سرطان

 سرطان
التسميه الاصليه (باللغه يونانى قديم: καρκῐ́νος)[1]  تعديل قيمة خاصية الاسم الاصلى (P1705) في ويكي بيانات
 
معلومات عامه
اختصاص طبى اونكولوچى   تعديل قيمة خاصية التخصص الطبى (P1995) في ويكي بيانات
الاسباب
بيتدرس من
عوامل الخطر تدخين [2]  تعديل قيمة خاصية عامل الخطر (P5642) في ويكي بيانات
التاريخ
اتسمى باسم قشريات   تعديل قيمة خاصية سُمِّي باسم (P138) في ويكي بيانات
تعديل طالع توثيق القالب

السرطان هوه مرض بيحصل لما مجموعه من الخلايا تبتدى تنمو فى الحجم و تزيد فى العدد و تفقد قدرتها على اداء وظيفتها.خلايا الجسم العاديه بتنقسم و بتنمو و بتموت بطريقه منظمه و بتعتمد على السن:سرعة انقسام الخلايا فى الاطفال بتبقا اعلى من البالغين عشان تسمحلهم بالنمو السريع.الخلايا السرطانيه على العكس من الخلايا الطبيعيه بتنقسم و تنمو بس ما بتموتش يعنى بتنيها تنقسم و تزيد فى العدد من غير حد معين و بتتميز كمان بقدرتها على الغزو يعنى انها تصيب الانسجه اللى حواليها و الصفه الاخيره اللى بتميزها هى الانتقال يعنى قدرتها على الانتقال من عضو لعضو تانى خالص ممكن يكون بعيد عنها لو وصلت للاوعيه الدمويه او للاوعيه الليمفاويه.

الخليه السليمه بتتحول لخليه سرطانيه نتيجة خلل فى الحمض النووى (DNA) فى الحالات الطبيعيه اى خلل فى ال DNA بيتصلح اوتوماتيكى و لو ما اتصلحش فـ الخليه دى بتموت.فى الخلايا السرطانيه بيحصل خلل فى ال DNA , بتفشل الخليه فى تصليحه و بدل ما بتموت بتستمر فى الانقسام و انتاج خلايا مشابهه ليه بتعانى من نفس الخلل دا. الخلل اللى بيحصل فى ال DNA ليه اسباب وراثيه (يعنى الواحد بيورث ال DNA اللى فيه خلل من ابوه و امه )و اسباب بيئيه (زى التدخين و التعرض للاشعاع) بس فى اغلب الحالات بيبقا السبب مش واضح او مش معروف.

السرطان بيسموه كمان الورم الخبيث مع ان مش كل انواع السرطان بيتعمل اورام (زى اللوكيميا-سرطان الدم مثلا اللى بيحصل لما يزيد عدد و حجم خلايا الدم البيضا مع فقدانها لوظيفتها).

كمان مش كل الاورام بتتحول لسرطانات:الورم اللى مش سرطانى (الورم الحميد) و الورم السرطانى ممكن يتفرق بينهم بان الورم الحميد بيبقا محدود فى مكانهو بيبطل ينمو لوحده و ما بيقدرش يغزو الانسجه المحيطه بيه و ما بيقدرش ينتقل من عضو للتانى.الاورام الحميده ممكن توصل لحجم كبير يضغط على الاعضاء المحيطه بيها بس الورم عمره ما بيتسبب فى الموت. السرطان ممكن يصيب الحيوانات و ممكن يصيب الانسان فى كل مراحل عمره لحد الاجنه ممكن يجيلها بس بشكل سنه بتزيد خطورة الاصابه بيه مع التقدم فى العمر. السرطان هوه نمره اتنين فى اسباب الموت الرئيسيه فى الولايات المتحده و بييجى قبيله الموت بسبب امراض القلب.كمان فى امريكا حوالى نص الرجاله و اكتر من تلت الستات بحسب الاحصاءات بيجيلهم سرطان فى وقت ما من حياتهم. انهارده فى ملايين البشر عايشين و هما عندهم او كان عندهم سرطان و الواحد ممكن يقلل فرص اصابته بالمرض دا اذا عمل شوية تغييرات فى نظام حياته زى تبطيل السجاير و انه ياكل اكل صحىو يقلل شرب الكحوليات و يخفف وزنه و يلعب رياضه .بشكل سنه كل ما الواحد يكتشف المرض بدرى و يبتدى العلاج فبتزيد فرصه فى السيطره عليه و بيقدر يعيش عدد اطول من السنين بعد اول تشخيص للمرض.

التاريخ

من فجر التاريخ و البشر بيجيلها سرطان و طبيعى كان يتكتب عنه فى الازمان القديمه، اقدم الادله على وجود السرطان اتلقت فى الحفريات البشريه و فى المومياوات المصريه القديمه و فى الكتابات التاريخيه.فى بعض المومياوات المتحنطه اللى الهيكل العظمى بتاعها كبير بشكل بيؤكد اصابة صاحبها ببعض انواع سرطان العضم (اوستيوساركوما).بردية ادوين سميث (ح. 1600 ق.م.) بتوصف تمان حالات من انواع سرطان الصدر و علاجها بالكوى.اول مره تستعمل كلمة السرطان فى وصف المرض كانت على ايد ابو الطب فى اليونان القديمه هيبوكراتيس (460-370 ق.م.)اللى استعمل كلمة كارسينوس اللى معناها باليونانى السرطان[نسبة لبرج السرطان] كان فى الماضى تنسب كل الأمراض لاقتران الكواكب،والسرطان هوه المرض الوحيد اللى احتفظ باسمه الفلكى (الكابوريا).

