Order Słonia
Order SłoniaElefantordenen
Awers insygniów orderu
Awers słonia na małym łańcuchu
Gwiazda
Baretka
Ustanowiono
1580 – jako zakon rycerski 1693 – jako odznaczenie
Dewiza
MAGNANIMI PRETIUM (nagroda za męstwo)
Kruszec
złoto (order)srebro (gwiazda)
Wydano
ok. 890
Powyżej
brak
Równorzędne
brak
Poniżej
Order Dannebroga
Zamek Frederiksborg w Hillerød , gdzie mieści się kaplica orderu.
Order Słonia (duń. Elefantordenen ) – najznamienitsze i najstarsze jednoklasowe odznaczenie Królestwa Danii . Łącznie odznaczono nim około 890 osób[1] .
Historia
Początki Orderu Słonia sięgają około roku 1460, czasu powstania katolickiego Bractwa Najświętszej Marii Panny , które składało się z 50 członków obojga płci i dysponowało własną kaplicą w katedrze w Roskilde . Jego oznaką był medalion z wizerunkiem NMP, noszony na szyi na łańcuchu z figurek białych słoni – symbolu walczącego chrześcijaństwa . W 1508 roku książę Chrystian (późniejszy król Chrystian II ) nadał spowiednikowi Bractwa Walkendorffowi insygnium z figurką białego słonia z wieżyczką na grzbiecie. Naszyjnik w postaci słoni i ostróg widnieje na figurze króla Jana II na jego sarkofagu z 1513 roku w katedrze w Odense .
Po Reformacji Bractwo NMP zostało rozwiązane, ale już w roku 1580 król Fryderyk II zaczął nadawać Order Słonia jako symbol zakonu rycerskiego . Jako insygnium noszono wówczas figurkę białego słonia z wieżyczką na grzbiecie zawieszoną na złotym łańcuchu. Za czasów króla Chrystiana IV w 1634 roku konfraternię Słonia połączono z bractwem (krótkotrwałego) Orderu Zbrojnego Ramienia i noszono insygnia obu orderów na podwójnym złotym łańcuchu. Za króla Fryderyka III wprowadzono używaną do dziś jasnoniebieską wstęgę i wprowadzono gwiazdę wówczas jeszcze haftowaną . Odtąd od barwy wstęgi orderowej kawalerów Orderu Słonia zwano „Błękitnymi Rycerzami”, a kawalerów Danebroga „Białymi Rycerzami”.
Pierwszy statut nadał orderowi król Chrystian V w dniu 1 grudnia 1693 (równocześnie nowy statut otrzymał także order Danebroga). Liczbę jego kawalerów (rycerzy) ograniczono do 30 (nie licząc króla i jego synów) i order można było otrzymać dopiero po ukończeniu 30 lat (osoby krwi królewskiej: 20 lat). Ponadto warunkiem nadania Orderu Słonia było uprzednie posiadanie Wielkiego Krzyża Danebroga, co ma konsekwencje do dziś, gdyż przy nadaniu Słonia osobie, która nie posiada Danebroga, dekoruje się ją Danebrogiem o tydzień wcześniej, a w dniu nadania Słonia tamten order należy zwrócić, ponieważ obok Słonia nie wolno nosić żadnych innych odznaczeń (wyjątek stanowi rodzina królewska).
Statut Chrystiana V utrzymał się aż do 1958 roku, kiedy do orderu dopuszczono również kobiety i zdecydowano, że poza rodziną królewską i jej krewnymi order będzie nadawany głównie zagranicznym głowom państwa. W przeciwieństwie do szwedzkiego Orderu Serafinów Orderu Słonia nie tracą duńscy książęta krwi przy utracie praw do tronu ze względu na małżeństwo zawarte bez zgody głowy rodu.
Święto Orderu Słonia jest obchodzone 1 stycznia. Dewizą orderu są słowa MAGNANIMI PRETIUM (nagroda za męstwo)[2] .
Insygnia
Insygnia jednoklasowego orderu to oznaka, noszona na łańcuchu lub na jasnoniebieskiej wstędze z lewego ramienia na prawy bok i gwiazda orderowa . Oznaką jest niesłychanie drogocenna, wysadzana kosztownymi kamieniami figurka słonia ze złota (125 g), pokryta białą emalią . Na grzbiecie słonia znajdują się kapa , wieżyczka i figurka Maura ze złotą dzidą . Na prawym boku słonia znajduje się wysadzany brylantami krzyż, na lewym monogram aktualnie panującego monarchy. Gwiazda orderowa jest srebrna, ośmiopromienna, nosi na sobie krzyż łaciński z pereł w czerwonym polu, otoczony srebrnym wieńcem laurowym . Order może być, na dowód szczególnej przychylności monarchy, nadany z brylantami, które umieszcza się na gwieździe.
Łańcuch orderu składa się z 40 członów na przemian białych słoni i wieżyczek. Na kapie słonia z łańcucha umieszczona jest litera „D” („Dania”).
Ze względu na swą rzadkość i drogocenność (insygnia duńskich orderów podlegają po śmierci odznaczonego zwrotowi do kancelarii królewskiej) Order Słonia nigdy jeszcze nie pojawił się na rynku kolekcjonerskim, niekiedy tylko dostępne są jego haftowane gwiazdy z XVIII wieku.
Odznaczeni
Tarcza herbowa prezydenta Stanisława Wojciechowskiego jako kawalera Orderu Słonia (1923) w kaplicy Orderu Słonia na zamku Frederiksborg w Hillerød (Dania)
Z tym tematem związana jest kategoria: Odznaczeni Orderem Słonia .
Spośród Polaków otrzymali order z racji pełnienia urzędu Prezydenta RP i przy okazji wizyt państwowych tylko Stanisław Wojciechowski (1923) i Lech Wałęsa (1993).
Obecnie (czerwiec 2022) Order Słonia ma 71. kawalerów i dam, łącznie z duńską rodziną królewską i jej krewnymi (20 osób).
Lista żyjących odznaczonych
Lista pełna do czerwca 2022[3] [4] [5]
Z nadania Fryderyka IX :
1947 – Małgorzata , następczyni tronu Danii
1947 – Benedykta , księżniczka Danii
1947 – Anna Maria , królowa Grecji
1947 – Elżbieta , następczyni tronu Wielkiej Brytanii
1953 – Akihito , następca tronu Japonii
1958 – Harald , następca tronu Norwegii
1960 – Sirikit Kitiyakara , królowa Tajlandii
1961 – Ingolf , duński hrabia
1962 – Konstantyn II , król Grecji
1962 – Elżbieta , księżniczka Danii
1963 – Farah , cesarzowa Iranu
1963 – Irena , księżniczka Grecji
1963 – Michał , książę Grecji
1965 – Karol Gustaw , następca tronu Szwecji
1965 – Hitachi , książę Japonii
1968 – Albert , następca tronu Belgii
Z nadania Małgorzaty II :
1972 – Fryderyk , następca tronu Danii
1972 – Joachim , książę Danii
1973 – Krystiana , księżniczka Szwecji
1973 – Sonja , księżna norweska
1974 – Karol , następca tronu Wielkiej Brytanii
1975 – Beatrycze , królowa Holandii
1976 – Jan , wielki książę Luksemburga
1978 – Valéry Giscard d’Estaing , prezydent Francji
1980 – Jan Karol I , król Hiszpanii
1980 – Zofia , królowa Hiszpanii
1981 – Vigdís Finnbogadóttir , prezydent Islandii
1984 – António Ramalho Eanes , prezydent Portugalii
1985 – Sylwia , królowa Szwecji
1986 – Husni Mubarak , prezydent Egiptu
1991 – Haakon , książę Norwegii
1992 – Mário Soares , prezydent Portugalii
1992 – Marta Ludwika , księżniczka Norwegii
1993 – Lech Wałęsa , prezydent Polski
1994 – Martti Ahtisaari , prezydent Finlandii
1995 – Paola , królowa Belgii
1995 – Wiktoria , następczyni tronu Szwecji
1995 – Aleksandra , księżna Danii
1996 – Ólafur Ragnar Grímsson , prezydent Islandii
1997 – Paweł , książę grecki
1997 – Guntis Ulmanis , prezydent Łotwy
1998 – Wilhelm Aleksander , następca tronu Holandii
1998 – Noor , królowa Jordanii
1998 – Michiko Shōda , cesarzowa Japonii
1999 – Fernando Henrique Cardoso , prezydent Brazylii
2000 – Emil Constantinescu , prezydent Rumunii
2000 – Petyr Stojanow , prezydent Bułgarii
2001 – Maha Vajiralongkorn , następca tronu Tajlandii
2001 – Tarja Halonen , prezydent Finlandii
2001 – Milan Kučan , prezydent Słowenii
2002 – Filip I Koburg , książę Belgii
2003 – Henryk , wielki książę Luksemburga
2003 – Maria Teresa , Wielka księżna Luksemburga
2004 – Ion Iliescu , prezydent Rumunii
2004 – Maria Elżbieta , księżna Danii
2004 – Naruhito , następca tronu Japonii
2006 – Georgi Pyrwanow , prezydent Bułgarii
2007 – Karolos Papulias , prezydent Grecji
2008 – Luiz Inácio Lula da Silva , prezydent Brazylii
2008 – Felipe Calderón , prezydent Meksyku
2008 – Maria , księżna Danii
2011 – Lee Myung-bak , prezydent Korei Południowej
2012 – Ivan Gašparovič , prezydent Słowacji
2013 – Sauli Niinistö , prezydent Finlandii
2014 – Mette-Marit , księżna Norwegii
2014 – Ivo Josipović , prezydent Chorwacji
2015 – Maksyma , królowa Holandii
2016 – Enrique Peña Nieto , prezydent Meksyku
2017 – Guðni Th. Jóhannesson , prezydent Islandii
2017 – Matylda , królowa Belgów
2018 – Emmanuel Macron , prezydent Francji
Pozostali odznaczeni
Lista pełna od 1906[5] [6] [7] [8] [9]
Z nadania Fryderyka VIII :
1906 – Karol Edward , książę Saksonii-Koburg-Gotha
1906 – Axel , książę Danii
1906 – Conrad Victor Ankarcrona , dostojnik szwedzki
1906 – Luiza , królowa Danii
1906 – Eitel Fryderyk , książę pruski
1906 – Bernhard von Bülow , kanclerz Niemiec
1907 – Ludwik Ferdynand Wittelsbach , książę bawarski
1907 – Armand Fallières , prezydent Francji
1907 – Adalbert Ferdynand , książę pruski
1907 – Wilhelm , książę szwedzki
1908 – Ferdynand I , król Rumunii
1908 – Franciszek Ferdynand , następca tronu Austro-Węgier
1908 – Christian Danneskiold-Samsøe , dostojnik duński
1908 – Eryk , książę Danii
1909 – Manuel II , król Portugalii
1909 – Fryderyk August II , wielki książę Oldenburga
1909 – Władimir Frederiks , dostojnik rosyjski
1909 – Mikołaj Mikołajewicz , wielki książę rosyjski
1909 – Krzysztof , książę grecki
1909 – Jerzy , książę grecki
1910 – Albert I , król Belgii
1910 – Ferdynand I , król Bułgarii
1911 – Arvid Taube , minister szwedzki
1911 – Johannes Zeuthen Schroll , generał duński
1911 – Chakrabongse Bhuvanath , książę Syjamu (Tajlandii)
1911 – Viggo , książę Danii
1912 – Vilhelm Thomsen , naukowiec duński
Z nadania Chrystiana X :
1912 – Fryderyk , następca tronu Danii
1912 – Kanut , książę Danii
1912 – August Wilhelm , następca tronu Niemiec
1912 – Aleksandra , królowa Danii
1912 – Eryk , książę Szwecji
1912 – Henryk , książę małżonek Holandii
1913 – Oskar , książę pruski
1913 – Theobald von Bethmann Hollweg , kanclerz Niemiec
1914 – Edward , następca tronu Wielkiej Brytanii
1914 – Artur , książę brytyjski
1914 – Raymond Poincaré , prezydent Francji
1914 – Hans Niels Andersen , duński przedsiębiorca
1919 – Carl Gustaf Mannerheim , regent Finlandii
1919 – Leopold , następca tronu Belgii
1920 – Albert , następca tronu Wielkiej Brytanii
1920 – Alexandre Millerand , prezydent Francji
1921 – René , książę parmeński
1921 – Olaf V , król Norwegii
1921 – Epitácio Pessoa , prezydent Brazylii
1922 – Humbert , następca tronu Włoch
1922 – Wilhelmina , królowa Holandii
1922 – Jerzy , książę brytyjski
1923 – Hirohito , następca tronu Japonii
1923 – Tage Reedtz-Thott , duński polityk
1923 – Stanisław Wojciechowski , prezydent Polski
1924 – Henryk , książę brytyjski
1924 – Adolf Fryderyk , książę meklemburski
1925 – Tomáš Masaryk , prezydent Czechosłowacji
1926 – Prajadhipok , król Tajlandii
1926 – Lauri Kristian Relander , prezydent Finlandii
1926 – Karol , książę belgijski
1927 – Gaston Doumergue , prezydent Francji
1927 – Paweł , następca tronu Grecji
1928 – Cyryl Romanow , książę rosyjski
1929 – Alfons Burbon , książę hiszpański
1929 – Jakub Burbon , książę hiszpański
1929 – Ludwik II Grimaldi , król Monako
1929 – Fryderyk Franciszek , książę meklemburski
1930 – Aleksander I Karadziordziewić , król Jugosławii
1930 – Berthold , margrabia badeński
1930 – Paribatra Sukhumbhand , książę Tajlandii
1930 – Purachatra Jayakara , książę Tajlandii
1930 – Damrong Rajanubhab , książę Tajlandii
1930 – Nobuhito Takamatsu , książę Japonii
1930 – Jan Orleański , książę francuski
1932 – Paul Doumer , prezydent Francji
1932 – Christian , książę schaumburg-lippeński
1932 – Fu’ad I , król Egiptu
1933 – Albert Lebrun , prezydent Francji
1933 – Gustaw Adolf , książę szwedzki
1933 – Karol Gustaw Olaf , książę szwedzki
1934 – Paweł Karadziordziewić , regent Jugosławii
1934 – Piotr , książę grecki
1935 – Karol Jan , książę szwedzki
1935 – Bertil , książę szwedzki
1937 – Reza Szah Pahlawi , szach Iranu
1937 – Fryderyk , książę szlezwik-holsztyński
1937 – Gorm Glücksburg , książę duński
1938 – Jerzy Glücksburg , książę duński
1939 – Ernest August , książę hanowerski
1940 – Miklós Horthy , regent Węgier
1940 – Flemming Glücksburg , książę duński
1941 – Oluf Glücksburg , książę duński
1945 – Bernard Montgomery , brytyjski marszałek
1945 – Dwight Eisenhower , amerykański generał
1946 – Juliana , królowa Holandii
1946 – Bernhard , książę małżonek Holandii
Z nadania Fryderyka IX :
1947 – Ingrid , królowa Danii
1947 – Niels Bohr , duński fizyk
1950 – Winston Churchill , premier Wielkiej Brytanii
1950 – Juho Paasikivi , prezydent Finlandii
1950 – Vincent Auriol , prezydent Francji
1952 – Sigvard , książę Szwecji
1952 – Chumbhotbongs Paribatra , książę Tajlandii
1954 – Ásgeir Ásgeirsson , prezydent Islandii
1955 – Hajle Syllasje I , cesarz Etiopii
1955 – Szarlotta , wielka księżna Luksemburga
1955 – René Coty , prezydent Francji
1957 – Mikasa , książę Japonii
1957 – Urho Kekkonen , prezydent Finlandii
1958 – Bhumibol Adulyadej , król Tajlandii
1959 – Mohammad Reza Pahlawi , cesarz Iranu
1960 – Karolin Matylda , księżniczka Danii
1960 – Małgorzata , księżniczka Danii
1961 – Eleonora , duńska hrabina
1962 – Adolf Schärf , prezydent Austrii
1963 – Fryderyka , królowa Grecji
1963 – Habib Burgiba , prezydent Tunezji
1963 – Julius Nyerere , prezydent Tanzanii
1963 – Chrystian , duński hrabia
1964 – Antonio Segni , prezydent Włoch
1965 – Charles de Gaulle , prezydent Francji
1966 – Baldwin I , król Belgii
1966 – Giuseppe Saragat , prezydent Włoch
1967 – Henryk , książę małżonek Danii
1968 – Ryszard , książę niemiecki
1970 – Amha Selassie I , następca tronu Etiopii
1970 – Gustav Heinemann , prezydent Niemiec Zachodnich
1970 – Kristján Eldjárn , prezydent Islandii
Z nadania Małgorzaty II :
1973 – Anna , księżna Danii
1974 – Josip Broz Tito , prezydent Jugosławii
1975 – Claus , książę małżonek Holandii
1976 – Józefina Charlotta , wielka księżna Luksemburga
1978 – Giovanni Leone , prezydent Włoch
1979 – Rudolf Kirchschläger , prezydent Austrii
1980 – Nicolae Ceaușescu , prezydent Rumunii (pozbawiony orderu w 1989)
1981 – Nagako , cesarzowa Japonii
1982 – François Mitterrand , prezydent Francji
1983 – Mauno Koivisto , prezydent Finlandii
1976 – Fahd , król Arabii Saudyjskiej
1988 – Hasan II , król Maroka
1989 – Richard von Weizsäcker , prezydent Niemiec
1989 – Birendra , król Nepalu
1993 – Oscar Luigi Scalfaro , prezydent Włoch
1994 – Lennart Meri , prezydent Estonii
1996 – Nelson Mandela , prezydent RPA
1996 – Algirdas Brazauskas , prezydent Litwy
1998 – Husajn , król Jordanii
2000 – Arnold Mærsk McKinney Møller , duński przedsiębiorca
2002 – Johannes Rau , prezydent Niemiec
2007 – Roh Moo-hyun , prezydent Korei Południowej
Przypisy
↑ Historien bag Elefantordenen . kongehuset.dk. [dostęp 2014-08-16]. (duń. ) .
↑ Stanisław Łoza : Ordery i odznaczenia krajowe i zagraniczne. Co wiedzieć o nich należy . Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa, 1928, s. 37
↑ Modtagere af danske dekorationer . kongehuset.dk. [dostęp 2018-07-24]. (duń. ) .
↑ Elefantordenen (R.E.) . [w:] Ordensdetaljer [on-line]. borger.dk. [dostęp 2015-11-22]. (duń. ) .
