Free Basics

Logo của Internet.org

Internet.io là một chương trình hợp tác giữa mạng xã hội Facebook và sáu công ty (Samsung, Ericsson, MediaTek, Opera Software, NokiaQualcomm) với mục đích đưa một số dịch vụ Internet chọn lọc tiếp cận dễ dàng tới các nước kém phát triển, bằng cách tăng cường hiệu quả, và tạo điều kiện cho sự phát triển của các mô hình kinh doanh mới dựa trên Internet.[1][2] Các ứng dụng cung cấp những dịch vụ này đã được đổi tên thành Free Basics vào tháng 9 năm 2015.[3] Tính đến tháng mười năm 2016, 40 triệu người đang sử dụng internet.org.[4]

Nó đã bị chỉ trích vì vi phạm tính trung lập của Internet, và bởi những dịch vụ Internet được lựa chọn, vì sự phân biệt đối xử đối với các công ty không nằm trong danh sách, bao gồm các đối thủ của Facebook.[5][6] Tháng hai năm 2016, các nhà quản lý cấm dịch vụ Free Basics ở Ấn Độ dựa trên "Quy định Cấm Phân biệt đối xử về Phí cho dịch vụ dữ liệu".[7]  Cơ quan quản lý Viễn thông Ấn Độ (TRAI) cáo buộc Facebook không vượt qua bốn câu hỏi trong phiếu điều tra của các nhà quản lý cũng như ngăn chặn truy cập vào email phản hồi của TRAI về chương trình Free Basics. Vào ngày 11 tháng 2 năm 2016 Facebook chấm dứt cung cấp nền tảng Free Basics tại Ấn Độ.

Lịch sử

Điện thoại di động với gói cước miễn phí Free Basics hiển thị trang chủ Wikipedia tiếng Tây Ban Nha ở Mexico

Internet.org đã ra đời vào ngày 20 tháng 8 năm 2013.[8][9] Tại thời điểm khởi động, nhà sáng lập và CEO của Facebook Mark Zuckerberg phát hành một báo cáo dài mười trang mà ông đã viết, xây dựng trên tầm nhìn khẳng định rằng kết nối là một "quyền con người".[10] Trong báo cáo, ông viết rằng Internet.org là bước kế tiếp của các sáng kiến trong quá khứ của Facebook, như Facebook Zero, để cải thiện truy cập Internet cho mọi người trên thế giới.

Trong TechCrunch Disupt vào ngày 11 tháng  9, 2013 Zuckerberg đưa thêm nhiều thông tin về tầm nhìn của ông.[11] Blog của TechCrunch so sánh Internet.org với dự án Loon của Google. Zuckerberg cũng phát hành một video vào ngày 30 tháng 9 năm 2013 giải thích mục đích Internet.org làm cho việc tiếp cận Internet trở nên dễ dàng hơn 100 lần.[12]

Vào ngày 24 tháng 2 năm 2014, ngay trước bài phát biểu của Zuckerberg ở Triển lãm di động toàn cầuBarcelona, Internet.org công bố một số dự án mới: một chương trình đối tác giáo dục tên là SocialEDU với Nokia và mạng viễn thông địa phương AirTel, edX, và chính quyền của Rwanda; một dự án với Unilever ở Ấn Độ; và một phòng phát triển mới của Internet.org với Ericsson trong công Viên Menlo.[13] Trong bài thuyết trình, Mark nói rằng việc Facebook mua lại các ứng dụng nhắn tin WhatsApp với giá 19 tỷ USD gần đây có liên quan chặt chẽ đền tầm nhìn của Internet.org.[14][15][16]

Tháng năm 2015, Facebook công bố Internet.org Platform, một chương trình mở cho các nhà phát triển dễ dàng tạo dịch vụ tích hợp với Internet.org. Các trang web tham gia phải đạt ba tiêu chí: (1) Khám phá toàn bộ internet (cung cấp cho người dùng một chút hương vị của Internet rộng hơn và qua đó giúp họ nhận ra tầm quan trọng của Internet), (2) Dùng dữ liệu hiệu quả (để kinh tế cho các mạng viễn thông miễn phí truy cập đến trang web) (3) Thông số kỹ thuật: Tối ưu cho việc duyệt web trên nhiều thiết bị bao gồm cả điện thoại thông minh và các thiết bị di động thấp cấp, và không phụ thuộc vào JavaScript hoặc HTTPS.[17] Các nhà bình luận cho rằng đây là phản ứng với mối lo ngại liên quan đến tính trung lập Internet.[18]

Phát triển vệ tinh

Vào ngày 27 tháng 3 năm 2014, Facebook công bố một phòng thí nghiệm kết nối thuộc sáng kiến Internet.org với mục tiêu đưa truy cập Internet đến tất cả mọi người bằng máy bay không người lái, mua lại từ công ty Ascenta.[19][20][21][22] Phòng thí nghiệm kết nối cũng công bố rằng bên cạnh việc sử dụng máy bay không người lái, các vệ tinh ở Quỹ đạo Trái Đất tầm thấp và vệ tinh địa tĩnh cũng là một phần của dự án, nhằm cung cấp kết nối Internet tới các vùng khác. Tất cả ba hệ thống sẽ dựa trên nguyên lý truyền dữ liệu quang học (FSO), theo đó, tín hiệu được gửi đi theo từng cụm của ánh sáng hồng ngoại[23]

Tại Triển lãm di động toàn cầu tháng ba nămăm 2015, Mark Zuckerberg nói rằng Internet.org "sẵn sàng để làm việc" với dự án Loon (dự án của Google sử dụng khinh khí cầu tầm cao để cung cấp truy cập Internet rẻ hơn tới người dùng) nhưng nhấn mạnh rằng theo quan điểm của ông, công việc chủ yếu là hợp tác với những công ty viễn thông hiện thời để cải thiện kết nối và giảm chi phí cho mọi người đã ở trong phạm vi của một mạng di động, mà ông ước tính hơn 80% dân số.[24][25]

Tháng mười năm 2015, Facebook và Eutelsat dành toàn bộ dung lượng của băng tần Ka-band (36 điểm với tổng băng thông 18 Gbit/s) cho vệ tinh dự kiến Amos-6 để cung cấp truy cập cho một số vùng của châu Phi[26][27] Amos-6 dự định được đưa ra trên chuyến Bay 29 của một tên lửa SpaceX Falcon 9 đến quỹ đạo địa tĩnh vào ngày 3 tháng 9 năm 2016. Tuy nhiên, vào ngày 1 tháng năm 2016, trong quá trình chuẩn bị kiểm tra trước khi phóng, một sự cố trên bệ phóng bắt lửa gây thiệt hại cho tên lửa và hàng mang theo, Amos-6. Không có ai bị thương.[28]

Vào tháng 1 năm 2016, Google đã rời khỏi nền tảng Free Basics của Facebook ở Zambia. Họ đã tham gia trong quá trình thử nghiệm ban đầu của dự án, được thực hiện lần đầu tiên tại Zambia.[29]

Chỉ trích ở Ấn Độ về tính trung lập Internet

Hội nghị Internet.org đầu tiên được tổ chức vào ngày 9 tháng năm 2014 ở New Delhi, Ấn Độ. Mục tiêu chính của hội nghị này giúp các chuyên gia, các quan chức và các nhà lãnh đạo công nghiệp cùng nhau tập trung vào những đường lối cung cấp dịch vụ Internet cho mọi người bằng các ngôn ngữ khác ngoài tiếng Anh. Zuckerberg cũng gặp Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi để nói về cách thức Facebook và chính phủ Ấn Độ có thể hợp tác cho Internet.org.[30][31][32][33]

Trong năm 2015, Mark Zuckerberg đã viết một bài báo cho Hindustan Times nói rằng Internet.org và tính trung lập internet có thể cùng tồn tại và Internet.org sẽ không bao giờ phân biệt giữa dịch vụ.[34] Tuyên bố của ông gặp phản đối từ rất nhiều bài phản hồi trong đó có một bài báo đăng trên Hidustan Times.[35][36] Tháng năm 2015, Internet.org Platform, mở cửa cho bất kỳ nhà phát triển đạt được yêu cầu, đã được công bố. Một số nhà bình luận xem thông báo này như một phản hồi đối với các mối quan ngại về net neutrality đã được bày tỏ. Văn phòng thủ tướng Ấn Độ đã bày tỏ sự không hài lòng với phản ứng và cách xử lý của Facebook đối với điều tra của TRAI, gọi Free Basics Campaign là một cuộc thăm dò ý kiến dàn dựng.[37]

