Komenda Rejonu Uzupełnień Szamotuły (KRU Szamotuły) – organ wojskowy właściwy w sprawach uzupełnień Sił Zbrojnych II Rzeczypospolitej i administracji rezerw w powierzonym mu rejonie[2].
15 listopada 1921 roku, po wprowadzeniu podziału kraju na dziesięć okręgów korpusów oraz wprowadzeniu pokojowej organizacji służby poborowej, dotychczasowa PKU Szamotuły została podporządkowana Dowództwu Okręgu Korpusu Nr VII w Poznaniu i obejmowała swoją właściwością powiaty: czarnkowski, międzychodzki, obornicki, szamotulski i wieleński. Powiat obornicki został wyłączony z PKU Poznań Powiat, której z kolei podporządkowano powiat nowotomyski[1][4][5][6].
18 listopada 1924 roku weszła w życie ustawa z dnia 23 maja 1924 roku o powszechnym obowiązku służby wojskowej[7], a 15 kwietnia 1925 roku rozporządzenie wykonawcze ministra spraw wojskowych do tejże ustawy, wydane 21 marca tego roku wspólnie z ministrami: spraw wewnętrznych, zagranicznych, sprawiedliwości, skarbu, kolei, wyznań religijnych i oświecenia publicznego, rolnictwa i dóbr państwowych oraz przemysłu i handlu[6]. Wydanie obu aktów prawnych wiązało się z przejęciem przez władze cywilne (administracji I instancji) większości zadań związanych z przygotowaniem i przeprowadzeniem poboru[8][9]. Przekazanie większości zadań władzom cywilnym umożliwiło organom służby poborowej zajęcie się wyłącznie racjonalnym rozdziałem rekruta oraz ewidencją i administracją rezerw. Do tych zadań dostosowana została organizacja wewnętrzna powiatowych komend uzupełnień i ich składy osobowe. Poszczególne komendy różniły się między sobą składem osobowym w zależności od wielkości administrowanego terenu[10].
W marcu 1930 roku PKU Szamotuły była nadal podporządkowana Dowództwu Okręgu Korpusu Nr VII w Poznaniu i administrowała powiatami: czarnkowskim, międzychodzkim, obornickim i szamotulskim[11]. W grudniu tego roku komenda posiadała skład osobowy typ III[12].
1 lipca 1938 roku weszła w życie nowa organizacja służby uzupełnień, zgodnie z którą dotychczasowa PKU Szamotuły została przemianowana na Komendę Rejonu Uzupełnień Szamotuły przy czym nazwa ta zaczęła obowiązywać 1 września 1938 roku[13], z chwilą wejścia w życie ustawy z dnia 9 kwietnia 1938 roku o powszechnym obowiązku wojskowym[14]. Obok wspomnianej ustawy i rozporządzeń wykonawczych do niej, działalność KRU Szamotuły normowały przepisy służbowe MSWojsk. D.D.O. L. 500/Org. Tjn. Organizacja służby uzupełnień na stopie pokojowej z 13 czerwca 1938 roku. Zgodnie z tymi przepisami komenda rejonu uzupełnień była organem wykonawczym służby uzupełnień[15].
Komendant rejonu uzupełnień w sprawach dotyczących uzupełnień Sił Zbrojnych i administracji rezerw podlegał bezpośrednio dowódcy Okręgu Korpusu Nr VII, który był okręgowym organem kierowniczym służby uzupełnień. Rejon uzupełnień nie uległ zmianie i nadal obejmował powiaty: czarnkowski, międzychodzki, obornicki i szamotulski[2].
Obsada personalna
Poniżej przedstawiono wykaz oficerów zajmujących stanowisko komendanta Powiatowej Komendy Uzupełnień i komendanta rejonu uzupełnień oraz wykaz osób funkcyjnych (oficerów i urzędników wojskowych) pełniących służbę w PKU i KRU Szamotuły, z uwzględnieniem najważniejszych zmian organizacyjnych przeprowadzonych w 1926 i 1938 roku.
↑Józef Franciszek Frydrychowicz urodził się 18 marca 1882 roku w majątku Wilcze (gmina Koronowo), w rodzinie Bronisława i Kazimiery. Zweryfikowany w stopniu kapitana ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 roku w korpusie oficerów rezerwy artylerii. Zaginął w czasie II wojny światowej. Był odznaczony Medalem Niepodległości[16][17]
↑Por. kanc. Stanisław Chłodnicki z dniem 1 stycznia 1927 roku na został przydzielony ze zlikwidowanej PKU Gostyń do PKU Szamotuły na stanowisko referenta inwalidzkiego. W kwietniu 1929 roku został zwolniony z zajmowanego stanowiska z równoczesnym przydziałem do dyspozycji Ministra Pracy i Opieki Społecznej, do dnia 31 marca 1930 roku. Z dniem 31 października 1930 roku został przeniesiony w stan spoczynku[60].
↑Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939[63].
↑Zenon Batorski (ur. 28 lutego 1894) na stopień kapitana został mianowany ze starszeństwem z 19 marca 1937 i 43. lokatą w korpusie oficerów administracji, grupa administracyjna. Był odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi[64].
↑Józef Stanisław Kuśnierz (ur. 30 grudnia 1893) na stopień kapitana został mianowany ze starszeństwem z 15 sierpnia 1924 w korpusie oficerów piechoty. Był odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi[65].
↑Moczyński 1928 ↓, s. 393, autor użył sformułowania „wszystkie czynności przygotowawcze do poboru, jak również jego przeprowadzenie przeszły do władz administracyjnych”, co nie odpowiadało podziałowi kompetencji władz wojskowych i cywilnych, określonych we wspomnianych aktach prawa.
Henryk Moczyński: Służba poborowa. W: Dziesięciolecie Odrodzenia Polskiej Siły Zbrojnej 1918–1928. Henryk Stanisław Mościcki (red.) Włodzimierz Dzwonkowski (red.) Tadeusz Bałaban (red.). Warszawa: Tadeusz Złotnicki, 1928, s. 391–394.
Witold Jarno: Okręg Korpusu Wojska Polskiego nr IV Łódź 1918-1939. Łódź: Wydawnictwo „Ibidem”, 2001. ISBN 83-88679-10-4.
Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.