Daines Barrington

Daines Barrington
Ganwyd	1728, 1727  Neuadd Beckett
Bu farw	14 Mawrth 1800
Dinasyddiaeth	Lloegr
Alma mater	Coleg y Frenhines
Galwedigaeth	cyfreithiwr, ethnolegydd, cyhoeddwr, cyfieithydd, hanesydd, adaregydd, naturiaethydd
Tad	John Barrington, Is-iarll Barrington 1af
Mam	Anne Daines
Gwobr/au	Cymrawd y Gymdeithas Frenhinol, Cymrawd Gymdeithas yr Hynafiaethwyr

Roedd Daines Barrington (1728 - 14 Mawrth 1800) yn farnwr, hynafiaethydd, a naturiaethwr o Loegr. Gwasanaethodd fel barnwr rhai o lysoedd gogledd Cymru ac roedd ei ddiddordeb fel hynafiaethydd yn cynnwys astudiaethau o hynafiaethau Cymreig.[1]

Cefndir

Ganwyd Barrington ym mhlwyf Shrivenham, Berkshire, yn pedwerydd o naw o blant John Shute Barrington, Is-iarll cyntaf Barrington, bargyfreithiwr a gwleidydd, a'i wraig, Anne merch Syr William Daines o Fryste. Aeth i Goleg y Frenhines, Rhydychen ym 1745 ond ni dderbyniodd radd. Aeth i'r Deml Fewnol yn yr un flwyddyn gan gael ei alw i'r bar ym 1750.[2]

Gyrfa gyfreithiol

Ar ôl cymhwyso fel bargyfreithiwr teithiodd Barrington am gyfnod byr ar gylchdaith Rhydychen. Ym 1751 penodwyd ef yn farsial uchel lys y Morlys, swydd yr ymddiswyddodd ohoni ym 1753 pan benodwyd ef yn ysgrifennydd Ysbyty Greenwich. Daeth yn farnwr sesiynau mawr siroedd Meirionnydd, Caernarfon, a Môn ym 1757, a chofiadur Bryste ym 1764 ac ail ynad Caer ym 1778. Yn rhinwedd ei swydd eisteddodd gyda Lloyd Kenyon i glywed y cais gohirio yn achos William Davies Shipley, Deon Llanelwy, ym 1783. Ym 1785 ymddiswyddodd Barrington ei holl swyddi ac eithrio'r un mwyaf gwerthfawr, sef comisiwn cyffredinol y storfeydd yn Gibraltar a dalodd dros £ 500 y flwyddyn iddo hyd ei farwolaeth.

Cyhoeddodd Barrington astudiaeth hanesyddol o'r gyfraith ym 1766, Observations on the Statutes, Chiefly the More Ancient. Cafodd y llyfr croeso brwd gan a hynafiaethwyr cyfansoddiadol, a chafodd ei hadargraffu pum gwaith hyd 1796.

Ysgrifau hynafiaethol a gwyddonol

Ym 1773 cyhoeddodd Barrington rifyn o Orosius, gyda fersiwn Sacsonaidd y Brenin Alffred, a chyfieithiad Saesneg gyda nodiadau. Ysgrifennodd ei Tracts on the Probability of reaching the North Pole (1775) o ganlyniad i'r fordaith ogleddol o ddarganfyddiad a wnaed gan y Capten Constantine John Phipps, yr Arglwydd Mulgrave.

Mae ysgrifau eraill Barrington i'w cael yn bennaf yng nghyhoeddiadau'r Gymdeithas Frenhinol a Chymdeithas yr Hynafiaethwyr: fe'i hetholwyd i'r ddau gorff ym 1767, ac wedi hynny daeth yn is-lywydd yr olaf. Ei gyhoeddiad gyntaf i drafodion Cymdeithas yr Hynafiaethwyr Archaeologia oedd ei bapur ar gestyll Cymru. Casglwyd llawer o'r papurau hyn ganddo mewn cyfrol gwarto o'r enw Miscellanies on various Subjects (1781).[3] Cyfrannodd at Drafodion Athronyddol y Gymdeithas Frenhinol ar gyfer 1770, hanes ymweliad Mozart yn naw mlwydd oed â Llundain.[4] Yn ei Miscellanies mae'n ail gyhoeddi ei astudiaeth o Mozart ar y cyd a chyfrifon am bedwar plentyn athrylithgar arall, sef William Crotch, Charles a Samuel Wesley, a Garret Wesley, Iarll 1af Mornington. Ymhlith ei weithiau mae astudiaethau ar Arbrofion ac Arsylwadau ar Ganu Adar a thraethawd ar iaith adar. Ceisiodd Barrington arbrofion traws faethu ar adar a nododd y gallai llinosiaid ifanc a megir gyda rhieni maeth gael eu cymell i ddysgu caneuon amryw o rywogaethau ehedydd.[5] Fodd bynnag, gwrthododd y syniad o fudo pellter hir mewn adar, a chefnogodd y syniad hynafol bod gwenoliaid yn mynd i gysgu o dan y dŵr yn ystod y gaeaf.[6]

Cyfarfu Barrington â'r siaradwr Cernyweg Dolly Pentreath a chyhoeddodd erthygl am y cyfarfyddiad. Yr erthygl hon yw prif ffynhonnell yr honiad mai Dolly oedd siaradwr olaf yr iaith. Flwyddyn ar ôl i Dolly Pentreath farw ym 1777, derbyniodd Barrington lythyr, a ysgrifennwyd yng Nghernyweg ynghyd â chyfieithiad Saesneg, gan bysgotwr ym Mhorthenys o’r enw William Bodinar yn nodi ei fod yn gwybod am bump o siaradwyr Cernyweg yn y pentref hwnnw. Mae Barrington hefyd yn son am John Nancarrow o Marghasyow a oedd yn siaradwr brodorol ac a oroesodd i'r 1790au.[7]

Marwolaeth

Ni fu Barrington yn briod. Bu'n fyw am ran fwyaf ei oes yn ei siambrau yn King's Bench Walk yn y Deml Fewnol, Llundain. Cafodd ei barlys o'i goesau i fyny a bu farw ar ôl bod yn gaeth i'w wely am gyfnod hir yn 72 mlwydd oed. Rhoddwyd ei weddillion i orwedd mewn claddgell yn Eglwys y Deml.

Mae gan y Llyfrgell Genedlaethol Cymru casgliad archifau am y person yma.[8]

Cyfeiriadau

1. Daines Barrington - Y Bywgraffiadur Cymreig
2. Daines Barrington - Bywgraffiadur Rhydychen
3. Barrington, Daines (1781). Miscellanies. London, Printed by J. Nichols, sold by B. White [etc.]
4. Barrington, Daines (1771-01-01). "VIII. Account of a very remarkable young musician. In a letter from the Honourable Daines Barrington, F. R. S. to Mathew Maty, M.D. Sec. R. S". Philosophical Transactions of the Royal Society of London 60: 54–64. doi:10.1098/rstl.1770.0008. https://royalsocietypublishing.org/doi/10.1098/rstl.1770.0008.
5. Barrington, Daines (1773-01-01). "XXXI. Experiments and observations on the singing of birds, by the Hon. Daines Barrington, Vice Pres. R. S. In a letter to Mathew Maty, M. D. Sec. R. S.". Philosophical Transactions of the Royal Society of London 63: 249–291. doi:10.1098/rstl.1773.0031. https://royalsocietypublishing.org/doi/10.1098/rstl.1773.0031.
6. Barrington, Daines; Watson, William (1772-01-01). "XX. An essay on the periodical appearing and disappearing of certain birds, at different times of the year. In a letter from the Honourable Daines Barrington, Vice-Pref. R. S. to William Watson, M. D. F. R. S". Philosophical Transactions of the Royal Society of London 62: 265–326. doi:10.1098/rstl.1772.0022. https://royalsocietypublishing.org/doi/10.1098/rstl.1772.0022.
7. "Dolly Pentreath, the last monoglot Cornish Language speaker". www.cornwall-calling.co.uk. Cyrchwyd 2020-10-22.
8. "Barrington, Daines, 1727-1800 - National Library of Wales Archives and Manuscripts". archives.library.wales. Cyrchwyd 2020-10-22.