Harri Pritchard Jones

Harri Pritchard Jones
Ganwyd	3 Hydref 1933  Dudley
Bu farw	10 Mawrth 2015  Penarth
Dinasyddiaeth	Cymru
Alma mater	Coleg y Drindod, Dulyn
Galwedigaeth	llenor, nofelydd, seiciatrydd
Plant	Guto Harri

Ar dde'r llun: 'Harri Pi-Je' fel y'i gelwid, un o drefnwyr Protest Cymdeithas yr Iaith i Gymreigio Prifysgol Bangor, Hydref 1963

Pabydd selog ac awdur o Gymru oedd Harri Pritchard Jones (10 Mawrth 1933 - 10 Mawrth 2015), a alwyd hefyd yn 'Harri Pi-Je' gan ei gyfeillion. Fe'i ganwyd yn Dudley yng Ngorllewin Canolbarth Lloegr cyn symud i Ynys Môn. Bu'n weithgar iawn gyda phrotestiadau cynharaf Cymdeithas yr Iaith ym Mangor yn y 1960au.

Bu'n fyfyriwr yng Ngholeg y Drindod yn Nulyn, Iwerddon ac yno y daeth i gysylltiad a'r ffydd Gatholig.[1] Dychwelodd i Gymru i fagu teulu a bu'n seiciatrydd yn Ysbyty Meddwl Hensol ger Caerdydd. Roedd yn briod a Lenna a roedd ganddo ddau fab, y newyddiadurwr Guto Harri, Illtud a merch Nia. Roedd yn byw yn yr Eglwys Newydd, Caerdydd. Ar ddiwedd ei fywyd roedd wedi dioddef o gancr a bu farw yn Hospis Marie Curie, Penarth yn 81 oed.[2][3]

Gyrfa feddygol

Yn ôl ei fab Guto, trodd ei dad at feddygaeth oherwydd dylanwad ei dad yntau sef William Alfred Pritchard Jones, athro o Borthaethwy a orfodwyd i ymuno â byddin Lloegr yn ystod y Rhyfel Byd Cyntaf fel aelod o'r uned ambiwlans. Yn dyst i gyflafan y Somme, roedd yn aelod o Royal Army Medical Corps. Er mai ffuglen y gelwir y nofel Darnau’n disgyn i’w lle (neu Disgyn i'w Lle) cred Guto mai sôn am ei dad oedd Harri mewn gwirionedd.[4] Dylanwad mawr arall arno oedd Tynged yr Iaith a'i hawdur Saunders Lewis.

Llenor

Mae'n awdur pymtheg o lyfrau, gyda rhai o'r rheiny wedi eu cyfieithu i saith o ieithoedd.[5] Bu'n Gadeirydd 'Yr Academi Gymreig' fel y'i gelwid; Llenyddiaeth Cymru, bellach. Roedd hefyd yn Gymrawd yr Academi Gymreig. Gwnaeth rai addasiadau ar gyfer y teledu gan gynnwys addasiad o Brad gan Saunders Lewis ar gyfer S4C.

Dywedodd Lleucu Siencyn, prif weithredwr Llenyddiaeth Cymru:

“

Cyfrannodd yn sylweddol i’r broses o sefydlu presenoldeb i lenyddiaeth yng Nghanolfan Mileniwm Cymru, ac yn fwy diweddar bu Harri o gymorth mawr wrth greu’r sefydliad newydd, Llenyddiaeth Cymru, gan uno Canolfan Ysgrifennu Tŷ Newydd ac Academi.[6]

”

Llyfryddiaeth

• 
  Ar y Cyrion
• 
  Saunders Lewis (Saesneg)
• 
  Freud
• 
  Cyffes Pabydd wrth ei Ewyllys

• Dychwelyd (Gwasg Gomer, 1972)
• Pobl (Gwasg Gomer, 1978)
• Freud, Y Meddwl Modern (Gwasg Gee, 1982)
• Ust! Gwylia!, cerdd gan Endre Gyárfás o'r Hwngareg, Taliesin cyf 51 (Ebrill 1985)
• Illtud yr Indiad Bach a Storïau Eraill (Gwasg y Dref Wen, 1990)
• Corner People (Gwasg Gomer, 1991)
• Saunders Lewis (Templegate, 1991)
• Bod yn Rhydd (Gwasg Gomer, 1992)
• Ar y Cyrion (Gwasg Gomer, 1994)
• Cyffes Pabydd wrth ei Ewyllys (Gwasg Gomer, 1996)
• Goreuon Storïau Kate Roberts (Gwasg Gee, 2000)
• Disgyn i'w Lle (Gwasg Gomer, 2014)

Golygydd

• Goreuon storiau Kate Roberts, wedi'u dethol, ynghyd â rhagymadrodd gan Harri Pritchard Jones (Dinbych: Gwasg Gee, 1997)
• Saunders Lewis: Letters to Margaret Gilcriest, gol. Mair Saunders Jones, Ned Thomas a Harri Pritchard Jones (Caerdydd: Gwasg Prifysgol Cymru, 1993)
• Murray Watts, Gŵr y gwyrthiau sgript, addasiad Cymraeg gan Harri Pritchard Jones (Caerdydd: S4C, 1999)
• Storïau'r dydd, wedi'u dethol a'u golygu gan Islwyn Jones a Gwilym Rees Hughes; rhagymadrodd gan Harri Pritchard Jones (Llandysul: Gwasg Gomer, 1968)

Teitl y ffilm Sigaret? (1991)

Addasiadau ffilm

• Sigaret? (1991) addasiad o ddrama Saunders Lewis; Ffilmiau Tŷ Gwyn / S4C
• Brad (1994) addasiad o ddrama Saunders Lewis Ffilmiau Tŷ Gwyn / S4C

Cyfeiriadau

1. Gwefan BBC Cymru; adalwyd 13 Mawrth 2015
2. Doctor Harri Pritchard Jones: Psychiatrist and author whose writing and activism made him a giant of Welsh literature and language Archifwyd 2016-01-03 yn y Peiriant Wayback; The Independent; Adalwyd 5 Ionawr 2016
3. Colofn marwolaethau^[dolen farw], Media Wales; Adalwyd 5 Ionawr 2016
4. Gwefan Wales On Line; adalwyd 13 Mawrth 2015
5. Gwefan Llenyddiaeth Cymru; Archifwyd 2014-05-23 yn y Peiriant Wayback adalwyd 13 Mawrth 2015
6. Gwefan Golwg360; adalwyd 13 mawrth 2015