Janusz Anderman (ur. 7 kwietnia 1949 we Włoszczowie[1]) – polski pisarz, prozaik, tłumacz literatury czeskiej, reżyser, autor scenariuszy filmowych, sztuk teatralnych i słuchowisk radiowych.
Życiorys
Jest absolwentem filologii słowiańskiej[1] na Uniwersytecie Jagiellońskim. Od 1978 był współredaktorem, a w latach 1980–1988 redaktorem niezależnego kwartalnika „Puls”, pracował ponadto w redakcji „Studenta” w Krakowie, współpracował z Radiem Wolna Europa. W latach 1980–1981 wchodził w skład komisji ds. współpracy z „Solidarnością” Związku Literatów Polskich, w grudniu 1981 uczestniczył w powołaniu Prymasowskiego Komitetu Pomocy Osobom Pozbawionym Wolności i Ich Rodzinom. 5 stycznia 1982 sam został internowany i do 24 lipca tegoż roku przebywał w więzieniu na warszawskiej Białołęce[2].
Jako prozaik debiutował w 1970 na łamach prasy[1]. Uznanie zyskały jego powieści środowiskowe: debiutancka Zabawa w głuchy telefon (1976), a także Gra na zwłokę (1979), zbiory opowiadań: Brak tchu (kilka wydań bezdebitowych 1983–1988, wydanie poszerzone 1990), Kraj świata (Paryż 1988), Tymczasem (1998). Jego prozę tłumaczono na jedenaście języków, edycje książkowe ukazywały się m.in. w Wielkiej Brytanii, Stanach Zjednoczonych, Szwajcarii i Niemczech. Za powieść Cały czas uzyskał w 2007 nominację do Nagrody Literackiej Nike[3], w 2009 na jej motywach powstał film Mniejsze zło w reżyserii Janusza Morgensterna. Został ponadto felietonistą „Gazety Wyborczej”. Członek Polskiej Akademii Filmowej i PEN Clubu[4]. Do sierpnia 2020 był członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich[5].
Był jurorem m.in. na 33. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni[6], a także ekspertem Agencji Scenariuszowej oraz Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej[7].
Był członkiem komitetu poparcia Bronisława Komorowskiego przed wyborami prezydenckimi w 2010 i 2015[8][9].
Życie prywatne
Jego żoną była aktorka Joanna Trzepiecińska. Mają dwóch synów – Wiktora i Karola. Małżeństwo zakończyło się rozwodem[10].
Odznaczenia i wyróżnienia
Twórczość
- Literatura
- Zabawa w głuchy telefon (1976)
- Autostop (1978 pod pseudonimem Marcin Czech)
- Gra na zwłokę (1979)
- Brak tchu (1983)
- Kraj świata (1988)
- Choroba więzienna (ze wstępem Tadeusza Konwickiego, 1992)
- Tymczasem (1998)
- Fotografie (2002)
- Największy słoń na świecie (2003)
- Cały czas (2006)
- Nowe fotografie (2007)
- To wszystko (2008)
- Fotografie ostatnie (2010)
- Łańcuch czystych serc (2012)
- Grzybki halucynogenne (ze wstępem Adama Michnika, 2013)
- Czarne serce (2015)
- Golenie frajerów (2021)
- Scenariusze filmowe
- Śnić we śnie, scenariusz, dialogi (1979)
- Białe tango, scenariusz (1981)
- Kraj świata, scenariusz (1993)
- Mniejsze zło, scenariusz (2008)
- Co ja tu robię? Tadeusz Konwicki, scenariusz, reżyseria (2009)[4]
- Teatr TV
- Piknik, przekład (1977)
- Palacz zwłok, przekład (1981)
- Dziwne popołudnie doktora Burkego, przekład (1982)
- Oświadczenie (współautor Sławomir Mrożek, 2002)
- Dzień przed zachodem, autor (2003)[4]
- Teatr
- Labirynt, autor (1987)
- Amerykańska papieżyca, reżyseria (2000)
- Gra na zwłokę, autor (2006)
- Fotografie, autor (2009)
- Pociągi pod specjalnym nadzorem, autor adaptacji (2017)
Przypisy
Bibliografia
- Grzegorz Majchrzak: Janusz Anderman. W: Opozycja w PRL. Słownik biograficzny 1956–89. Jan Skórzyński (red.). T. 2. Warszawa: Ośrodek Karta, 2002, s. 18–19.
- Słownik pisarzy polskich. Jan Tomkowski (red.). Warszawa: Horyzont, 2002.
Linki zewnętrzne