1643

16g - 17g - 18g
1590au 1600au 1610au 1620au 1630au - 1640au - 1650au 1660au 1670au 1680au 1690au
1638 1639 1640 1641 1642 - 1643 - 1644 1645 1646 1647 1648

---

Digwyddiadau

• 13 Mawrth – Brwydr Gyntaf Middlewich
• 14 Mai – Louis XIV yn dod yn frenin Ffrainc.
• 19 Mai – Brwydr Rocroi rhwng Ffrainc a Sbaen.[1]
• 30 Mehefin – Brwydr Adwalton Moor
• 5 Gorffennaf – Brwydr Lansdowne[2]
• 13 Gorffennaf – Brwydr Roundway Down[3]
• 20 Medi – Brwydr Cyntag Newbury[4]
• 24 Tachwedd – Brwydr Tuttlingen

Llyfrau

• John Milton - Doctrine and Discipline of Divorce[5]
• Roger Williams - A Key into the Language of America[6]

Drama

• Pierre Corneille - Le Menteur[7]

Cerddoriaeth

• Francesco Cavalli - Egisto (opera)

Genedigaethau

• 4 Ionawr - Syr Isaac Newton (m. 1727)[8]
• 21 Awst - Afonso VI, brenin Portiwgal (m. 1683)
• yn ystod y flwyddyn
  • Marc-Antoine Charpentier, cyfansoddwr (m. 1704)[9]
  • Daniel Williams, diwinydd (m. 1716)[10]

Marwolaethau

• 1 Mawrth - Girolamo Frescobaldi, cyfansoddwr, 59[11]
• 14 Mai - Louis XIII, brenin Ffrainc, 41[12]
• Gorffennaf - Thomas Salusbury, uchelwr ac awdur, 31[13]
• 29 Tachwedd - Claudio Monteverdi, cyfansoddwr, 76[14]
• 8 Rhagfyr - John Pym, gwleidydd, 49[15]

Cyfeiriadau

1. Josef V. Polišenský (1971). The thirty years war (yn Saesneg). Berkeley: University of California Press. t. 223. ISBN 9780520018686.
2. Jeremy Black (1996). The Cambridge Illustrated Atlas of Warfare: Renaissance to Revolution, 1492-1792 (yn Saesneg). Cambridge University Press. t. 79.
3. Burne, Alfred (2005). The battlefields of England (yn Saesneg). South Yorkshire, England: Pen & Sword Military Classics. t. 372. ISBN 9781844152063.
4. "Battle of Newbury I". UK Battlefields Resource Centre (yn Saesneg). Cyrchwyd 10 Medi 2021.
5. Milton, John (1985). Selected prose (yn Saesneg). Columbia, Mo: University of Missouri Press. t. 112. ISBN 9780826204844.
6. McMullen, Ann (1987). A Key into the language of woodsplint baskets (yn Saesneg). Washington, Conn: American Indian Archaeological Institute. t. 184. ISBN 9780936322049.
7. Gaines, James (2002). The Molière encyclopedia (yn Saesneg). Westport, Conn: Greenwood Press. t. 445. ISBN 9780313312557.
8. Russell, Bertrand (1996). A fresh look at empiricism, 1927-42. London New York: Routledge. t. 33. ISBN 9780415094085.
9. Cessac, Catherine (1995). Marc-Antoine Charpentier (yn Saesneg). Portland, Or: Amadeus Press. t. 26. ISBN 9780931340802.
10. Robert Thomas Jenkins. "Williams, Daniel (1643?-1716), diwinydd Presbyteraidd a chymwynaswr i Ymneilltiaeth". Y Bywgraffiadur Cymreig. Cyrchwyd 10 Medi 2021.
11. Harnsberger, L. C. (1996). Essential Dictionary of Music : the Most Practical and Useful Music Dictionary for Students and Professionals (yn Saesneg). Los Angeles, CA: Alfred Music. t. 190. ISBN 9781457410697.
12. Setton, Kenneth (1991). Venice, Austria, and the Turks in the seventeenth century (yn Saesneg). Philadelphia: American Philosophical Society. t. 74. ISBN 9780871691927.
13. Emyr Gwynne Jones. "Salusbury, Syr Thomas (1612-1643), bardd ac uchelwr". Y Bywgraffiadur Ar-lein. Cyrchwyd 10 Medi 2021.
14. Monteverdi, Claudio (1980). The letters of Claudio Monteverdi (yn Saesneg). Cambridge New York: Cambridge University Press. t. 422. ISBN 9780521235914.
15. Manganiello, Stephen (2004). The concise encyclopedia of the revolutions and wars of England, Scotland, and Ireland, 1639-1660 (yn Saesneg). Lanham, Md: Scarecrow Press. t. 448. ISBN 9780810851009.