ac awdur ar bynciau crefyddol oedd Robert Jones (13 Ionawr 1745 - 18 Ebrill 1829), a adwaenir fel Robert Jones, Rhoslan. Mae'n fwyaf adnabyddus fel awdur Drych yr Amseroedd (1820).[1]

Bywgraffiad

Ganwyd ef ar fferm y Suntur, Llanystumdwy, ac addysgwyd ef yn un o ysgolion cylchynol Griffith Jones. Yn ddiweddarach daeth ef ei hun yn athro yn yr ysgolion cylchynol hyn mewn nifer o leoedd yng ngogledd Cymru. Roedd yn aelod o'r Methodistiaid Calfinaidd, a daeth yn amlwg fel pregethwr iddynt.[1]

Priodiodd Magdalen Prichard a symudodd i Roslan, lle defnyddiai ran o'i dŷ fel capel Methodistaidd. Yn ddiweddarach symudodd i Ddinas, Llŷn. Roedd ganddo bedwar o blant. Claddwyd ef ym mynwent Llaniestyn.

Drych yr Amseroedd

Ei gyfrol enwocaf yw Drych yr Amseroedd, sy'n rhoi hanes yr Ymneilltuwyr cynnar yng Ngwynedd a'r erledigaeth a fu arnynt. Mae'n ffynhonnell bwysig i haneswyr crefydd a chymdeithas yn ail hanner y 18fed ganrif yng Nghymru ac yn nodweddiadol am ei arddull bywiog a'i frasluniau cofiadwy o bobl a digwyddiadau.

Llyfryddiaeth

Cyhoeddiadau

• Lleferydd yr Asyn (1776: cyhoeddwyd yn wreiddiol fel Ymddiffyn Crist'nogol, 1770)
• Y Cristion mewn Cyfiawn Arfogaeth (1775, 1784).
• Drych i'r Anllythrennog (1788)
• Grawnsypiau Canaan (1795). Casgliad o emynau.
• Achos Pwysig yn cael ei Ddadleu (1797).
• Llwybr Hyffordd i'r Anllythrennog (1805)
• Marwnad... y Parch. Thomas Jones (1820). Marwnad i Thomas Jones, Dinbych
• Drych yr Amseroedd (1820).[2]
  • G. M. Ashton (gol.) Drych yr Amseroedd (Caerdydd, 1958).

Astudiaethau

• Dafydd Glyn Jones, Yn Nrych yr Amseroedd (Y Ddarlith Lenyddol Flynyddol, Eisteddfod Genedlaethol Cymru Bro Madog 1987).
• Darlith gan yr Athro E. Wyn James, ‘Robert Jones, Rhos-lan, awdur Drych yr Amseroedd, a rhai o emynwyr Eifionydd’: https://www.youtube.com/watch?v=AVgWJT6KVfU

Cyfeiriadau

1. Meic Stephens (gol.), Cydymaith i Lenyddiaeth Cymru (Gwasg Prifysgol Cymru).
2. Jones, Robert (1868). Drych yr Amseroedd . Caernarfon: Hugh Humphreys.