Ilyushin Il-76 (tên hiệu của NATO: Candid) là một máy bay vận tải hạng nặng đa năng bốn động cơ phản lực do Ilyushin thiết kế và sản xuất với mục đích vận chuyển máy móc, thiết bị nặng đến các khu vực xa xôi có dịch vụ kém thuộc Liên bang Xô viết. Nó lần đầu được lên kế hoạch lắp ráp như một máy bay vận chuyển thương mại năm 1967, thay thế cho Antonov An-12 với trọng tải lên tới 40.000 kg (88.000 lb), tầm hoạt động 5.000 km tương đương (2.700 hải lý; 3.100 dặm) trong ít hơn sáu giờ,có khả năng hoạt động tại các sân bay dã chiến chưa được chuẩn bị và không gặp trở ngại về thời tiết xấu như những vùng tại Siberia và vùng cực của Liên bang Xô viết. Những phiên bản quân sự của Il-76 đã được sử dụng rộng rãi tại châu Âu, châu Á và châu Phi, bao gồm cả việc sử dụng như một máy bay tiếp nhiên liệu trên không hay trung tâm chỉ huy và cảnh báo sớm trên không. Sơ đồ bố trí căn bản của loại này tương tự với chiếc C-141 Starlifter của Mỹ do Lockheed Martin chế tạo, nhưng cải tiến của nó có diện tích chở hàng và động cơ mạnh hơn nhằm đáp ứng yêu cầu hoạt động mới. Chiếc máy bay này cất cánh lần đầu vào ngày 25 tháng 3 năm 1971 và hiện vẫn đang được sản xuất tại Tashkent, Uzbekistan.
Biến thể
Mẫu thử và mẫu phát triển
Il-76TD, một trong những biến thể đầu tiên tại sân bay Zurich.
Il-76 phun nước là một phiên bản VAP-2 với bộ phận chứa nước có thể tháo/lắp đặt trong 1.5 giờ. Trong nhiều thập kỷ nó đã khiến phương Tây phải tranh cãi về việc có cần thiết phải chế tạo những chiếc máy bay phun nước mạnh hơn nữa. Il-76 có thể mang 11.000 U.S. gallons (41.600 lít) nước; dung tích gấp ba lần chiếc C-130 Hercules nhưng C-130 có kích thước nhỏ hơn Il-76 rất nhiều. Cơ quan cứu hỏa Australia cho rằng Il-76 là một "máy bay chữa cháy rất, rất tốt"[8].
Bị loại thầu ở Ấn Độ
Ấn Độ đã âm thầm loại máy bay tiếp dầu trên không IL-78 (biến thể của IL-76) ra khỏi chương trình mua sắm 6 máy bay tiếp dầu trên không của nước này và quyết định mua AirbusA-330 MRTT vì qua quá trình đánh giá cho thấy IL-78 ngốn nhiên liệu nhiều hơn,chi phí bảo trì cao hơn nên khi tính chi phí cho quá trình hoạt động 30 năm IL-78 tiêu tốn kinh phí hơn rất nhiều so với A-330 còn tính năng kỹ thuật thua A-330 gần như mọi chỉ số.Tải trọng nhiên liệu của IL-78 chỉ có 85,7 tấn trong khi A-330 tới 110 tấn.Trần bay của IL-78 là 12km trong khi A-330 là 12,7km,tốc độ tối đa của IL-78 là 850km,A-330 tối đa 880km.Phạm vi hoạt động IL-78 là 7.300 trong khi đối thủ có phạm vi hoạt động hơn gấp đôi,tới 14.800km.
Tốc độ tiếp nhiên liệu của IL-78 cũng chỉ 2900 lít/phút còn A-330 lên tới 4600 lít/phút.Chi phí hoạt động là nguyên nhân chính dẫn đến sự thất bại của IL-78 cũng như các vũ khí khác của Nga tại Ấn Độ vì các loại động cơ do Nga sản xuất thường ngốn quá nhiều nhiên liệu trong khi quy trình bảo trì của các loại vũ khí Nga khá rườm rà và tốn kém,việc cung cấp phụ tùng thay thế thường xuyên bị chậm tiến độ và khan hiếm liên tục.
Tai nạn
Il-76 có tiền sử tần suất tai nạn dày đặc trong khi sử dụng bởi rất nhiều lý do chủ quan lẫn khách quan
Ngày 23 tháng 11 năm 1979, một Il-76 thuộc lực lượng Không quân Liên Xô, đăng ký CCCP-86714 khi tiếp cận sân bay Vitebsk đã bị mất kiểm soát và máy bay rơi, giết chết một người.
Ngày 11 Tháng 12 năm 1988, một Il-76 của Aeroflot đã bị rơi ở Leninakan, Armenia giết chết tất cả 78 người.
Ngày 19 tháng 8 năm 1996, một Il-76T bị rơi trong khi cố gắng hạ cánh tại sân bay Nikola Tesla ở Belgrade, giết chết tất cả 14 người.
Ngày 12 Tháng 11 năm 1996, một Il-76 của Kazakhstan đã có một vụ va chạm giữa không trung gần Charkhi Dadri, Ấn Độ với 1 Boeing 747 Saudi Arabian Airlines, kết quả là thiệt mạng toàn bộ 349 người. Vụ tai nạn đã được coi như là lỗi của phi công Il-76 không làm theo hướng dẫn điều khiển không lưu.