الاسباب

مرض السرطان بيبتدى بخليه واحده و بعدين بينتشر لحد ما فى الاخر يوصل للمراحل النهائيه من الانتشار(me

الوقايه

فى عوامل و اسباب بتزود خطورة الاصابه بالسرطان و بحسب دراسه اتعملت سنه 2005 فى هى دى اكتر العوامل اللى بتساهم فى زيادة احتمالية الاصابه:[3]

  1. التدخين
  2. التخن او زيادة الوزن
  3. قلة اكل الفواكه و الخضار
  4. قلة الحركه
  5. شرب الكحوليات
  6. فيروس البابيلوما البشرى (HPV) اللى بينتقل الجنس
  7. تلوث الهوا فى المدن
  8. الدخان الطالع من حرق الوقود الصلب (الفحم) جوه البيوت.

و بناء على العوامل اللى اتذكرت فوق فـ الخبرا بيوصو باتباع الاستراتيجيات دى :

  1. التقليل من التعرض للعوامل التمانيه اللى فوق
  2. اخد التطعيم ضد فيروس التهاب الكبد ب (HBV) و ضد فيروس البابيلوما البشرى (HPV)
  3. التحكم فى بيئة العمل و خصوصا فى المصانع اللى بتعرض العمال اللى شغالين فيها للمسرطنات
  4. تقليل التعرض لاشعة الشمس المباشره.

انواع السرطان

فى اكتر من 100 نوع من السرطان اللى ممكن يصيب تقريبا اى حته فى جسم الانسان وفى سنه 2004 فى 7.4 مليون واحد ماتو بسبب السرطان ودى اهم الانواع و اكترها فى الانتشار:

  • سرطان الرئه (1.3 مليون حالة وفاه/السنه)
  • سرطان الثديhge (803.000 حالة وفاه /السنه)
  • سرطان القولون-المستقيم (639.000 حالة وفاه/السنه)
  • سرطان الكبد (610.000 حالة وفاه/السنه)
  • سرطان المعدة (519.000 حالة وفاه/ السنه).

التسميه

السرطانات بتتسما على حسب نوع الخليه اللى بتصيبها و فى منها 3 انواع:

  1. كارسينوما و دا السرطان اللى بيصيب الخلايا اللى فى النسيج الابيثيلى اللى بيغطى او بيبطن الاعضاء يتاعة الجسم.الكارسينوما هى اكتر الانواع من الانتشار و بتمثل 85% من كل السرطانات و فى منه اربع انواع:
    1. سرطان الخلايا الاسكواميه (squamous cells):زى اللى بيبطن الفم و المريء و القصبه الهوائيه.
    2. سرطان الخلايا الادينيه (adeno cells) : زى الخلايا اللى بتبطن الغدد و ممكن يصيب المعده و المبايض و البروستاتا و الكليتين.
    3. سرطان الخلايا الانتقاليه (transitional cells) و دى موجوده فى الخلايا اللى بتبطن المثانه و الجهاو البولى.
    4. سرطان الخلايا القاعديه (basal cells) و دى موجوده فى طبقه من طبقات الجلد.
  2. لوكيميا و ليمفوما و دى انواع نادره (بس 6.5% من اجمالى حالات السرطان) و دا بيصيب الانسجه اللى بتنتج خلايا الدم البيضا زى نخاع العضم و الجهاز الليمفاوى.
  3. ساركوما و دا اندر الانواع (اقل من 1%) و دا بيصيب الانسجه الضامه او الانسجه المساعده زى العضلات و العضم و الانسجه الدهنيه.

الاعراض

السرطان مش ليه اعراض محدده و لازم اخد عينه من المريض عشان التشخيص يتم بفحص الانسجه تحت الميكروسكوب.الاعراض سنهه و ممكن تكون بسبب السرطان او تكون لأى سبب تانى، من اهم الاعراض اللى ممكن يشتكى منها المريض الخسسان و قصر النفس و العرق و الاحساس بالتعب و الانيميا.تضخم الغدد الليمفاويه و الكحه بالدم و النزيف و الوجع الشديد فى اماكن مختلفه.الصداع الجامد و التشنجات و الدوخه.

العلاج

الهدف من علاج السرطان هوه القضاء على المرض و تطويل حياة المريض و تحسين نوعية الحياه بتاعته.فى نسبه كبيره من انواع السرطان اللى بتستجيب للعلاج (سرطان الثدى و و سرطان عنق الرحم و سرطان المستقيم-القولون من اكتر الانواع اللى بتستجيب للعلاج لو اكتشفوها بدرى) .حوالى 30% من حالات الموت اللى بيسببها السرطان ممكن تتمنع لو اتعالجت. ممكن تقسيم العلاج دا لكذا نوع على حسب نوع السرطان و العضو المصاب و درجة الاصابه و فى احيان كتيره العلاج بيتم بطريقتين او اكتر من الطرق دى:

  • العلاج الجراحى (Surgery)
  • العلاج الاشعاعى (Radiotherapy)
  • العلاج الكيماوى (Chemotherapy)

شوف كمان

لينكات برانيه

مصادر

  1. ↑ https://amp.cancer.org/treatment/understanding-your-diagnosis/history-of-cancer/what-is-cancer.html
  2. ↑ https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28972007
  3. ↑ Danaei et al (2005) based on noted risk factors
فيه فايلات فى تصانيف ويكيميديا كومونز عن: