Wieś jest położona w południowo-zachodniej Polsce, w województwie opolskim, około 14 km od granicy z Czechami, w zachodniej części Kotliny Raciborskiej. Należy do Euroregionu Pradziad[7]. Niska bonitacja nie pozwala na osiągnięcie wysokich plonów w uprawach polowych[8].
Środowisko naturalne
W Pogórzu panuje klimat umiarkowany ciepły. Średnia temperatura roczna wynosi +8,3 °C. Duże zróżnicowanie dotyczy termicznych pór roku. Średnie roczne opady atmosferyczne w rejonie Pogórza wynoszą 607 mm. Dominują wiatry zachodnie[9].
Nazwa wsi jest zaliczana do nazw topograficznych (określenie terenu według jego właściwości naturalnych, przyrodniczych – ukształtowania powierzchni ziemi, szaty roślinnej, świata zwierzęcego). Pochodzi od wyrazu pogórze, które oznacza małe wzniesienie. Według miejscowej legendy nazwa wywodzi się od pożaru (pogorzelisko, pogorzało), jednak nie znajduje ona potwierdzenia w ustaleniach językoznawców[11].
W różnych latach wieś była wzmiankowana pod następującymi nazwami: 1384 Pogors, 1534 Pogortzi, 1679 pago Pogursz, Pogorszek, 1688 Pogorss, 1743 Poggortz, 1784 Pogorz, 1886 Pogasch, 1920 Pogórz[11].
Ze względu na jej polskie pochodzenie, w 1936 w miejsce nazwy nazistowska administracja III Rzeszy wprowadziła nową, niemiecką – Brandewalde[12].
W Spisie miejscowości województwa śląsko-dąbrowskiego łącznie z obszarem ziem odzyskanych Śląska Opolskiego wydanym w Katowicach w 1946 wieś wymieniona jest pod polską nazwą Pogórz[13]. Obecna nazwa została administracyjnie zatwierdzona 12 listopada 1946[14].
Pogórze zostało założone na początku pierwszej połowy XIV wieku. Pierwsze pisane wzmianki o wsi pochodzą z 1384[8].
W drugiej połowie XVI wieku Pogórze było zamieszkiwane przez ok. 40. poddanych (jako głowy rodzin), z czego szesnastu było zagrodnikami. Powierzchnia sołectwa wynosiła 2 łany z należącą do niego karczmą, kramem szewskim i piekarniczym, dwoma ogrodami i wolnym wygonem dla owiec. Miejscowy sołtys płacił podatek w wysokości 5 florenów i 12 groszy. Mógł zachowywać co trzeci halerz z pobieranych kar od mieszkańców. Roczna opłata wsi dla państwa na zamku w Chrzelicach wynosiła 1 wół. Wspólnie z Rzymkowicami utrzymywała strażnika na zamku za 4 floreny. Mieszkańcy płacili dziesięcinę księdzu w Solcu. Kowal Paul Tirsch płacił podatek w wysokości 1 florena i 12 groszy. Podkuwał trzy razy w roku na zamku w Chrzelicach 4 konie pociągowe[11].
W połowie XIX wieku wieś była znacznie bardziej rozwinięta. Mieszkało w niej ok. 840 osób, w tym 80 rolników, ok. 80 chałupników, 3 handlarzy zbożem, 1 karczmarz, 1 handlarz bydłem, 2 piekarzy, 2 kowali 1 garncarz, 1 kramarz, 1 leśniczy i kilkanaście zagrodników. Domów było ponad 80. Od 1828 funkcjonowała dwuklasowa szkoła, do której uczęszczało ponad 250 dzieci. Nauczał w niej jeden nauczyciel z pomocnikiem. Urząd sołtysa był dziedziczny. Mieszkańcy byli w większości katolikami. 10 miejscowych ewangelików uczęszczało na msze do zamku w Chrzelicach[11]. Od 4 do 11 lutego 1832 w Pogórzu panowała epidemia cholery[17]. Wieś posiadała swoją własną pieczęć, która przedstawiała w polu chłopa z kosą na ramieniu skierowanego w prawo, za nim wysoka trawa, a w otoku napis: GEMEINDE POGOSCH / KREIS NEUSTADT O/S. (pol.Gmina Pogórze / Powiat Prudnicki, Górny Śląsk)[18].
