Komisariat Straży Granicznej „Gorzyce” – jednostka organizacyjna Straży Granicznej pełniąca służbę ochronną na granicy polsko-czechosłowacka w latach 1928–1939.
Geneza
Na wniosek Ministerstwa Skarbu, uchwałą z 10 marca 1920 roku, powołano do życia Straż Celną[1]. Proces tworzenia Straży Celnej trwał do końca 1922 roku[2]. Początek działalności Straży Celnej na Śląsku datuje się na dzień 15 czerwca 1922 roku. W tym dniu polscy strażnicy celni w zielonych mundurach i rogatywkach wkroczyli na ziemia przyznane Polsce. W nocy z 16 na 19 czerwca 1922 roku Straż Celna przejęła ochronę granicy polsko niemieckiej na Śląsku. W ramach Inspektoratu Straży Celnej „Rybnik” zorganizowany został komisariat Straży Celnej „Gorzyce”[3][4]}. Pierwszym kierownikiem komisariatu był komisarz Mikołaj Kmieć[3].
W drugiej połowie 1927 roku przystąpiono do gruntownej reorganizacji Straży Celnej[5]. W praktyce skutkowało to rozwiązaniem tej formacji granicznej.
Rozkazem nr 4 z 30 kwietnia 1928 roku w sprawie organizacji Śląskiego Inspektoratu Okręgowego dowódca Straży Granicznej gen. bryg. Stefan Pasławski powołał komisariat Straży Granicznej „Gorzyce”, który przejął ochronę granicy od rozwiązywanego komisariatu Straży Celnej[6].
Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Ignacego Mościckiego z 22 marca 1928 roku, do ochrony północnej, zachodniej i południowej granicy państwa, a w szczególności do ich ochrony celnej, powoływano z dniem 2 kwietnia 1928 roku Straż Graniczną[7].
Rozkazem nr 4 z 30 kwietnia 1928 roku w sprawie organizacji Śląskiego Inspektoratu Okręgowego dowódca Straży Granicznej gen. bryg. Stefan Pasławski przydzielił komisariat „Gorzyce” do Inspektoratu Granicznego nr 16 „Rybnik” i określił jego strukturę organizacyjną[8].
W czerwcu 1929 roku w Skarbeńsku utworzono ekspozyturę placówki SG „Godów”, a Moszcenicy utworzono posterunek informacyjny dla pododcinków placówek „Moszczenica” i „Ruptawa”[9].
Rozkazem nr 10 z 5 listopada 1929 roku w sprawie reorganizacji Śląskiego Inspektoratu Okręgowego komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski określił numer i nową strukturę komisariatu[10].
Rozkazem nr 1 komendanta Straży Granicznej z 12 stycznia 1931 roku przemianowano placówkę II linii Moszczenica na placówkę I linii[11].
W 1931 roku zlikwidowano placówkę II linii „Wodzisław”, a jej miejsce utworzono posterunek informacyjny[12].
Rozkazem nr 3 z 31 grudnia 1938 roku w sprawach reorganizacji jednostek na terenach Śląskiego, Zachodniomałopolskiego i Wschodniomałopolskiego okręgów Straży Granicznej, a także utworzenia nowych komisariatów i placówek, komendant Straży Granicznej płk Jan Gorzechowski, działając na podstawie upoważnienia Ministra Skarbu z 14 października 1938 roku zarządził przeniesienie siedzib komendy obwodu „Bielsko” do Cieszyna, a komisariatu i placówki II linii „Gorzyce” do Bogumina[13]. Ponadto komisariat „Cieszyn” miał zorganizować nowe placówki linii w miejscowościach: Bogumin, Wierzbice, Pudlów[14]. Placówka I linii „Olza” przeszła do Komisariatu „Lubomia”[13].
Służba graniczna
Sąsiednie komisariaty:
Kierownicy/komendanci komisariatu
stopień
|
imię i nazwisko
|
okres pełnienia służby
|
kolejne stanowisko
|
kom.
|
Cezary Nowicki
|
był w 1932[15]
|
|
kom.
|
Zygmunt Horyszkowski
|
był XI 1937[16]
|
|
aspirant
|
Tadeusz Klimowski
|
- 29 X 1938[17]
|
komisariat „Bogumin”
|
Struktura organizacyjna
Organizacja komisariatu w kwietniu 1928[8]:
Organizacja komisariatu w listopadzie 1929[18]:
Przypisy
- ↑ Dominiczak 1975 ↓, s. 130.
- ↑ Dominiczak 1997 ↓, s. 250.
- ↑ a b Kronika IG „Rybnik” ↓, s. 4.
- ↑ Kozłowski 2012 ↓, s. 31.
- ↑ Kula 1994 ↓, s. 40.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 25.
- ↑ Goryński 2012 ↓, s. 226.
- ↑ a b Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 26.
- ↑ Kronika IG „Rybnik” ↓, s. 28.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 59.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 76.
- ↑ Kronika IG „Rybnik” ↓, s. 35.
- ↑ a b Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 129–130.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 130.
- ↑ Wykazy imienne Śl. IO ↓, s. 7.
- ↑ Wykazy imienne Śl. IO ↓, s. 338.
- ↑ Rozkazy KG SG ↓, s. 1938/51.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 58.
Bibliografia