W Olbrachcicach panuje klimat umiarkowany ciepły. Średnia temperatura roczna wynosi +8,1 °C. Duże zróżnicowanie dotyczy termicznych pór roku. Średnie roczne opady atmosferyczne w rejonie Olbrachcic wynoszą 624 mm. Dominują wiatry zachodnie[12].
Nazwa
W alfabetycznym spisie miejscowości na terenie Śląska wydanym w 1830 roku we Wrocławiu przez Johanna Knie wieś występuje pod polską nazwą Olibrachcice oraz nazwą niemiecką Polnisch Olbersdorf[13].
Topograficzny opis Górnego Śląska z 1865 roku notuje wieś pod obecnie stosowaną, polską nazwą Olbrachcice, a także niemiecką Olbersdorf we fragmencie: „Olbersdorf (1388 Olbrechtsdorf, 1534 Olbrachtitz, polnisch Olbrachcice auch Polnisch-Olbersdorf genannt)”[14]. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich wydany na przełomie XIX i XX wieku, a także niemiecki leksykon geograficzny Neumana wydany w 1905 roku notuje nazwę miejscowości jako Polnisch Olbersdorf[15]. 15 marca 1947 r. nadano miejscowości polską nazwę Olbrachcice[16].
Historia
Wieś została założona w połowie XIV wieku. Pierwsza wzmianka o niej pochodzi z 1388[17].
W pierwszej połowie XIX wieku zbudowano murowaną kapliczkę z rzeźbą ludową św. Jana Nepomucena wewnątrz[17]. Od 1895 na terenie wsi ma swoją siedzibę rzymskokatolickaParafia Niepokalanego Poczęcia NMP, obecnie należąca administracyjnie do dekanatu bialskiegodiecezji opolskiej[20]. Wieś posiadała swoją własną pieczęć, która przedstawiała w polu konia skierowanego w prawo, a w otoku napis: GEMEINDE POLN. OLBERSDORF / KREIS NEUSTADT O/S. (pol.Gmina Olbrachcice / Powiat Prudnicki)[21]. 1 marca 1907 w Olbrachcicach została założona jednostka ochotniczej straży pożarnej[22].
Według spisu ludności z 1 grudnia 1910, na 611 mieszkańców Olbrachcic 54 posługiwało się językiem niemieckim, a 557 językiem polskim[23]. W 1921 w zasięgu plebiscytu na Górnym Śląsku znalazła się tylko część powiatu prudnickiego. Olbrachcice znalazły się po stronie wschodniej, w obszarze objętym plebiscytem[24]. Do głosowania uprawnione były w Olbrachcicach 502 osoby, z czego 329, ok. 65,5%, stanowili mieszkańcy (w tym 313, ok. 62,4% całości, mieszkańcy urodzeni w miejscowości). Oddano 495 głosów (ok. 98,6% uprawnionych), w tym 493 (ok. 99,6%) ważne; za Niemcami głosowało 411 osób (ok. 83,4%), a za Polską 82 osoby (ok. 16,6%)[25]. W Olbrachcicach działało graniczne przejście drogowe uruchomione na czas głosowania. Niemcy aresztowali dwóch polskich działaczy z Poznania, którzy przyjechali do Olbrachcic agitować za Polską. Przetrzymywano ich w barakach na przejściu granicznym. W kwietniu 1921 grupa młodych mieszkańców Białej, zwolenników opcji niemieckiej, nielegalnie przekroczyła granicę i napadła na punkt kontroli granicznej. W odpowiedzi Włosi obstawili wojskiem Olbrachcice. W czasie III powstania śląskiego po raz drugi oddział z Białej napadł na baraki policji plebiscytowej. Aresztował i zabrał ze sobą ośmiu polskich funkcjonariuszy[26]. W okresie plebiscytu oraz powstań śląskich Polacy organizowali patriotyczne spotkania w karczmie Konstantego Lachotty w Olbrachcicach. 5 października 1921 Lachotta został uprowadzony, a następnie zastrzelony przez Niemców[27].
W latach 20. XX wieku powstał pomnik upamiętniający mieszkańców wsi, którzy zginęli podczas I wojny światowej (rozbudowany po II wojnie światowej)[28]. Przy drodze do Solca zbudowano w 1938 grotę lurdzką z kamienia tufowego przywiezionego z Lourdes we Francji[17].
Według Głównej Komisji Badania Zbrodni Niemieckich w Polsce, podczas II wojny światowej w Olbrachcicach zamordowano 16 obywateli Polski[29]. W styczniu 1945 przez Olbrachcice przeszły kolumny więźniów niemieckich obozów koncentracyjnych. W toku tzw. „marszu śmierci” wiele osób zmarło lub zostało zamordowanych przez Niemców[30]. Cywile z Racławiczek i okolic byli wykorzystywani przez Sowietów do budowy okopów w rejonie Olbrachcic od marca do maja 1945[31]. W okresie walk o Prudnik w kwietniu i maju 1945 Rosjanie tymczasowo ewakuowali przez Olbrachcice do Strzeleczek niemieckich i polskich mieszkańców Prudnika i okolicznych wsi[32].
Po II wojnie światowej, od marca do maja 1945 powiat prudnicki znajdował się pod kontrolą radzieckiej komendantury wojskowej. 11 maja 1945 polska administracja przejęła władzę cywilną w powiecie prudnickim[33]. Mieszkańcom Olbrachcic, posługującym się dialektem śląskim bądź znającym język polski, pozwolono pozostać we wsi po otrzymaniu polskiego obywatelstwa.
W 1949 we wsi znajdowały się między innymi: szkoła podstawowa prowadzona przez Inspektorat Szkolny w Prudniku[38], kotlarz[39], piekarz[40]. W 1962 oddano do użytku nową remizę ochotniczej straży pożarnej[22]. W 2006 Olbrachcice przystąpiły do Programu Odnowy Wsi Opolskiej[41].
Pomnik poległych w I i II wojnie światowej – pomnik w centrum Olbrachcic[53] powstały w latach 20. XX wieku jako upamiętnienie mieszkańców wsi, którzy polegli w I wojnie światowej. Dostawiono do niego dwie tablice z nazwiskami mężczyzn, którzy zginęli podczas II wojny światowej. Na każdej tablicy znajduje się symbol Krzyża Żelaznego. Zgodnie z kryteriami w sprawie upamiętnień na obszarze RP żołnierzy niemieckich przyjętymi w uchwale Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa w 1995, pomnik został uznany za nieprawidłowy[28].
Mogiła rodzinna powstańca śląskiego – mogiła Konstantego Lachotty, powstańca śląskiego, i jego matki na cmentarzu parafialnym w Olbrachcicach. Na mogile inskrypcja: „Tu spoczywa w Bogu kochana matka nasza Joanna Lachotta zm. 8.05.1917 r. i kochany brat nasz Konstanty Lachotta położywszy życie za świętą sprawę zm. 5.10.1921 r.”[54]
Pomnik poległych w I i II wojnie światowej
Gospodarka
W Olbrachcicach siedzibę mają firmy Firma Budowlana Badura Damian i Cukiernictwo Handzik Karina, zrzeszone w Cechu Rzemieślników i Przedsiębiorców w Prudniku[55].
Transport
Transport drogowy
Droga do wsi prowadzi przez głęboki wąwóz. Na zboczu nad drogą postawiono witacz na wzór Hollywood Sign – napis „Witamy w Olbrachcicach” i symbol konia z herbu wsi[56].
W zarządzie Wydziału Drogownictwa Starostwa Powiatowego w Prudniku znajduje się droga powiatowa nr 1202O relacji Biała – Olbrachcice – Słoków – Laskowice[57].
Transport autobusowy
Olbrachcice posiadają połączenia autobusowe z Głogówkiem, Prudnikiem. We wsi znajduje się jeden przystanek autobusowy[58].
Oddział PTTK „Sudetów Wschodnich” w Prudniku ustanowił turystyczną Odznakę Krajoznawczą Ziemi Prudnickiej, którą zdobywa się poprzez zwiedzenie odpowiedniej liczby obiektów w miejscowościach położonych na ziemi prudnickiej, w tym w Olbrachcicach[64]. Przez Olbrachcice przebiega trasa Kolarskiego Rajdu Dookoła Ziemi Bialskiej, za przejechanie którego PTTK Prudnik przyznaje odznakę[65].
W zakresie ochrony przeciwpożarowej oraz innych miejscowych zagrożeń w Olbrachcicach działa jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej[70]. Jednostka OSP została założona w 1907[56].
Miejscowość jest pod opieką dzielnicowego rejonu służbowego nr 15 Komendy Powiatowej Policji w Prudniku (Posterunek Policji w Białej)[71].
↑Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
↑Rocznik Diecezji Opolskiej. Opole: Wydawnictwo Świętego Krzyża, 2006, s. 80–81. ISBN 83-7342-095-9. (pol.).
↑Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 15 marca 1947 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1947 r. nr 37, poz. 297).
↑ abStraż z kobietami, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 22 (856), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 30 maja 2007, s. 8, ISSN1231-904X.
↑Wykaz gromad wchodzących w skład gminy, „Głos Prądnika”, Czesław Żelazny – redaktor naczelny, 3 (4), Prądnik [Prudnik]: Powiatowy Komitet Osadniczy, 23 listopada 1946, s. 5.
↑Olbrachcice [online], Rozwój Wsi Opolskiej Program Odnowy Wsi, 8 lipca 2020 [dostęp 2023-05-30](pol.).
↑Ludność Ziemi Prudnickiej, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 52 (266), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 24 grudnia 1995, s. 10, ISSN1231-904X.
↑RobertR.HellfeierRobertR., Chrzelicka mowa? cz. I, „Panorama Bialska”, Rafał Magosz – redaktor naczelny, 6 (279), Biała: Gminne Centrum Kultury, czerwiec 2018, s. 8, ISSN1232-7352.
↑ abcdeMarekM.KarpMarekM., Biskupi, grota i wąwóz, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 29 (1743), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 17 lipca 2024, s. 9, ISSN1231-904X.
↑Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 29 sierpnia 2005 r. w sprawie wykazu gmin i innych jednostek zasadniczego podziału terytorialnego państwa położonych w strefie nadgranicznej oraz tablicy określającej zasięg tej strefy (Dz.U. z 2005 r. nr 188, poz. 1580).
↑PSG w Opolu [online], slaski.strazgraniczna.pl, 19 sierpnia 2012 [dostęp 2024-05-08].
Bibliografia
Max Broesike: Neumans Orts- und Verkehrs-Lexi des Deutschen Reichs. Leipzig und Wien: Verlog des Bibliographischen Instituts, 1905.