Mary Dillwyn

Mary Dillwyn
Mary Dillwyn. Hunan-bortread, c. 1853
Ganwyd	1816  Cymru
Bu farw	Rhagfyr 1906  Cymru
Dinasyddiaeth	Cymru
Galwedigaeth	ffotograffydd
Tad	Lewis Weston Dillwyn
Mam	Mary Adams
Priod	Montague Earle Welby
Perthnasau	Thereza Dillwyn Llewelyn

Ffotograffwraig Gymreig oedd Mary Dillwyn (1816-1906). Mae lle i gredu mai hi oedd y fenyw gyntaf yng Nghymru i dynnu ffotograffiau, a hynny yn y 1840au a'r 1850au. Mae gwaith ffotograffeg Mary Dillwyn yn fwy naturiol na gwaith ei chyfoeswyr.^[angen ffynhonnell] Ei hoff bynciau oedd blodau, anifeiliaid, ei theulu a'i chyfeillion. Mae Dillwyn yn ffigwr allweddol yn hanes ffotograffwyr benywaidd o ran ei phortread o fywyd y cartref. Oherwydd hynny, rhoddodd hi gipolwg i fywydau domestig menywod a phlant yn byw mewn y 19g, Prydain. Roedd hi'n chwaer i'r ffotograffydd John Dillwyn Llewelyn (1810-1882), arloeswr yn y maes; a'r Aelod Seneddol Lewis Llewelyn Dillwyn (1814-1892). Roedd hi'n byw ym mhentref Penlle'r-gaer, ger Abertawe.

Bywgraffiad

Roedd hi'n un o chwech blant gan Lewis Weston Dillwyn (1778–1855) a Mary Adams (1776-1865), merch y Cyrnol John Llewelyn o Penlle'r-gaer, Llangyfelach. Hi oedd y chwaer iau o'r ffotograffydd John Dillwyn Llewelyn (1810-1882), datblygwr technegau ffotograffig newydd, a Lewis Llewelyn Dillwyn, tad Amy Dillwyn. Hefyd, mae'r teulu Dillwyn Llewelyn yn gysylltiedig trwy briodas i William Henry Fox Talbot, a honnai iddo ddarganfod ffotograffiaeth yn 1839. Roedd Dillwyn o flaen ei hamser am ei diddordeb mewn technoleg chwyldroadol newydd: Mae'r rhan fwyaf o'r ffotograffau a dynnwyd gan Dillwyn yn calotypes bach o'r 1840au a'r 1850au, sydd yn gwneud hi'r ffotograffydd benywaidd cyntaf yng Nghymru. Yn wahanol i'w cymheiriaid gwrywaidd, defnyddiodd Dillwyn camera bach, oherwydd doedd dim angen i amseroedd amlygiad hir, ar yr amod ei gyfle o gymryd lluniau mwy digymell sy'n dal y munudau agos o'r teulu a ffrindiau yn ei bywyd Fictoraidd. Daeth ei diddordeb mewn ffotograffiaeth i ben yn 1857 pan briododd hi'r Parchedig Montague Earle Welby.[1] Bu farw Mary yn Arthog, Meirionnydd yn Rhagfyr 1906.[2]

• 
  'Willy'n gwenu', 1853. Mae'n bosib mae hwn yw'r wên gyntaf yn y byd ar ffilm
• 
  Mrs Vivian and little Ernest Ffotograff cynnar gan Mary Dillwyn c.1853

Lluniau Nodedig

I Dillwyn mae'r clod am gymryd y ffotograff gyntaf o berson yn gwenu[3], sy'n nodweddiadol o'i thriniaeth o ffotograffiaeth, sy'n fwy ymlaciol na ffotograffau'r cyfnod[4]. Credir hefyd mai ei llun hi o ddyn eira yw'r ffotograff cyntaf o'i fath yn y byd.[3]

Ceir casgliad o ffotograffau Mary Dillwyn yn archifau Llyfrgell Genedlaethol Cymru, yn cynnwys yr albwm Llysdinam. Mae'r albwm hwn yn bwysig am ei fod yn gofnod o brosesau cynnar ffotograffiaeth, megis printiau halen a phrintiau gwynnwy[5].

Cyfeiriadau

1. "Thereza Mary Dillwyn Story-Maskelyne", Amgueddfa Gelf Metropolitan. Adalwyd 12 Mawrth, 2013
2. LLGC/NLW. "Early Photography in Swansea". https://www.llgc.org.uk. Cyrchwyd 4 Mawrth 2016. External link in |website= (help)
3. http://www.theguardian.com/uk/2003/feb/26/artsandhumanities.arts1
4. http://www.welshartsarchive.org.uk/article7.html
5. http://www.culture24.org.uk/history-and-heritage/georgians-and-victorians/art18676

Dolenni allanol

• Albwm 'Llys Dinam' Mary Dillwyn ar wefan Llyfrgell Genedlaethol Cymru

Comin Wikimedia

Mae gan Gomin Wikimedia
gyfryngau sy'n berthnasol i:

Mary Dillwyn