Ngày 27 tháng 11 năm 1996, Không quân Nga Ilyushin Il-76MD, đăng ký RA-78804, bay vào các sườn đồi một phút sau khi nó rời sân bay và bị rơi 14 km (8,7 mi) ra xa khỏi sân bay. Tất cả 21 người ngồi trên máy bay thiệt mạng trong vụ tai nạn.
Ngày 13 Tháng 7 năm 1998, một Il-76MD, đăng ký UR-76424 bị rơi ở Vịnh Ba Tư trong thời gian ngắn sau khi rời sân bay Ra'sal-Khaymah. Phi hành đoàn 8 người thiệt mạng trong vụ tai nạn.
Ngày 19 tháng 2 năm 2003, một chiếc Ilyushin Il-76 đã bị rơi gần Kerman, Iran với lý do không xác định giết chết 275 người, bao gồm hàng trăm các Vệ binh Cách mạng Iran.
Ngày 8 tháng năm 2003, đoạn đường nối tải phía sau của một Il-76 của chính phủ Congo bất ngờ mở tại 10.000 feet sau khi cất cánh từ thủ đô Kinshasa. Báo cáo ban đầu đã có hơn 120 cảnh sát và gia đình của họ đã bị hút ra trong 45 phút nhưng thiệt hại thực tế là chỉ có 14.
Ngày 11 tháng 11 năm 2005, Il-76MD của Royal Airlines Cargo đâm vào một ngọn đồi về phía tây bắc thủ đô Kabul, Afghanistan.
Ngày 30 tháng 6 năm 2008, một chiếc Ilyushin Il-76 đã bùng nổ thành một quả cầu lửa khi cất cánh từ sân bay quốc tế Khartoum ở Sudan. Tất cả phi hành đoàn đã thiệt mạng.
Ngày 15 tháng 1 năm 2009, 2 chiếc Il-76MD của Bộ Nội vụ Nga đã có va chạm mặt đất tại sân bay Makhachkala. Một trong những chiếc máy bay, đăng ký RA-76825, đã sẵn sàng để khởi hành và được vị trí ở cuối đường băng khi một trong những khác, RA-76827, đi vào. Có ba trường hợp tử vong trong các máy bay khởi hành, trong số bảy người ngồi trên máy bay.
Ngày 09 tháng ba 2009 Aerolift Il-76 S9-SAB đâm vào hồ Victoria ngay sau khi cất cánh từ sân bay Entebbe, Uganda, giết chết tất cả 11 người. Hai trong số các động cơ đã bốc cháy khi cất cánh. Vụ tai nạn đã được điều tra bởi Bộ Giao thông vận tải Uganda, trong đó kết luận rằng tất cả bốn động cơ hết hạn.
Ngày 22 tháng 9 năm 2009, Il76-MD "5-8208" của Cộng hòa Hồi giáo Iran đã bị rơi gần Varamin giết chết tất cả bảy người trên máy bay.
Ngày 01 tháng 11 năm 2009, Il-76MD (số đuôi RF-76801) của Bộ Nội vụ Nga bị rơi ngay sau khi cất cánh từ Mirny ở Yakutia giết chết tất cả 11 người trên máy bay.
Ngày 28 tháng 11 năm 2010 một Il-76 4L-GNI đã bị rơi trong một khu vực đông dân cư của Karachi, Pakistan ngay sau khi cất cánh từ Sân bay Quốc tế Jinnah. Tất cả tám người trên khoang thiệt mạng, cùng với hai người trên mặt đất. Chiếc máy bay được cho là đã cố gắng để trở về Jinnah sau khi bị một đám cháy động cơ.
Ngày 06 tháng 7 năm 2011 một Il-76, số đuôi 4K-AZ55, đâm vào một ngọn núi ở Afghanistan. Tám người trên máy bay ban đầu được xác nhận là thiệt mạng, với một mất tích.
Ngày 30 tháng 11 năm 2012 một Il-76T đang được vận hành bởi Trans Air Congo đã bị rơi ở Brazzaville trong khi hạ cánh làm chết 32 người, trong đó có 5 nhân viên phục vụ, một người khác trên tàu và 26 người trên mặt đất.
Vào ngày 24 tháng 1 năm 2024, một chiếc Ilyushin Il-76 của Không quân Nga đã bị rơi ở Quận Korochansky thuộc tỉnh Belgorod của Nga. Bộ Quốc phòng Nga cho biết họ đang chở 65 tù binh của Lực lượng Vũ trang Ukraina , với 6 thành viên thủy thủ đoàn và 3 lực lượng an ninh vào thời điểm đó. Điều này đã bị các nguồn tin Ukraine bác bỏ, trích dẫn hướng bay, hình ảnh về địa điểm máy bay rơi và các thông tin mật khác bị rò rỉ từ Nga.
Quốc gia sử dụng
Quốc gia đã và đang sử dụng Il-76. (Đỏ=Quân sự. Xanh lá=Dân sự. Xanh dương=Dân sự + Quân sự)
