Rhys Prichard

Rhys Prichard
Ffugenw	Ficer Prichard
Ganwyd	1579  Llanymddyfri
Bu farw	Rhagfyr 1644
Dinasyddiaeth	Cymru
Alma mater	Coleg yr Iesu, Rhydychen
Galwedigaeth	bardd

Cartref Rhys Prichard yn Llanymddyfri, 1644 (gwaith gan W. Rees, fl. 1833)

Offeiriad a bardd o Gymru oedd Rhys Prichard, gelwir hefyd Y Ficer Prichard neu Yr Hen Ficer (1579? - Rhagfyr 1644).

Ei fywyd

Ganed ef yn Llanymddyfri, Sir Gaerfyrddin. Nid oes sicrwydd ymhle y cafodd ei addysg gynnar, ond aeth i Goleg Iesu, Rhydychen tua 1597. Ordeiniwyd ef yn offeiriad yn Ebrill 1602 ac ar 6 Awst gwnaeth Anthony Rudd, Esgob Tyddewi, ef yn ficer Llanymddyfri. Yn 1613 cafodd reithoraeth Llanedi yn ogystal. Yn 1614 daeth yn ganon yng Ngholeg Aberhonddu. Cymerodd radd M.A., ac yn 1626 daeth yn ganghellor Tyddewi, ac wedyn yn ganon. Bu farw yn 1644. Yn ôl traddodiad, claddwyd "Yr Hen Ficer" yn Eglwys Llandingad. Gorwedd yr eglwys ar gwr Llanymddyfri ar y ffordd sy'n rhedeg i lawr i Landeilo trwy Langadog. Dywedir y cafodd ei fedd ei olchi i ffwrdd pan orlifodd afon Tywi a difrodi rhan o'r eglwys.[1]

Cannwyll y Cymry

Mae'n fwyaf adnabyddus am ei lyfr Canwyll y Cymry, casgliad o gerddi ar gyfer y werin yn argymell bywyd bucheddol, er enghraiift:

Ni cheir gweled mwy on hôl

nag ôl neidr ar y ddôl,

neu ôl llong aeth dros y tonnau,

neu ôl saeth mewn awyr denau.

Cyhoeddwyd y rhan gyntaf gan Stephen Hughes yn 1659, a'r ail ran tua dechrau 1660. Yn 1681 cyhoeddwyd argraffiad llawn o'i waith.

Llyfryddiaeth

• Rhys Prichard, Canwyll y Cymru: Sef, Gwaith Mr. Rees Prichard, gynt Ficcer Llanddyfri, A brintiwyd or blaen yn bedair rhan wedi ei cyssylltu yn un Llyfr (1681)
• D. Gwenallt Jones, Y Ficer Prichard a "Canwyll y Cymry" (Caernarfon: Cwmni'r Llan a Gwasg yr Eglwys yng Nghymru, 1946)
• Siwan Non Richards, Y Ficer Prichard, Cyfres Llên y Llenor (Caernarfon: Gwasg Pantycelyn, 1994)

Cyfeiriadau

1. Aneirin Talfan Davies, Crwydro Sir Gár (Cyfres Crwydro Cymru, 1970), tt. 195-6.

Dolenni allanol

• Y Bywgraffiadur Ar-lein
• Cannwyll y Cymry Wicitestun