Một nhà báo Ấn Độ, trong phản hồi với bài báo của Zuckerberg bảo vệ Internet.org ở Ấn Độ, chỉ trích Internet.org "chỉ là một Facebook proxy nhắm tới người nghèo Ấn Độ" do dịch vụ này cung cấp truy cập Internet hạn chế vào thuê bao của Reliance Telecom ở Ấn Độ. Cho tới tháng 4 năm 2015, người dngf Internet.org chỉ có thể truy cập (miễn phí) một vài số trang web, và vai trò của Facebook như người gác cổng xác định những trang web nào trong danh sách đó bị chỉ trích vì vi phạm tính trung lập. Tháng năm 2015, Facebook thông báo rằng nền tảng Free Basics sẽ được mở cửa với những trang web mà gặp tiêu chí của nền tảng này.[38]

Vào tháng 4 năm 2015, một số startup Ấn Độ rút khỏi internet.org để bảo vệ Tính trung lập Internet.[39][40][41] Cơ quan quản lý viễn thông của Ấn Độ (TRAI) vào tháng 1 năm 2016 chỉ trích Facebook vì quảng cáo sai sự thật và Astroturfing. TRAI cáo buộc Facebook không vượt qua bốn câu hỏi trong phiếu điều tra cũng như ngăn chặn truy cập vào email phản hồi của TRAI về chương trình Free Basics.[42][43] Tháng hai năm 2016, TRAI cấm Dịcở Ấn Độ dựa trên "Cấm Phân biệt đối xử Thuế cho dữ Liệu dịch Vụ Quy định 2016" thông báo. Vào ngày 11 tháng 2 năm 2016 Facebook chấm dứt cung cấp nền tảng Free Basics tại Ấn Độ.[44]

Những dịch vụ tham gia

Dưới đây là một số mạng dị động tham gia và ngày bắt đầu:

Các trang web khả dụng

Các trang web sau có thể truy cập qua dịch vụ, mặc dù không phải tất cả đều có tại một số quốc gia nhất định:

Tiếp nhận

Mở rộng truy cập Internet

Một bài báo được đăng trên Datamation tháng 8 năm 2013 thảo luận Internet.org với các sáng kiến trong quá khứ của Facebook và Google như Facebook Zero, Google Free Zone, và Project Loon.[73] Internet.org và Project Loon được mô tả giống như cuộc chạy đua vũ trụ đối với Internet.[74][75][76] Bên cạnh đó, có những ý kiến tranh luận về kỹ thuật với tính khả thi và giá trị của việc dùng khinh khí cầu (được Project Loon đề cao) với Mark Zuckerberg ủng hộ máy bay không người lái.[77]

Vào tháng 12 năm 2013, David Talbot đã viết một bài viết chi tiết cho Technology Reviews với tiêu đề Facebook's Two Faces: Facebook and Google Aim to Fix Global Connectivity, but for Whom? về Internet.org và các sáng kiến tiếp cận Internet khác.[78]

Nghiên cứu trải nghiệm của người dùng

Trong năm 2015, các nghiên cứu đánh giá cách thức Facebook định hình cách sử dụng Công nghệ thông tin và viễn thông (ICT)[79][80] tại các nước đang phát triển cho thấy 11% người Indonesia sử dụng Facebook cũng nói rằng họ không sử Internet. 65% người Nigeria và 61% người Indonesia đồng ý với tuyên bố rằng "Facebook là Internet" so với chỉ có 5% tại Hoa Kỳ.[81]

