Priordy Penmon

Priordy Penmon

Math	priordy, heneb gofrestredig
Daearyddiaeth
Sir	Ynys Môn
Gwlad	Cymru
Statws treftadaeth	heneb gofrestredig
Manylion
Dynodwr Cadw	AN027
Ffeiliau perthnasol ar Comin

Priordy Awstinaidd yn dyddio o ddechrau'r 13g yw Priordy Penmon, ger Llangoed, Ynys Môn ond mae ar safle llawer hŷn na hyn; cyfeiriad grid SH630807.

Gerllaw'r priordy, ceir Ffynnon Seiriol ac olion tŷ bychan crwn a elwir yn Cell y Meudwy. Cysylltir y rhain a Sant Seiriol, o'r 6g. Ceir cofnod o Abaty Dinas Basing sy'n awgrymu bod Maelgwn Gwynedd wedi noddi mynachlog yma yn y 540au. Yn sicr, roedd clas yma o gyfnod cynnar, a chofnodir iddo gael ei ddinistrio gan y Llychlynwyr yn 917.

Parhaodd y fynachlog i gael nawdd tywysogion Gwynedd, ac adeiladwyd rhan o'r eglwys bresennol gyda chymorth Owain Gwynedd tua chanol y 12g. Yn gynnar yn y 13g, anogodd Llywelyn Fawr y clas i ddod dan reolaeth yr urdd Awstinaidd. Dyddia rhan o'r eglwys a'r adeilad tri llawr oedd yn cynnwys y ffreutur a'r man cysgu o'r cyfnod hwn. Rhoddodd Llywelyn lawer o dir a breintiau i'r priordy. Roedd Ynys Seiriol yn eiddo i'r priordy.

Diddymwyd y priordy yn 1537, ac fe'i rhoddwyd i deulu Bulkeley, Baron Hill, Biwmares. Mae eglwys y priordy, sydd wedi ei chysegru i Sant Seiriol, yn parhau i fod yn eglwys y plwyf.

Croesau Celtaidd

Ceir yma hefyd dwy groes hynafol wedi'u lleoli, bellach, yn yr eglwys ac un yn y Priordy, sydd wedi'u cofrestru gan Cadw gyda rhif SAM: AN063.[1]

Croes Geltaidd Penmon: copi yn yr Amgueddfa Genedlaethol Croes Geltaidd Penmon: copi yn yr Amgueddfa Genedlaethol

Cyfeiriadau

1. "Gwefan Coflein". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2016-03-04. Cyrchwyd 2010-10-19.

Dolenni allanol

• Lluniau ar wefan megalithic.co.uk

Eginyn erthygl sydd uchod am Ynys Môn. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato