Pancerniki typu Littorio

Pancerniki typu Vittorio Veneto
Ilustracja
Kraj budowy

 Włochy

Użytkownicy

 Regia Marina

Wejście do służby

2 w 1940, 1 w 1942

Planowane okręty

4

Zbudowane okręty

3

Okręty w służbie

3

Dane taktyczno-techniczne
Wyporność

standardowa: 41 000 t
pełna: 46 000 t

Długość

238 m

Szerokość

32,9 m

Zanurzenie

9,7 m

Napęd

turbiny Parsonsa o mocy 140 000 KM napędzające 4 śruby

Prędkość

30 węzłów

Zasięg

4500 mil morskich

Załoga

1860

Uzbrojenie

9 × 381 mm
12 × 152 mm
12 × 90 mm
20 × 37 mm
20 × 20 mm

Wyposażenie lotnicze

3 samoloty rozpoznawcze

Pancerniki typu Littorio, określane też często jako typ Vittorio Veneto[1]włoskie pancerniki z okresu II wojny światowej, budowane w latach 19341942.

Historia

Po zakończeniu I wojny światowej w latach 1920–1921 miała miejsce konferencja w Waszyngtonie w sprawie ograniczenia flot wojennych państw na świecie, w której uczestniczyły: Stany Zjednoczone, Francja, Włochy, Wielka Brytania, Japonia i Chiny. 6 lutego 1922 r. podpisano traktat waszyngtoński, w którym określono stosunek sił morskich poszczególnych państw. Zabroniono w nim budowy nowych pancerników, jednakże od zakazu tego uczyniono wyjątek między innymi dla Włoch, z uwagi na wiek i jakość posiadanych okrętów. Włochy mimo to nie podjęły wówczas budowy nowych pancerników z przyczyn ekonomicznych. Ustalono w traktacie także, że okręty liniowe nie mogą mieć większej wyporności, niż 35.000 ton i dział o kalibrze przekraczającym 406 mm. Traktat ten podpisano na okres 10 lat. Po jego wygaśnięciu próbowano przedłużyć czas jego obowiązywania i w 1930 r. podpisano w Londynie traktat londyński, który zezwalał Włochom na wybudowanie pancerników o łącznej wyporności 70.000 ton.

W 1930 r. ówczesny generalny inspektor włoskiej marynarki wojennej (Regia Marina) gen. Umberto Pugliese zlecił opracowania 3 okrętów liniowych o wyporności 23.000 ton, uzbrojonych w artylerię główną kalibru 381 mm lub 406 mm. W 1934 r. zmieniono te założenia, głównie w celu zapewnienia przewagi nad flotą francuską, która w tym czasie rozpoczęła budowę pancerników typu Dunkerque („Dunkerque” i „Strasbourg”). Jednostki włoskie miały być większe – o wyporności 35.000 ton i być silniej opancerzone i uzbrojone, niż francuskie. Zdecydowano się na budowę dwóch pancerników, które otrzymały nazwę „Littorio” i „Vittorio Veneto”. Pancerniki te miały oryginalny system ochrony przeciwtorpedowej opracowany przez gen. Pugliese składający się ze systemu specjalnych lekkich grodzi wewnętrznych wypełnionych cieczą umieszczonych w kadłubie okrętu. Ciecz po uderzeniu miała pochłaniać energię torpedy[2]. W rzeczywistości, w toku projektowania zakładano przekroczenie tego traktatowego limitu wyporności i ostateczna wyporność standardowa pancerników wynosiła ok. 40.000 ton. W 1936 Włochy zdecydowały się nie podpisać kolejnego rozbrojeniowego traktatu londyńskiego i zdecydowały się na budowę kolejnych dwóch pancerników tego typu, które otrzymały nazwy: „Roma” i „Impero”. Ostatecznie tylko trzy z tych pancerników zostało ukończonych i wzięło udział w działaniach wojennych II wojny światowej. Natomiast pancernik „Impero” nie został nigdy ukończony. Pancerniki, z wyjątkiem pancernika „Roma”, przetrwały wojnę, lecz poniosły ciężkie uszkodzenia i ostatecznie wszystkie zostały złomowane pod koniec lat 50.

Okręty były uważane za bardzo udane i zalicza się je do najlepszych pancerników II wojny światowej[3].

Historia poszczególnych pancerników typu Vittorio Veneto

Pancernik „Littorio”

Stępkę pod pancernik położono 28 października 1934 r. w stoczni Cantieri Ansaldo Genova(inne języki) w Genui. Wodowanie nastąpiło 22 sierpnia 1937 r. Ukończenie budowy nastąpiło 6 maja 1940 r., po czym 24 czerwca 1940 wszedł w skład włoskiej floty Regia Marina[4].

1 września 1940 r. wziął udział w operacji Hats, a 29 września 1940 r. w operacji MB 5. W nocy z 11/12 listopada 1940 r. w porcie Tarent został zaatakowany przez samoloty pokładowe Fairey Swordfish Mk I z brytyjskiego lotniskowca HMS „Illustrious” i trafiony 3 torpedami. Okręt został ciężko uszkodzony i jego część dziobowa znalazła się pod wodą. Został wydobyty 11 grudnia 1940 r. i rozpoczęto jego remont który trwał do sierpnia 1941 r.

27 września 1941 r. ponownie wszedł do działań bojowych biorąc udział w ataku na konwój brytyjski Halberd zmierzający na Maltę. 17 grudnia 1941 r. wziął udział w I bitwie w Zatoce Syrta, gdzie doszło do walki z brytyjskimi okrętami.

3 stycznia 1942 r. wziął udział w ochronie włoskiego konwoju M 43 zmierzającego do Libii. 22 marca 1942 r. wziął udział w II bitwie w Zatoce Syrta, w trakcie której doszło do jego uszkodzenia w wyniku eksplozji wewnętrznej. Ponownie wziął 16 czerwca 1942 r. w ataku na konwój brytyjski Vigorous płynący z Malty. W trakcie tego ataku został trafiony torpedą zrzuconą przez brytyjski samolot i wycofał się. Jego remont trwał do lutego 1943 r. W czerwcu 1943 r. został ponownie uszkodzony w czasie amerykańskich nalotów na port La Spezia. 30 lipca 1943 r. przemianowany na „Italia”.

9 września 1943 r. pancernik „Italia” wypłynął z portu La Spezia wraz z pancernikami „Vittorio Veneto” i „Roma” oraz 6 krążownikami, 8 niszczycielami i 4 torpedowcami w kierunku Malty, aby poddać się siłom alianckim. W drodze zespół włoskich okrętów został zaatakowany przez 15 samolotów bombowych Dornier Do 217K, które zaatakowały go bombami kierowanymi Fritz X (SD 1400X). Jedna z takich bomb trafiła w okręt, lecz zdołał on 10 września 1943 r. dotrzeć na Maltę. Został on internowany w Egipcie. W 1947 r. został on przejęty przez Stany Zjednoczone w ramach reparacji wojennych, lecz nie wszedł do służby. 1 czerwca 1948 r. został skreślony z listy floty, a następnie złomowany w porcie La Spezia.

Stępkę pod pancernik położono 28 października 1934 r. w stoczni Cantieri Riuniti dell’Adriatico(inne języki) San Marco w Trieście. Wodowanie nastąpiło 25 lipca 1937 r. Ostateczne zakończenie budowy nastąpiło 28 kwietnia 1940 r. i okręt wszedł 1 maja 1940 w skład Regia Marina, a gotowość operacyjną osiągnął 2 sierpnia 1940.[4]

Do akcji wszedł 1 września 1940 r., gdy wspólnie z pancernikiem „Littorio” wziął udział w operacji Hats, także 29 września 1940 r. wziął udział we operacji MB 5. W trakcie ataku na port Tarent w nocy z 11 na 12 listopada 1940 r. znajdował się w porcie, lecz uniknął uszkodzeń.

27 listopada 1940 r. wziął udział w bitwie koło przylądka Spartivento, w trakcie której został uszkodzony po trafieniu torpedą z samolotu pokładowego brytyjskiego lotniskowca HMS „Formidable”. Skierowany do naprawy do portu Genua, został tam ponownie uszkodzony w trakcie bombardowania 8 lutego 1941 r.

27 marca 1941 r. wziął udział w bitwie koło przylądka Matapan, w trakcie której został trafiony torpedą zrzuconą z samolotów pokładowych lotniskowca „Formidable”. W wyniku tego trafienia stracił on możliwości manewrów, gdyż miał uszkodzone stery. 27 września 1941 r. ponownie bierze udział w ataku na brytyjski konwój Halberd płynący z Malty. 14 grudnia 1941 r. w trakcie ochrony konwoju zmierzającego do Libii został trafiony torpedą przez brytyjski okręt podwodny „Urge” z 10 flotylli okrętów podwodnych stacjonującej na Malcie.

Skierowany do naprawy w porcie La Spezia, 15 czerwca 1942 r. został uszkodzony w trakcie bombardowania. Z portu wypłynął 9 września 1943 r. wraz z grupą innych włoskich okrętów i udał się w kierunku Malty. W trakcie rejsu uniknął uszkodzeń i 10 września 1943 r. wpłynął do portu Valletta, gdzie poddał się siłom alianckim. Został internowany i skierowany do Egiptu, gdzie przebywał do końca wojny. W 1947 r. został przejęty przez Wielką Brytanię w ramach reparacji wojennych. Lecz nie wszedł do służby a 1 lutego 1948 r. został skreślony z listy floty, a następnie złomowany w La Spezia w czerwcu 1948 r.

Pancernik „Roma”

Stępkę pod pancernik „Roma” położono w 18 września 1938 r. w stoczni Cantieri Riuniti dell’ Adriatico San Marco w Trieście. Wodowanie nastąpiło 9 czerwca 1940 r., a ostateczne wyposażenie okrętu 14 czerwca 1942 r. i z tym dniem wszedł on w skład Regia Marina. Pancernik nie brał udziału w walkach. W czerwcu 1943 r. został uszkodzony w czasie nalotu lotnictwa amerykańskiego.

9 września 1943 r. wypłynął z portu La Spezia wraz z grupą okrętów włoskich i udał się w kierunku Malty. W trakcie rejsu zespół ten został zaatakowany przez niemieckie samoloty bombowe Dornier Do 217K. Pancernik „Roma” został trafiony dwiema bombami kierowanymi Fritz X i zatonął.

Pancernik „Impero”

Stępkę pod pancernik „Impero” położono 14 maja 1938 r. w stoczni Cantieri Ansaldo Genova w Genui, a okręt wodowano 15 listopada 1939 r. W czerwcu 1940 r. przerwano jednak nad nim prace i został skierowany początkowo do Brindisi, a następnie do Wenecji, gdzie w styczniu 1942 r. wznowiono prace wykończeniowe. Następnie przeniesiono go do Triestu, gdzie we wrześniu 1943 r. został przejęty przez Niemców.

Następnie w czasie nalotów lotnictwa amerykańskiego został uszkodzony. Po wojnie zrezygnowano z jego wykończenia i ostatecznie został złomowany w 1950 r. Okręt nigdy nie wszedł w skład floty włoskiej ani niemieckiej.

Dane techniczno-taktyczne pancerników typu Vittorio Veneto

Nazwa okrętu Vittorio Veneto Littorio (Italia) Roma Impero
Wyporność standardowa (t) 41 167 41 337 41 650 41 650
Wyporność pełna (t) 45 750 45 956 46 125 46 125
Wymiary
Długość (m) 237,80 237,80 240,70 240,70
Szerokość (m) 32,90 32,90 32,90 32,90
Zanurzenie (m) 9,60–10,50 9,60–10,50 9,70–10,50 9,70–10,50
Uzbrojenie
9 × 381 mm
12 × 152 mm
12 × 90 mm
20 × 37 mm
20 × 20 mm
od 1942 r. dodatkowo
4 × 120 mm
8–12 × 20 mm
3 samoloty startujące z katapulty
takie same takie same takie same
Opancerzenie
Burty – 70–280 mm + 70 mm płyta TS (decapping plate)
Maszyna sterowa – 60–130 mm
Pokład górny – 36 mm
Pokład drugi – 90–150 mm
Wieże artylerii głównej – 200–350 mm
Wieża artylerii średniej – 75–150 mm
takie same takie same takie same
Napęd – 8 kotłów, 4 turbiny parowe o mocy 128 000 KM, 4 śruby
Prędkość maksymalna 30 węzłów (praktyczna 28–28,5 węzłów) takie same takie same takie same
Zasięg – 4580 mil morskich
Załoga 1861 1861 1960

Przypisy

  1. Typ Littorio m.in. na stronie internetowej Marynarki Włoch i Fraccaroli A., The Littorio class, [w:] „Warship”, t. 1, cz. 2, Greenwich 1977, s. 3, natomiast typ Vittorio Veneto za Perepeczko A. Włoskie pancerniki typu Vittorio Veneto, s. 11:, także Garzke W.H., Dulin R.O., Battleships, Axis and Neutral Battleships of World War II, Annapolis 1985.
  2. Jarosław Malinowski: Włoskie pancerniki typu Vittorio Veneto. Tarnowskie Góry: Wydawnictwo Okręty Wojenne, 1996, s. 5–6.
  3. Cezary Szoszkiewicz: Pancerniki II wojny światowej. Warszawa: Wydawnictwo Lampart, 1998. ISBN 83-867-7605-6.
  4. a b Garzke W.H., Dulin R.O., Battleships. Axis...

Bibliografia

  • W.H. Garzke, R.O. Dulin: Battleships. Axis and Neutral Battleships of World War II. Annapolis: 1985. ISBN 0-87021-101-3.
  • Tadeusz Klimczyk: Pancerniki. Warszawa: Wyd. Lampart, 2002. ISBN 83-86776-00-5.
  • Jarosław Malinowski: Włoskie pancerniki typu Vittorio Veneto. Tarnowskie Góry: Wydawnictwo Okręty Wojenne, 1996.