Đọc thêm

Tham khảo

  1. ^ “Internet.org: About”. Truy cập ngày 8 tháng 1 năm 2014.
  2. ^ Constine, Josh (ngày 20 tháng 8 năm 2013). “Facebook And 6 Phone Companies Launch Internet.org To Bring Affordable Access To Everyone”. Truy cập ngày 8 tháng 1 năm 2014.
  3. ^ “Facebook Rebrands Internet.Org App As "Free Basics". Fast Company (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 23 tháng 11 năm 2015.
  4. ^ Constine, Josh. “Facebook has connected 40M people with Internet.org - TechCrunch”.
  5. ^ “Blow To Internet.org As Indian Internet Companies Begin To Withdraw”. Huffington Post. ngày 15 tháng 4 năm 2015. Truy cập ngày 20 tháng 4 năm 2015.
  6. ^ Russell, Jon. “Under Fire In India, Facebook's Internet.org Launches In Indonesia - TechCrunch”.
  7. ^ “India blocks Facebook Free Basics internet scheme”. BBC. ngày 8 tháng 2 năm 2016.
  8. ^ Farr, Christina (ngày 20 tháng 8 năm 2013). “Mark Zuckerberg and Malay Bhayani launches Internet.org to connect 'the next 5 billion'. VentureBeat. Truy cập ngày 8 tháng 1 năm 2014.
  9. ^ Schroeder, Stan (ngày 21 tháng 8 năm 2013). “Zuckerberg Wants to Bring the Whole Planet Internet Access”. Mashable. Truy cập ngày 8 tháng 1 năm 2014.
  10. ^ Zuckerberg, Mark (ngày 20 tháng 8 năm 2013). “Is Connectivity a Human Right?” (PDF). Truy cập ngày 8 tháng 1 năm 2014.
  11. ^ Constine, Josh (ngày 11 tháng 9 năm 2013). “Zuckerberg's Manifest Destiny: Connecting The 5 Billion People Without Internet”. Truy cập ngày 8 tháng 1 năm 2014.
  12. ^ Kerr, Dara (ngày 30 tháng 9 năm 2013). “Zuckerberg: Let's make the Internet 100x more affordable: Working with his Internet.org partners, Facebook's CEO outlines what needs to be done to drop the cost of Web access worldwide”. CNet. Truy cập ngày 8 tháng 1 năm 2014.
  13. ^ Lunden, Ingrid (ngày 24 tháng 2 năm 2014). “Facebook-Led Internet.org Partners With Nokia On SocialEDU In Rwanda, Unilever In India, Ericsson On New Lab To Connect Developing Economies”. TechCrunch. Truy cập ngày 25 tháng 2 năm 2014.
  14. ^ Lunden, Ingrid (ngày 24 tháng 2 năm 2014). “WhatsApp Is Actually Worth More Than $19B, Says Facebook's Zuckerberg, And It Was Internet.org That Sealed The Deal”. TechCrunch. Truy cập ngày 24 tháng 2 năm 2014.
  15. ^ Fitzsimmons, Michelle (ngày 24 tháng 2 năm 2014). “Mark Zuckerberg: WhatsApp is worth more than $19 billion”. Techradar. Truy cập ngày 24 tháng 2 năm 2014.
  16. ^ “Zuckerberg takes long view with WhatsApp, Internet”. Associated Press. ngày 24 tháng 2 năm 2014. Bản gốc lưu trữ ngày 20 tháng 6 năm 2019. Truy cập ngày 25 tháng 2 năm 2014.
  17. ^ “Announcing the Internet.org Platform”. Facebook. ngày 4 tháng 5 năm 2015. Truy cập ngày 9 tháng 5 năm 2015.
  18. ^ “Facebook Opens Internet.Org To All Developers In Response To Net Neutrality Concerns”. TechCrunch. ngày 4 tháng 5 năm 2015. Truy cập ngày 9 tháng 5 năm 2015.
  19. ^ “Announcing the Connectivity Lab at Facebook”. Internet.org. ngày 27 tháng 3 năm 2014. Truy cập ngày 5 tháng 4 năm 2014.
  20. ^ Constine, Josh (ngày 27 tháng 3 năm 2014). “Facebook Will Deliver Internet Via Drones With "Connectivity Lab" Project Powered By Acqhires From Ascenta”. TechCrunch. Truy cập ngày 5 tháng 4 năm 2014.
  21. ^ Constine, Josh (ngày 27 tháng 3 năm 2014). “Facebook Joins Google In The Hunt For The Future”. TechCrunch. Truy cập ngày 5 tháng 4 năm 2014.
  22. ^ Metz, Cade (ngày 27 tháng 3 năm 2014). “Facebook Will Build Drones and Satellites to Beam Internet Around the World”. Wired Magazine. Truy cập ngày 5 tháng 4 năm 2014.
  23. ^ “Announcing the Connectivity Lab at Facebook – English”. ngày 27 tháng 3 năm 2014.
  24. ^ Constine, Josh (ngày 2 tháng 3 năm 2015). “Zuck Says "Sure", Facebook Would Love To Work With Google On Global Internet Access”. TechCrunch. Truy cập ngày 20 tháng 4 năm 2015.
  25. ^ Ramli, David (ngày 3 tháng 3 năm 2015). “Mark Zuckerberg shuns Google's Project Loon to focus on 'real work'. Sydney Morning Herald. Truy cập ngày 20 tháng 4 năm 2015.
  26. ^ Kelly, Heather (ngày 5 tháng 10 năm 2015). “Facebook to beam free internet to Africa with satellites”. CNNMoney.
  27. ^ Peter B. de Selding (ngày 6 tháng 10 năm 2015). “Facebook, Eutelsat To Pay Spacecom $95M for Ka-band Lease”. Spacenews. Truy cập ngày 10 tháng 10 năm 2015.
  28. ^ Malik, Tariq (ngày 1 tháng 9 năm 2016). “Launchpad Explosion Destroys SpaceX Falcon 9 Rocket, Satellite in Florida”. Space.com. Lưu trữ bản gốc ngày 2 tháng 9 năm 2016. Truy cập ngày 1 tháng 9 năm 2016.
  29. ^ Kim Arora (ngày 20 tháng 1 năm 2016). “Google bids adieu to Facebook's Free Basics in Zambia”. Times of India. Truy cập ngày 20 tháng 1 năm 2016.
  30. ^ “Mark Zuckerberg to meet PM Narendra Modi tomorrow”. Deccan Chronicle (via PTI). ngày 9 tháng 10 năm 2014. Truy cập ngày 20 tháng 4 năm 2015.
  31. ^ “Mark Zuckerberg to meet Narendra Modi: Schedule of the Internet.org summit”. India.com. ngày 9 tháng 10 năm 2014. Truy cập ngày 20 tháng 4 năm 2015.
  32. ^ “Facebook CEO in India: Key highlights of the Modi-Zuckerberg meeting”. FirstPost (via PTI). Bản gốc lưu trữ ngày 25 tháng 6 năm 2017. Truy cập ngày 20 tháng 4 năm 2015.
  33. ^ “Mark Zuckerberg addresses the first Internet.org summit in New Delhi; to meet PM Modi on October 10”. IBNLive.com. ngày 9 tháng 10 năm 2014. Bản gốc lưu trữ ngày 10 tháng 10 năm 2014. Truy cập ngày 20 tháng 4 năm 2015.
  34. ^ Zuckerberg, Mark (ngày 17 tháng 4 năm 2015). “Mark Zuckerberg to HT: Net neutrality and universal connectivity must co-exist”. Hindustan Times. Bản gốc lưu trữ ngày 21 tháng 9 năm 2015. Truy cập ngày 20 tháng 4 năm 2015.
  35. ^ Murthy, Mahesh (ngày 17 tháng 4 năm 2015). “Internet.org is just a Facebook proxy targeting India's poor”. FirstPost. Bản gốc lưu trữ ngày 20 tháng 11 năm 2015. Truy cập ngày 20 tháng 4 năm 2015.
  36. ^ SaveTheInternet.in coalition (ngày 17 tháng 4 năm 2015). “Dear Mark Zuckerberg, Facebook is not, and should not be the internet”. Hindustan Times. Bản gốc lưu trữ ngày 6 tháng 9 năm 2015. Truy cập ngày 20 tháng 4 năm 2015.
  37. ^ Anandita Singh Mankotia (ngày 4 tháng 2 năm 2016). “PMO displeased with Facebook's reaction to Trai's consultation paper”. The Economic Times. Truy cập ngày 4 tháng 2 năm 2016.
  38. ^ “Free Basics - FAQ - Documentation - Facebook for Developers”. Facebook Developers (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 7 tháng 3 năm 2016.
