Francisco Pizarro

Francisco Pizarro
Ganwyd	Francisco Pizarro y González  16 Mawrth 1478  Trujillo
Bu farw	26 Mehefin 1541  o clwyf drwy stabio  Lima
Dinasyddiaeth	Coron Castilia, Sbaen
Galwedigaeth	conquistador, fforiwr
Swydd	Viceroy of Peru
Tad	Gonzalo Pizarro Rodríguez de Aguilar
Partner	Quispe Sisa, Cuxirimay Ocllo, Añas Colque
Plant	Francisca Pizarro Yupanqui
Gwobr/au	Ardalydd, Urdd Santiago
llofnod

Fforiwr a concwistador Sbaenaidd oedd Francisco Pizarro González (16 Mawrth 1476 – 26 Gorffennaf 1541). Mae'n fwyaf adnabyddus fel y gŵr oedd yn gyfrifol am ddinistrio Ymerodraeth yr Inca.

Ganed Francisco Pizarro yn Trujillo (Extremadura). Roedd yn blentyn gordderch i hidalgo o'r enw Gonzalo Pizarro Rodríguez de Aguilar a merch o'r wlad,Francisca González y Mateos. Magwyd Pizarro yn anllythrennog a bu'n geidwad moch am gyfnod. Aeth i Dde America am y tro cyntaf yn 1502.

Cyrhaeddodd y Sbaenwyr dan Pizarro i diriogaethau'r Inca yn 1526. Roedd yn awnlwg ei bod yn wlad gyfoethog, a theithiodd Pizarro i Sbaen i gael hawl i'w goresgyn. Dychwelodd yn 1532, pan oedd yr ymerodraeth ar ganol rhyfel cartref rhwng dau fab Huayna Capac, Huascar ac Atahualpa. Roedd hefyd wedi ei gwanychu gan y frech wen, oedd wedi lledu o ganolbarth America. Dim ond 180 o ddynion oedd gan Pizarro, ond llwyddodd i goncro'r ymerodraeth. Dienyddiwyd Atahualpa yn Awst 1533.

Ar 18 Ionawr 1535, sefydlodd Pizarro ddinas Ciudad de los Reyes, a ddaeth yn fuan i'w galw yn Lima.