Francisco de Asís của Tây Ban Nha (Francisco de Asís María Fernando de Borbón y Borbón-Dos Sicilias; 13 tháng 5 năm 1822 – 17 tháng 4 năm 1902), Công tước xứ Cádiz, là Vương quân Tây Ban Nha[a] với tư cách là chồng của Nữ vương Isabel II của Tây Ban Nha từ ngày 10 tháng 10 1846 cho đến khi Isabel II bị soán ngôi ngày 30 tháng 9 năm 1868. Francisco và vợ là double cousin[b]. Francisco và Isabel II có với nhau mười hai người con, trong số đó có Quốc vương Alfonso XII. Năm 1868, Isabel II bị phế truất trong Cách mạng Vinh quang, nhưng chế độ quân chủ được phục hồi dưới thời con trai của họ là Alfonso XII vào năm 1874. Sau khi con trai lên ngôi, Francisco trở thành king father[c].
Ngày 10 tháng 10 năm 1846, Francisco de Asís kết hôn với người chị em họ[d]Isabel II của Tây Ban Nha. Có bằng chứng cho thấy rằng Isabel thà kết hôn với em trai của Francisco là Enrique, Công tước xứ Sevilla, và phàn nàn nặng nề về thói hư tật xấu của chồng sau đêm đầu tiên bên nhau.[1]
Thông qua cuộc hôn nhân, Francisco và Isabel II có với nhau mười hai người con,[2] trong đó năm người sống qua tuổi trưởng thành:
María Isabel Francisca de Asís (1851–1931): kết hôn với em họ của cha mẹ là Vương tử Gaetano của Hai Sicilie, Bá tước xứ Girgenti.
María de la Paz (1862–1946): kết hôn với em họ bên nội là Vương tôn Ludwig Ferdinand của Bayern
María Eulalia (1864–1958): kết hôn với người em họ bên ngoại là Antonio của Orléans, Infante Tây Ban Nha, Công tước xứ Galliera.
Cuộc sống sau này
Từ năm 1864, Francisco de Asís đảm nhiệm vai trò chủ tịch của Hội đồng Cơ mật Tây Ban Nha (Consejo del Reino).
Năm 1868, Francisco cùng Isabel II sống lưu vong ở Pháp và lấy tước hiệu ẩn danh là Bá tước xứ Moratalla. Ngày 25 tháng 6 năm 1870, Isabel II thoái vị để ủng hộ con trai của hai vợ chồng là Alfonso XII — người đã lên ngôi năm 1874 sau khi chế độ quân chủ được phục hồi. Trong khoảng thời gian đó, Francisco de Asís và Isabel II đã ly thân và dần trở thành bạn tốt của nhau.
Năm 1881, Francisco de Asís đến cư trú tại lâu đài Épinay-sur-Seine (hiện là tòa thị chính). Francisco qua đời ở đó vào năm 1902, dưới sự chứng kiến của Isabel II và hai con gái, Isabel và Eulalia.[3]
Tước hiệu, kính xưng và huân chương
Tước hiệu và kính xưng
13 tháng 5 năm 1822 - 28 tháng 12 năm 1823:Excelentísimo Señor Duque de Cádiz[4] (Đức Ngài Ưu việt Công tước xứ Cádiz).
28 tháng 12 năm 1823 - 10 tháng 10 năm 1846:Su Alteza Real el Serenísimo Señor don Francisco de Asís, Infante de España[4][5] (Đức Ngài Đáng kính Fracisco de Asís, Vương tôn Tây Ban Nha Điện hạ).
10 tháng 10 năm 1846 - 25 tháng 6 năm 1870:Su Majestad el Rey[6] (Vương quân Bệ hạ).
25 tháng 6 năm 1870 - 17 tháng 4 năm 1902:Su Majestad el Rey don Francisco de Asís[7][8] (Vương quân Francisco de Asís Bệ hạ).
^Vương quân là từ dùng để dịch nghĩa cho từ "King consort" trong tiếng Anh, được đề cập trong bài Vương tế mục Phối vương
^Double cousin là thuật ngữ chỉ những người là anh chị em họ trong đó của nười này là anh em của cha hoặc mẹ của người kia, mẹ của người này là chị em của cha hoặc mẹ người kia.
^chỉ vị King consort là cha của một vị king/queen trị vì.
^Pérez Garzón, Juan Sisinio (2004). Isabel II: los espejos de la reina (bằng tiếng spanish). Madrid: Marcial Pons Ediciones de Historia.Quản lý CS1: ngôn ngữ không rõ (liên kết)
^"Don Francisco d'Assisi", The Times (ngày 18 tháng 4 năm 1902): 9.
^“Schwarzer Adler-orden”, Königlich Preussische Ordensliste (bằng tiếng German), 1, Berlin, 1886, tr. 5 – qua hathitrust.orgQuản lý CS1: ngôn ngữ không rõ (liên kết)
^Staatshandbuch für den Freistaat Sachsen (1867) (in German), "Königliche Ritter-Orden", p. 4
^M. & B. Wattel. (2009). Les Grand'Croix de la Légion d'honneur de 1805 à nos jours. Titulaires français et étrangers. Paris: Archives & Culture. tr. 448. ISBN978-2-35077-135-9.
Thế hệ được tính từ hậu duệ của Carlos I, dưới thời Vương quyền Castilla và Aragón được hợp nhất, hình thành Vương quốc Tây Ban Nha. Trước đây, danh hiệu Infante phần lớn được sử dụng ở các lãnh thổ khác nhau.