Khu vực nơi tiếng Chewa là ngôn ngữ chính (màu tím). Màu xanh lá cây hiển thị quốc gia nơi tiếng Chewa là ngôn ngữ chính thức, sọc xanh hiển thị quốc gia nơi Chewa là ngôn ngữ thiểu số được công nhận.
Tiếng Chewa còn gọi là Nyanja, là một ngôn ngữ Bantu được nói phổ biến ở Nam châu Phi, Đông Nam châu Phi và Đông Phi, cụ thể là các nước Malawi và Zambia (ngôn ngữ chính thức) và Mozambique và Zimbabwe (ngôn ngữ thiểu số được công nhận). Tiền tố lớp danh từ chi- được sử dụng cho tên ngôn ngữ,[2] vì vậy ngôn ngữ này thường được gọi là Chichewa và Chinyanja (ở Mozambique đọc là Cinianja). Ở Malawi, tên chính thức được đổi từ Chinyanja thành Chichewa vào năm 1968 theo sự yêu cầu của Tổng thống Hastings Kamuzu Banda (bản thân là người Chewa) và đây vẫn là tên được sử dụng phổ biến nhất ở Malawi hiện nay.[3] Ở Zambia, nó thường được gọi là Nyanja hoặc Cinyanja/Chinyanja '(ngôn ngữ của) hồ' (ý nói hồ Malawi).[4]
Tiếng Chewa (cùng với Tumbuka, Sena[5] Nsenga) thuộc nhóm ngôn ngữ Guthrie Khu N.
Phân bố
Tiếng Chewa là ngôn ngữ phổ biến nhất của Malawi (được nói chủ yếu ở vùng Trung và vùng Nam).[6] "Đây cũng là một trong bảy ngôn ngữ châu Phi chính thức tại Zambia, nơi nó được sử dụng chủ yếu ở tỉnh Đông và tỉnh Lusaka (phương ngữ Nyanja Lusaka). Nó cũng được sử dụng ở Mozambique, đặc biệt là ở các tỉnh Tete và Niassa, cũng như ở Zimbabwe, nơi mà theo một số ước tính thì nó được xếp hạng là ngôn ngữ phổ biến thứ ba, sau tiếng Shona và tiếng Bắc Ndebele".[7] Đây là một trong 55 ngôn ngữ hiện diện trong đĩa ghi vàng Voyager.[8]
^Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin biên tập (2013). “Nyanja”. Glottolog. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.
Downing, Laura J.; Al D. Mtenje (2017). The Phonology of Chichewa. Oxford University Press.
Goodson, Andrew, (2011). Salimini's Chichewa In Paas, Steven (2011). Johannes Rebmann: A Servant of God in Africa before the Rise of Western Colonialism, pp. 239–50.
Gray, Andrew; Lubasi, Brighton; Bwalya, Phallen (2013). Town Nyanja: a learner's guide to Zambia's emerging national language.
Hyman, Larry M. & Sam Mchombo (1992). "Morphotactic Constraints in the Chichewa Verb Stem". Proceedings of the Eighteenth Annual Meeting of the Berkeley Linguistics Society: General Session and Parasession on The Place of Morphology in a Grammar (1992), pp. 350–364.
Hyman, Larry M. & Al D. Mtenje (1999a). "Prosodic Morphology and tone: the case of Chichewa" in René Kager, Harry van der Hulst and Wim Zonneveld (eds.) The Prosody-Morphology Interface. Cambridge University Press, 90-133.
Hyman, Larry M. & Al D. Mtenje (1999b). "Non-Etymological High Tones in the Chichewa Verb", Malilime: The Malawian Journal of Linguistics no.1.
Kanerva, Jonni M. (1990). Focus and Phrasing in Chichewa Phonology. New York, Garland.
Kishindo, Pascal, (2001). "Authority in Language"Lưu trữ 2016-03-03 tại Wayback Machine: The Role of the Chichewa Board (1972-1995) in Prescription and Standardization of Chichewa. Journal of Asian and African Studies, No. 62.
Marwick, M.G., (1963). "History and Tradition in East Central Africa Through the Eyes of the Northern Rhodesian Cheŵa", Journal of African History, 4, 3, pp. 375–390.
Salaun, N. (1993) [1978]. Chicheŵa Intensive Course. Likuni Press, Lilongwe.
Scott, David Clement & Alexander Hetherwick (1929). Dictionary of the Nyanja Language.
Scotton, Carol Myers & Gregory John Orr, (1980). Learning Chichewa, Bk 1. Learning Chichewa, Bk 2. Peace Corps Language Handbook Series. Peace Corps, Washington, D.C. (For recordings, see External links below.)