  39. ^ Popper, Ben (ngày 15 tháng 4 năm 2015). “Indian startups are pulling out of Facebook's Internet.org to protect net neutrality. A groundswell of concern over providing certain apps free of charge”. The Verge. Truy cập ngày 20 tháng 4 năm 2015.
  40. ^ Weinberger, Matt (ngày 15 tháng 4 năm 2015). “Indian tech companies are pulling out of Facebook's Internet.org campaign over net neutrality violations”. Business Insider. Truy cập ngày 20 tháng 4 năm 2015.
  41. ^ Hutton, Christopher (ngày 16 tháng 4 năm 2015). “Internet.org and India: Companies Pulling Out Of Facebook's Non-profit Service Amid Net Neutrality Concerns A number of Indian internet providers have pulled out of Internet.org's free internet initiative, claiming they're doing it for Net Neutrality reasons”. hngn.com. Truy cập ngày 20 tháng 4 năm 2015.
  42. ^ Tech Desk (ngày 21 tháng 1 năm 2016). “Facebook 'I support Free Basics' campaign is wholly misplaced, says TRAI”. Indian Express. Truy cập ngày 21 tháng 1 năm 2016.
  43. ^ Simon Sharwood (ngày 21 tháng 1 năm 2016). “India just about accuses Facebook of faking Free Basics fandom”. The Register. Truy cập ngày 21 tháng 1 năm 2016.
  44. ^ “Facebook withdraws the controversial 'Free Basics' platform from India”. Times of India. ngày 11 tháng 2 năm 2016.
  45. ^ Guy Rosen, Product Management Director (ngày 31 tháng 7 năm 2014). “Introducing the Internet.org App”. Internet.org.
  46. ^ David Cohen (ngày 29 tháng 10 năm 2014). “Internet.org App Launches in Tanzania”. Adweek.
  47. ^ Federico Guerrini (ngày 13 tháng 11 năm 2014). “Facebook's Internet.Org App Launches In Kenya - Just Don't Call It Philanthropy”. Forbes.
  48. ^ Owen Williams (ngày 14 tháng 1 năm 2015). “Facebook's Internet.org app launches in Colombia”. The Next Web.
  49. ^ Lilian Mutegi (ngày 26 tháng 1 năm 2015). “Ghana: Facebook, Airtel Partner to Bring Internet.org APP to Ghana”. AllAfrica. Nairobi. Truy cập ngày 27 tháng 1 năm 2015.
  50. ^ “Facebook Takes Internet.org And Its Free Mobile Data Services To India”. TechCrunch. ngày 10 tháng 2 năm 2015.
  51. ^ “Facebook and Smart's Talk 'N text bring basic Internet mobile service without the charge”.
  52. ^ “FACEBOOK LAUNCHES INTERNET.ORG IN GUATEMALA, MOVES TO NEW OFFICES IN CALIFORNIA”. ngày 7 tháng 4 năm 2015.
  53. ^ Russell, John (ngày 20 tháng 4 năm 2015). “Under Fire In India, Facebook's Internet.org Launches In Indonesia”. TechCrunch. Truy cập ngày 8 tháng 5 năm 2015.
  54. ^ “Internet.org to be launched today”. The Daily Star. ngày 10 tháng 5 năm 2015. Truy cập ngày 10 tháng 5 năm 2015.
  55. ^ Facebook's free internet service expands to Malawi // EnGadget.com, 2015-05-14
  56. ^ “UrduPoint.com on Internet.org”. www.urdupoint.com.
  57. ^ “انٹرنیٹ Archives - Hazara News”. Hazara News.
  58. ^ “Zong Facebook Freebasics”. www.zong.com.pk. Bản gốc lưu trữ ngày 9 tháng 4 năm 2016. Truy cập ngày 26 tháng 3 năm 2016.
  59. ^ “Zong Launches Free Basics (Internet.org) in Pakistan”. Truy cập ngày 26 tháng 3 năm 2016.
  60. ^ Chaboi, Zulfiqar (ngày 16 tháng 12 năm 2015). “Zong to provide Free internet via Free Basics (Internet.org)”. Hotchpotch Post (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 18 tháng 12 năm 2016.