↑ a b Jørgen Pedersen: Riddere af Elefantordenen 1559-2009 . Frederiksberg, Syddansk Universitetsforlag, 2009. s. 454-457
↑ Lars Stevnsborg: Kongeriget Danmarks ordener, medaljer og hæderstegn . Frederiksberg, Syddansk Universitetsforlag: 2005. s. 44-48
↑ Louis Bobé: De Kongelige Danske Ridderordener og Medailler . T. I. Kopenhaga: Arthur Jensens Forlag, 1950, s. 105-110
↑ Th. Hauch-Fausbøll: De Kgl. Danske Ridderordener og Medailler. Biografisk billedgalleri . Kopenhaga, 1929. s. 64
↑ H.F. Grandjean: De Kgl. Danske Ridderordener. Personalhistorisk festskrift . Kopenhaga, 1903, s. 3-24
Bibliografia
Gustav Adolph Ackermann , Ordensbuch sämmtlicher in Europa blühender und erloschener Orden und Ehrenzeichen . Annaberg, 1855, s. 170 (niem. )
Paul Hieronymussem, Orders, Medals and Decorations of Britain and Europe in Colour . Nowy Jork , 1967, s. 145-146 (ang. )
Fra Korsridder til Ridderkors. Elefantordenens og Danebrogordenens historie . Red.: Mogens Bencard, Tage Kaarsted, Uniwersytet w Odense, 1993 (duń. )
Rolf Christensen: Danske Ordensinsignier. Den Kongelige Danske Ridderordners Insignier i Ordenskapitlets Samling . Naestved, 1998 (duń. )
The Royal Orders of Chivalry . kongehuset.dk. [dostęp 2017-10-29]. (ang. ) .
Ordener og medaljer . kongehuset.dk. [dostęp 2017-10-29]. (duń. ) .
Senest tildelte ordener . kongehuset.dk. [dostęp 2017-10-29]. (duń. ) .
Jens Bircherod: Breviarium Eqvestre, seu Illustrissimo & Inclytissimo Eqvestri Ordine Elephantino , 1704 (łac. )
Order Słonia , 1580
Order Zbrojnego Ramienia , 1616 (†)
Order Danebroga , 1671
Order Wierności , 1732 (†)
Order Matyldy , 1771 (†)
Order Chrystiana VII , 1774 (†)
Medal Zasługi , 1792
Medal za Czyn Szlachetny , 1793
Odznaka Honorowa za Dobrą Służbę w Marynarce , 1801
Medal za Ratowanie Tonących , 1812
Medal „Ingenio et arti” , 1841
Medal Nagrody , 1865
Odznaka Honorowa za Dobrą Służbę w Armii Lądowej , 1945
Medal za Udział w Wojnie 1940–45 , 1946
Medal Wyzwolenia , 1946
Odznaka Honorowa za Dobrą Służbę w Siłach Powietrznych , 1953
Odznaka Honorowa Obrony za Dobrą Służbę , 1953
Medal za Wyróżniającą się Służbę Lotniczą , 1962
Medal Obrony , 1991 (†)
Medal Obrony dla Poległych i Rannych na Służbie , 1996 (†)
Medal Obrony za Waleczność , 1996
Medal Ministra Obrony , 2009
Medal Obrony dla Poległych na Służbie , 2009
Medal Obrony dla Rannych na Służbie , 2009
Medal Obrony za Wzorową Służbę , 2009
Medal Obrony za Chwalebny Wysiłek , 2009
Medal Obrony za Międzynarodową Służbę , 2009
Krzyż Waleczności , 2010
Medal Obrony za Międzynarodową Służbę 1948–2009 , 2015
Medal Ministerstwa Sprawiedliwości dla Zmarłych na Służbie , 2019
Medal Ministra Sprawiedliwości , 2019
Medal Ministerstwa Sprawiedliwości dla Rannych na Służbie , 2019
Medal Ministerstwa Sprawiedliwości za Międzynarodowy Wysiłek , 2019
Brązowy Medal Obrony za Międzynarodową Służbę , 2020
(†) odznaczenia zniesione lub wygasłe
Rodzaj odznaczenia
Elementy insygniów
Formy zredukowane
Lista odznaczeń w
Lista baretek w
Prawo
System odznaczeń w Polsce