Według spisu ludności z 1 grudnia 1910, na 1281 mieszkańców Pogórza 111 posługiwało się językiem niemieckim, 1034 językiem polskim, a 136 było dwujęzycznych[19]. Po I wojnie światowej we wsi powstał pomnik upamiętniający mieszkańców wsi, którzy zginęli podczas niej[20]. W 1921 w zasięgu plebiscytu na Górnym Śląsku znalazła się tylko część powiatu prudnickiego. Pogórze znalazło się po stronie wschodniej, w obszarze objętym plebiscytem[21], w obwodzie nr 9 powiatu prudnickiego[22]. Do głosowania uprawnione były w Pogórzu 1052 osoby, z czego 660, ok. 62,7%, stanowili mieszkańcy (w tym 615, ok. 58,5% całości, mieszkańcy urodzeni w miejscowości). Oddano 1038 głosów (ok. 98,7% uprawnionych), w tym 1037 (ok. 99,9%) ważnych; za Niemcami głosowało 976 osób (ok. 94,1%), a za Polską 61 osób (ok. 5,9%)[23].
W Pogórzu siedzibę mają firmy Mechanika Pojazdowa Usługi Transportowe Luda Hubert, Kołek Adrian, Usługi Malarskie Uliczka Mariusz, Zakład Murarski Makiola Jerzy, ELTECH Sajonz Usługi Elektryczno-Techniczne i SOLID-DACH, zrzeszone w Cechu Rzemieślników i Przedsiębiorców w Prudniku[40].
W zarządzie Wydziału Drogownictwa Starostwa Powiatowego w Prudniku znajduje się droga powiatowa nr 1206O relacji Biała – Ligota Bialska – Górka Prudnicka – Frącki – Pogórze – Sowin[41].
Transport autobusowy w Pogórzu obsługiwany był przez PKS Prudnik[43]. W 2004 prudnicki PKS został sprywatyzowany z udziałem Connex Polska[44]. W 2008, w wyniku połączenia spółek PKS Connex Prudnik i PKS Connex Kędzierzyn-Koźle, utworzona została spółka Veolia Transport Opolszczyzna[45], w 2013 przejęta przez Arriva Bus Transport Polska[46]. W 2019 Arriva wycofała się z Prudnika[47]. Wówczas organizacją przewozów pasażerskich w Pogórzu i okolicy zajęły się ościenne PKS-y[48]. W grudniu 2021 powołano Powiatowo-Gminny Związek Transportu „Pogranicze”, mający na celu poprawę jakości transportu[49].
↑ abcRozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
↑Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262).
↑Podział administracyjny województwa śląsko-dąbrowskiego wraz ze skorowidzem gmin i gromad (stan z dnia 1 stycznia 1946), Wydawnictwa Instytutu Śląskiego, 1947.
↑Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa.
↑Uchwała Nr XVIII/100/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Opolu z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie opolskim (Dz. Urz. WRN w Opolu z 11 grudnia 1972 r. Nr 14, poz. 167).
↑Pogórze [online], Rozwój Wsi Opolskiej Program Odnowy Wsi, 8 lipca 2020 [dostęp 2023-05-30](pol.).
↑Ludność Ziemi Prudnickiej, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 52 (266), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 24 grudnia 1995, s. 10, ISSN1231-904X.
↑DamianD.WicherDamianD., Nowy PKS, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 49 (732), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 8 grudnia 2004, s. 5, ISSN1231-904X.
↑Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 29 sierpnia 2005 r. w sprawie wykazu gmin i innych jednostek zasadniczego podziału terytorialnego państwa położonych w strefie nadgranicznej oraz tablicy określającej zasięg tej strefy (Dz.U. z 2005 r. nr 188, poz. 1580).
↑PSG w Opolu [online], slaski.strazgraniczna.pl, 19 sierpnia 2012 [dostęp 2024-05-08].