  61. ^ Mutegi, Lilian (ngày 5 tháng 6 năm 2015). “Senegal: Facebook, Tigo Partner to Bring Internet.org to Senegal”. AllAfrica / CIO East Africa (Nairobi). Truy cập ngày 9 tháng 6 năm 2015.
  62. ^ “Mark Zuckerberg”. www.facebook.com.
  63. ^ “lostiempos.com (Spanish)”. Bản gốc lưu trữ ngày 20 tháng 6 năm 2015.
  64. ^ “posted on Mark Zuckerberg's Official Facebook Profile”. www.facebook.com.
  65. ^ “CellPhone Contracts, Prepaid & Data - Cell C”. www.cellc.co.za.
  66. ^ “Facebook's free internet service has been shut down in Egypt”. The Verge.
  67. ^ “Free Basics”. Korek Telecom.
  68. ^ “Bienvenue sur la page foire aux questions”. bip.mg (bằng tiếng Pháp). ngày 26 tháng 6 năm 2016. Bản gốc lưu trữ ngày 2 tháng 7 năm 2016. Truy cập ngày 26 tháng 6 năm 2016.
  69. ^ “life:) открыл бесплатный доступ к TUT.BY и Facebook”. tut.by (bằng tiếng Nga). ngày 13 tháng 4 năm 2017. Bản gốc lưu trữ ngày 16 tháng 5 năm 2017. Truy cập ngày 13 tháng 4 năm 2017.
  70. ^ “life:) открывает бесплатный доступ к Facebook и TUT.BY для своих абонентов”. life.com.by (bằng tiếng Nga). ngày 13 tháng 4 năm 2017. Truy cập ngày 18 tháng 9 năm 2017.
  71. ^ a b c d “Free Basics Platform – English”. ngày 25 tháng 8 năm 2015. Bản gốc lưu trữ ngày 13 tháng 5 năm 2019. Truy cập ngày 25 tháng 12 năm 2017.
  72. ^ “Your.MD - Your AI Personal Health Assistant”. Your.MD. Bản gốc lưu trữ ngày 24 tháng 7 năm 2018. Truy cập ngày 25 tháng 12 năm 2017.
  73. ^ Elgan, Mike (ngày 21 tháng 8 năm 2013). “Facebook and Google: "We're Going to Need a Bigger Internet". Datamation. Truy cập ngày 15 tháng 1 năm 2014.
  74. ^ Edwards, Luke (ngày 27 tháng 3 năm 2015). “The internet space race is on: Google Loon vs Facebook drones vs SpaceX satellites”. Pocket Lint. Truy cập ngày 20 tháng 4 năm 2015.
  75. ^ O'Brien, Chris (ngày 5 tháng 3 năm 2015). “In the race between Google and Facebook over global connectivity, everyone is winning”. VentureBeat. Truy cập ngày 20 tháng 4 năm 2015.
  76. ^ Elgan, Mike (ngày 6 tháng 12 năm 2014). “Why Google and Facebook need balloons, drones and rockets”. ComputerWorld. Truy cập ngày 20 tháng 4 năm 2014.
  77. ^ “Drones vs. balloons: Zuckerberg explains why wings are better for the internet than helium”. GigaOm. ngày 28 tháng 3 năm 2014. Bản gốc lưu trữ ngày 21 tháng 6 năm 2017. Truy cập ngày 20 tháng 4 năm 2015.
  78. ^ Talbot, David (ngày 17 tháng 12 năm 2013). “Facebook's Two Faces”. Technology Review. Truy cập ngày 8 tháng 1 năm 2014.
  79. ^ Andersen, Maria (29 tháng 8 năm 2014). “Is Facebook Zero the Future of Public Internet Access”. ICT Works.
  80. ^ “ICT Works”. Resource for sharing and expanding knowledge on appropriate information and communication technologies (ICT) and the implementation processes that can make them sustainable in rural and underserved communities across the developing world
  81. ^ Leo Mirani (9 tháng 2 năm 2015). “Millions of Facebook users have no idea they're using the internet”. Đã định rõ hơn một tham số trong |author=|last= (trợ giúp)Đã định rõ hơn một tham số trong |author=|last= (trợ giúp); Đã định rõ hơn một tham số trong |author=|last= (trợ giúp)

Liên kết ngoài