Bài viết này có chứa ký tự ngữ âm IPA. Nếu không thích hợp hỗ trợ dựng hình, bạn có thể sẽ nhìn thấy dấu chấm hỏi, hộp, hoặc ký hiệu khác thay vì kí tự Unicode. Để biết hướng dẫn giới thiệu về các ký hiệu IPA, xem Trợ giúp:IPA.
Việc sử dụng tiếng Hopi đang lụi tàn. Năm 1990, ước tính rằng có hơn 5.000 người bản ngữ tiếng Hopi (ước tính 75% tổng số người Hopi), trong đó 40% là người đơn ngữ. Một khảo sát 1998 trên 200 người Hopi cho thấy rằng 100% người cao tuổi (trên 60 tuổi) nói thành thạo, nhưng ở trung niên (40-59 tuổi) còn 84%, 50% ở thanh niên (20-39 tuổi), và 5% ở thiếu niên (2-19).[4]
Mặc cho sự sụt giảm này, cả tiếng Hopi và tiếng Navajo (hai ngôn ngữ tại Arizona) đều được hỗ trợ bởi hệ thống trường học song ngữ, và vẫn là tiếng mẹ đẻ của một bộ phận trẻ em.[5]
Giảng dạy và nỗ lực phục hồi
Nhiều trẻ em Hopi vẫn học ngôn ngữ này từ gia đình. Một từ điển Hopi-Anh đã được biên soạn. Hopi Literacy Project, một dự án ngôn ngữ, tập trung vào việc phổ biến ngôn ngữ này.
Năm 2004, Mesa Media, một tổ chức phi lợi nhuận, được lập ra nhằm phục hồi nó.[6]
Người Hopi về truyền thống từng dùng tiếng Hopi như ngôn ngữ giao tiếp với người Zuni. Tiếng Hopi cũng chịu tác động qua lại với ngôn ngữ Tano trong hơn 300 năm kể từ khi người Tewa Arizona, dân tộc nói tiếng Tewa, chuyển từ lưu vực Galisteo đến First Mesa sau cuộc khởi nghĩa Pueblo. Người Tewa Arizona từng đóng vai trò như phiên dịch viên giúp người Hopi—nói được cả tiếng Tewa, Hopi, Navajo, Tây Ban Nha, và Anh.
Ký tự ⟨ö⟩ trong tiếng Hopi được phát âm như nguyên âm [ɛ] được làm tròn.
Ký tự ⟨u⟩ được phát âm giống với ư trong tiếng Việt.
Phụ âm
Các phương ngữ tiếng Hopi khác nhau về số phụ âm. Phía dưới là hai bảng phụ âm hai phương ngữ Third Mesa và Mishongnovi. Ký tự trong dấu "[]" là kí tự IPA, cho biết giá trị của chữ viết khi nó được viết khác với IPA.
^Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin biên tập (2013). “Hopi”. Glottolog. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.
^Âm tắc thanh hầu xuất hiện trong tiếng Hopi thường xuyên hơn nhiều so với tiếng Anh, nhất là đầu từ, trước phụ âm cuối, và cuối từ sau một nguyên âm.
Tài liệu
Brew, J. O. (1979). Hopi prehistory and history to 1850. In A. Ortiz (Ed.), Handbook of North American Indians: Southwest (Vol. 9, pp. 514–523). Washington, D.C.: Smithsonian Institution.
Connelly, John C. (1979). Hopi social organization. In A. Ortiz (Ed.), Handbook of North American Indians: Southwest (Vol. 9, pp. 539–553). Washington, D.C.: Smithsonian Institution.
Harrington, John P. (1913). [Linguistic fieldnotes based on work with a speaker of Oraibi Hopi]. (National Anthropological Archives, Smithsonian Institution).
Hill, Kenneth C. (1997). Spanish loanwords in Hopi. In J. H. Hill, P. J. Mistry, & L. Campbell (Eds.), The life of language: Papers in linguistics in honor of William Bright (pp. 19–24). Trends in linguistics: Studies and monographs (No. 108). Berlin: Mouton de Gruyter.
Hopi Dictionary Project (University of Arizona Bureau of Applied Research in Anthropology). (1998). Hopi dictionary: Hopìikwa Lavàytutuveni: A Hopi-English dictionary of the Third Mesa dialect with an English-Hopi finder list and a sketch of Hopi grammar. Tucson, Arizona: University of Arizona Press. ISBN0-8165-1789-4
Malotki, Ekkehart. (1983). Hopi time: A linguistic analysis of the temporal concepts in the Hopi language. Trends in linguistics: Studies and monographs (No. 20). Mouton De Gruyter.
Seaman, P. David. (1977). Hopi Linguistics: An Annotated Bibliography. Anthropological Linguistics, 19 (2), 78-97. http://www.jstor.org/stable/30027313
Seqaquaptewa, E. (1994). Iisaw niqw tsaayantotaqam tsiròot. Santa Fe, NM: Clear Light.
Seqaquaptewa, E. (1994). Iisaw niqw yöngösonhoya. Santa Fe, NM: Clear Light.
Stephen, Alexander M. (1936). Hopi journal of Alexander M. Stephen. Parsons, E. C. (Ed.). Columbia University contributions to anthropology (No. 23). New York: Columbia University Press.
Voegelin, C. F. (1956). “Phonemicizing for dialect study: With reference to Hopi”. Language. 32 (1): 116–135. doi:10.2307/410660. JSTOR410660.
Whorf, Benjamin Lee. (1936). [Notes on Hopi grammar and pronunciation; Mishongnovi forms]. In E. C. Parsons (Ed.), Hopi journal of Alexander M. Stephen (Vol. 2, pp. 1198–1326). Columbia University contributions to anthropology (No. 23). New York: Columbia University Press.
Whorf, Benjamin Lee (1936). “The punctual and segmentative aspects of verbs in Hopi”. Language. 12 (2): 127–131. doi:10.2307/408755. JSTOR408755.
Whorf, Benjamin Lee (1938). “Some verbal categories of Hopi”. Language. 14 (4): 275–286. doi:10.2307/409181. JSTOR409181.
Whorf, Benjamin Lee. (1941). The relation of habitual thought and behavior to language. In L. Spier, A. I. Hallowell, & S. S. Newman (Eds.), Language, culture, and personality: Essays in memory of Edward Sapir (pp. 75–93). Menasha, WI: Sapir Memorial Publication Fund.
Whorf, Benjamin Lee. (1946). The Hopi language, Toreva dialect. In C. Osgood (Ed.), Linguistic structures of native America (pp. 158–183). Viking Fund publications in anthropology (No. 6). New York: The Viking Fund, Inc.
Whorf, Benjamin Lee (1952). “Linguistic factors in the terminology of Hopi architecture”. International Journal of American Linguistics. 19 (2): 141–145. doi:10.1086/464204. JSTOR1262812.
Whorf, Benjamin Lee. (1956). Discussion of Hopi linguistics. In J. B. Carroll (Ed.), Language, thought, and reality: Selected writings of Benjamin L. Whorf (pp. 102–111). New York: John Wiley.
