Jerzy Jaworowski
Grób Jerzego Jaworowskiego na Cmentarzu Powązkowskim
Jerzy Jaworowski (ur. 11 września 1919 w Augustowie , zm. 1975 w Warszawie )[1] – polski grafik , ilustrator książkowy, twórca plakatów i projektant znaczków pocztowych.
Życiorys
Był synem Jana Jaworowskiego, lekarza powiatowego w Augustowie i działacza społecznego (zm. w 1935), oraz jego drugiej żony, Heleny z d. Heybowicz (zm. w 1945). Miał dziewięć sióstr i młodszego o osiem lat brata. Sam był najstarszy z rodzeństwa.
Mając 19 lat, we wrześniu 1939 rozpoczął naukę na kursie sanitarnym w Szkole Podchorążych. Po agresji ZSRR na Polskę , chcąc uniknąć wcielenia do Armii Czerwonej , próbował wraz z kolegami przedostać się do Warszawy. Schwytani przez Niemców i przekazani Rosjanom, zostali następnie skazani i zesłani do łagru w okolicach Archangielska na Syberii[1] .
W 1948, po ośmiu latach katorżniczej pracy drwala-zesłańca, został zwolniony i wrócił do Polski[1] . Niemal od razu podjął studia w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Początkowo kształcił się w pracowni grafiki książkowej u Jana Marcina Szancera , a od 1952 w pracowni plakatu (ówczesnej Pracowni Projektowania Grafiki Propagandowej), kierowanej przez Henryka Tomaszewskiego . Uczelnię ukończył w 1955.
Zajął się głównie projektowaniem sztuki użytkowej, obejmującej takie dziedziny jak plakat, znak graficzny i opracowanie graficzne książek – okładki, obwoluty oraz ilustracje. Okazjonalnie projektował także znaczki pocztowe dla Poczty Polskiej . Mniej więcej od połowy lat 60. poświęcił się jednak wyłącznie książce. Opracował blisko 400 pozycji[1] . Współpracował z szeregiem wydawnictw, m.in. Państwowym Instytutem Wydawniczym , Czytelnikiem , Iskrami , Ludową Spółdzielnią Wydawniczą i Krajową Agencją Wydawniczą .
Henryk Tomaszewski : W naszym użytkowym fachu zawsze jest się tragarzem i trzeba te meble nosić pod wskazane adresy. Ale on nie podlizywał się ani wydawcy, ani pisarzowi. W tym co robił, był zawsze niepodległy. Przy pracy nad literaturą włączał motor własnej refleksji, i gdzieś go ona wiodła samotnymi ścieżkami. Bardzo dużo czytał, miał całkowicie swoistą inteligencję odczytywania świata i piszącego [1] .
Choroba i śmierć
Przez wiele lat chorował na białaczkę . Zmarł przedwcześnie w wieku 55. lat. Został pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 130-1-11)[2] .
Wybrana twórczość
Plakaty
W pogoni za żółtą koszulką , 1954
Dni oświaty, książki i prasy , 1955
Biały pudel , 1955
Włóczęga , 1955
Jesienne drużynowe biegi przełajowe , 1955
Bel Ami , 1956
Pan inspektor przyszedł , 1958
Alibi , 1957
Wyznania hochsztaplera Feliksa Krulla , 1958
Faustyna , 1958
Szpieg z Tajwanu , 1958
Marzenie , 1959
Fałszerz , 1959
Gdy umilkły działa , 1959
Piękna młynarka , 1959
Dzieje miłości , 1960
Strzał na bagnach , 1960
Czerwony sygnał , 1960
Kolorowe melodie , 1961
Przebudzenie , 1961
Dama pikowa , 1961
Wielka tajemnica , 1961
Skłóceni z życiem , 1961
Koniec drogi , 1961
Ludzie błękitnego płomienia , 1962
Ostatni świadek , 1962
Melonik i muzy , 1962
Bitwa o Kozi Dwór , 1962
Sami zakochani , 1963
Nie jedzcie stokrotek , 1964
Zgliszcza Radopolje , 1964
Żywi i martwi , 1964
Ilustracje i opracowania graficzne książek
Stryj Juliusz , aut. Guy de Maupassant , wyd. Czytelnik, 1954
Pożegnania , aut. Julia Hartwig , wyd. Czytelnik, 1956
Kartki sportowe (okładka), aut. Adolf Rudnicki , wyd. Czytelnik, 1956
Młodym (obwoluta ), aut. Władimir Majakowski , wyd. Iskry, 1967
Widziałem i słyszałem , aut. Janusz Makarczyk , wyd. Czytelnik, 1957
Rozmowy z milczeniem , aut. Pola Gojawiczyńska , wyd. Czytelnik, 1957
Opowiadania , aut. Pola Gojawiczyńska, wyd. Czytelnik, 1958
Dancing, karnet balowy , aut. Maria Pawlikowska-Jasnorzewska , wyd. Czytelnik, 1958
Zew krwi (okładka), aut. Jack London , wyd. Iskry, 1958
Nowele (obwoluta i karta tytułowa), aut. Samuel Beckett , wyd. Czytelnik, 1958
Parasol noś i przy pogodzie (aforyzmy chińskie, japońskie, arabskie i perskie), wyd. Czytelnik, 1959
Po burzy , aut. Kornel Filipowicz , wyd. Czytelnik, 1959
Dzień bohatera • Opowiadania (obwoluta), aut. Jan Józef Szczepański , wyd. Czytelnik, 1959
Gwałt na Melpomenie (tom 1–2, oprawa i obwoluta), aut. Antoni Słonimski , wyd. Czytelnik, 1959
Pod gołym niebem (okładka i obwoluta}, aut. Mark Twain . wyd. Iskry, 1960
Poezje i satyry , aut. Światopełk Karpiński , wyd. Czytelnik, 1961
Dafnis i Chloe , aut. Longos , wyd. Czytelnik, 1962
W poszukiwaniu stylu epoki • Współczesne przemiany cywilizacyjno-techniczne a nowe formy w sztuce i architekturze , aut. Jerzy Kossak, wyd. Iskry, 1963
Do raju i z powrotem , aut. Jan Józef Szczepański, wyd. Czytelnik, 1964
Polana , aut. Igor Sikirycki , wyd. Biuro Wydawnicze „Ruch”, 1964
Basia nad biegunem , aut. Lucjan Wolanowski , wyd. Biuro Wydawnicze „Ruch”, 1964
Biały Kieł , aut. Jack London, wyd. Iskry, 1964
Rękopis znaleziony w Saragossie , aut. Jan Potocki , wyd. Czytelnik, 1965
Myszy i ludzie , aut. John Steinbeck , wyd. Czytelnik, 1965
Curwood – Włóczęgi północy • Władca Skalnej Doliny • Szara Wilczyca • Bari, syn Szarej Wilczycy , aut. James Oliver Curwood , wyd. Iskry, 1965
Trylogia , aut. Henryk Sienkiewicz , wyd. PIW, 1966
Zielone piekło , aut. Raymond Maufrais , wyd. Iskry, 1966
Troska i pieśń , aut. Władysław Broniewski , wyd. Czytelnik, 1967
Działa Nawarony (okładka), aut. Alistair MacLean , wyd. Iskry, 1967
Portrety imion • Wiersze , aut. Kazimiera Iłłakowiczówna , wyd. Wydawnictwo Poznańskie , 1968
Kiełbie we łbie (okładka), aut. Stanisław Zieliński , wyd. Iskry, 1968
Ja to ktoś inny • Korespondencja Artura Rimbaud , aut. Arthur Rimbaud , wyd. Czytelnik, 1970
„Polska proza współczesna” (seria), wyd. PIW , 1970–1976
„Polska poezja współczesna” (seria), wyd. PIW, 1970–1976
Widnokres , aut. Tadeusz Śliwiak , wyd. PIW , 1971
Dystans , aut. Jacek M. Hohensee , wyd. Iskry, 1971
Nastanie święto i dla leniuchów , aut. Julian Kornhauser , wyd. Iskry, 1972
Polowanie na cietrzewie , aut. Stanisław Grochowiak , wyd. PIW, 1972
Rzeźnia numer pięć , aut. Kurt Vonnegut jr. , wyd. PIW, 1972
Tynset , aut. Wolfgang Hildesheimer, wyd. PIW, 1973
Pożycz nam męża, Poopy , aut. Graham Greene , wyd. PIW, 1973
Najlepsze po raz drugi , aut. Maria Ślipek , wyd. Iskry, 1974
Huzar na dachu , aut. Jean Giono , wyd. PIW, 1974
Ballada o Peckham Rye , aut. Muriel Spark , wyd. PIW, 1974
Sto lat samotności , aut. Gabriel García Márquez , wyd. PIW, 1974
Gdziekolwiek pójdę... (okładka), aut. Kazimierz Ratoń , wyd. Iskry, 1974
Sprawa osobista , aut. Kenzaburo Oë , wyd. Państwowy Instytut Wydawniczy, 1974
Baśnie , aut. Hans Christian Andersen , wyd. (jubileuszowe) PIW, 1975
Kółko graniaste , aut. Joanna Pollakówna , wyd. KAW , 1975
Prawda o górniku Pstrowskim (okładka), aut. Janusz Roszko , wyd. Iskry, 1975
Utwory poetyckie , aut. Julian Przyboś , wyd. LSW , 1975
Stało się jutro – Metoda doktora Quina • Piąty stan materii , aut. Anatol Dnieprow , wyd. Nasza Księgarnia, 1976
Znaczki pocztowe
Mistrzostwa Świata w Klasie Finn (seria), 1965
Mistrzostwa Świata w Piłce Nożnej (seria), 1966
XI Szybowcowe Mistrzostwa Świata • Leszno 1968 (seria), 1968
Seria sportowa poolimpijska (seria), 1969
Wycinanki ludowe (seria), 1971
Wyróżnienia
„Najładniejszy znaczek w 1965 roku” w plebiscycie pisma „Filatelista” – Mistrzostwa Świata w Klasie Finn (nr kat. 1385)[3]
Przypisy
Bibliografia
Jerzy Jaworowski – rysownik zapomniany , Jamiński Zespół Indeksacyjny
Film Posters
Artyści plastycy okręgu warszawskiego 1945–1970 • Słownik biograficzny (Przewodniczący rady programowej: Andrzej Janota), Warszawa 1972, s. 212–213
Irena Batura, Wojciech Batura: Po Ziemi Augustowskiej • Przewodnik dla turysty i wczasowicza . Suwałki: Wydawnictwo „Hańcza”, 1993, s. 54-55. ISBN 83-900828-3-7 .
Linki zewnętrzne
* kzp – Katalog Znaków Pocztowych