Morski Związkowy Klub Sportowy Arka Gdynia – polskiklubpiłkarski grający w I lidze. Klub jest kontynuatorem tradycji sportowych takich zrzeszeń jak K.S. Gdynia, K.S. Kotwica czy RKS Arka sięgających historią do 1929 roku, który uważany jest za oficjalną datę utworzenia klubu. Dwukrotny zdobywca Pucharu Polski (1979 i 2017), dwukrotny zdobywca Superpucharu Polski (2017 i 2018) oraz uczestnik Pucharu Zdobywców Pucharów (1979/1980) i eliminacji Ligi Europy (2017/2018). Finalista Pucharu Polski w sezonach 2017/2018 i 2020/2021.
Historia
Początki piłki nożnej w Gdyni
Historycy futbolu w większości są zgodni w kwestii uznania Arki Gdynia jako kontynuatora tradycji sportowych klubu K.S Gdynia założonego w roku 1929[potrzebny przypis].
Dynamiczny rozwój miasta w połowie lat dwudziestych ubiegłego stulecia spowodowany budową portu zapoczątkował powstanie wielu organizacji sportowo-rekreacyjnych. W roku 1929 powstał Klub Sportowy Gdynia będący pierwszym tego rodzaju stowarzyszeniem w mieście. W 1934 roku, z inicjatywy Alfonsa Pomierskiego i Zygmunta Pozerskiego założono Klub Sportowy Kotwica, który w związku z rozpadem w 1937 r. KS Gdynia przyjął znaczną część piłkarzy poprzedniego klubu. W następnych latach Kotwica pełniła wiodącą rolę w piłkarstwie na Pomorzu, awansując do klasy A w 1938 roku. Debiutancki sezon okazał się niezwykle udany dla gdyńskiego zespołu, zajął on wówczas 3. miejsce ulegając jedynie bardziej doświadczonym drużynom Gryfa Toruń oraz Pomorzanina Toruń. Kolejny sezon oraz potencjalny rozwój klubu zostały przerwane przez wybuch II Wojny Światowej.
Okres powojenny
KS Kotwica został ponownie zawiązany jesienią 1946 roku, jednak jego rola nie była już na tyle znacząca. W 1947 dokonana została fuzja klubów z rejonu gdyńskiego: ZKS. Kotwica, KS Portowiec oraz KS Marynarz. Zapoczątkowało to okres łączenia przeróżnych stowarzyszeń i klubów sportowych, w wyniku których powołano w 1946 roku Rybacki Klub Sportowy MIR, od którego wywodzi się dzisiejsza Arka. Inną istotną datą jest wiosna 1952 roku, kiedy powstało Koło Sportowe Kolejarz-Arka, wówczas po raz pierwszy w historii klubu użyta została nazwa „Arka”.
Rozwój silnej Arki
Rok 1953, to czas reform w polskiej piłce nożnej, wówczas uformowały się IV ligi wojewódzkie. Na podstawie reprezentowanego przez poszczególne kluby poziomu piłkarskiego skompletowano 10 zespołów walczących o mistrzostwo IV klasy rozgrywkowej na Pomorzu. KS Kolejarz „Arka” Gdynia, dzięki dobrej grze przez cały sezon liderowała tabeli i awansowała do III ligi. Oprócz występów w lidze międzywojewódzkiej, zespół Arki zadebiutował w rozgrywkach o Puchar Polski, gdzie pokonał ŁKS II Łódź 5-2, a w spotkaniu decydującym o awansie do 1/16 pucharu, w takim samym stosunku bramkowym Warmię Olsztyn.
W latach 1954–1964 klub grał między II a III ligą, nastąpiły również kolejne reorganizacje. W roku 1960 nazwę zespołu przekształcono na RKS Arka natomiast tuż przed rozpoczęciem rozgrywek II ligi w sezonie 1964/1965 klubowi nadano nazwę Morskiego Związkowego Klubu Sportowego Gdynia.
Pomimo nazwy MZKS Gdynia, kibice nadal używali nazwy „Arka”. Artykuł na ten temat opublikował „Głos Wybrzeża”, sugerując powrót do tradycyjnej nazwy argumentując to okrzykami kibiców na stadionie „Arka Gola!”. W rezultacie, poprzednia nazwa została przywrócona 9 maja 1972, od tej pory klub nosił miano: Morski Związkowy Klub Sportowy Arka Gdynia. Już w następnym sezonie 1973/1974 drużyna wywalczyła swój pierwszy w historii awans do Ekstraklasy[4].
W siódmą rocznicę nadania nazwy MZKS Arka Gdynia, 9 maja 1979 roku zespół zdobył Puchar Polski odnosząc w finale rozgrywek zwycięstwo 2-1 nad Wisłą Kraków po bramkach Janusza Kupcewicza i Tadeusza Krystyniaka. Arka wygrywając Puchar Polski stała się pierwszym zespołem piłki nożnej z Pomorza, któremu udało się odnieść taki sukces.
Arka pierwszy raz w europejskich pucharach
Zwycięstwo w Pucharze Polski w sezonie 1978/1979 uprawniło Arkę do udziału w Pucharze Zdobywców Pucharów. Arka w losowaniu par do 1/16 tych rozgrywek trafiła na bułgarską drużynę Beroe Stara Zagora. 19 września 1979 roku, Arka podjęła bułgarski zespół zwyciężając 3-2. Natomiast rewanż, który odbył się 3 października w Starej Zagorze, zakończył się porażką 0-2 i tym samym Arka odpadła z rozgrywek.
Trudne lata 80. i 90.
Trzy lata po historycznym sukcesie klubu – awansie do Pucharu Zdobywców Pucharów, Arka zajęła przedostatnie miejsce w Ekstraklasie i spadła do drugiej klasy rozgrywkowej. Okazało się, że był to początek słabszych lat dla klubu. Arka naprzemiennie rozgrywała swoje mecze w II lub III lidze, jednym z bardziej istotnych wydarzeń w tym okresie było zwycięstwo 2-1 nad Wisłą Tczew w regionalnym Pucharze Polski w 1990 roku. Na większe sukcesy przyszło kibicom poczekać aż do 2000 roku. Wówczas klub przestał rozgrywać swoje mecze na stadionie przy ulicy Ejsmonda 1 i przeniósł się na nowo wybudowany Stadion Miejski przy ul. Olimpijskiej 5, gdzie gra do dzisiaj po jego modernizacji w roku 2011.
Lata 2005–2016
W sezonie 2004/2005 Arkowcy tracąc najmniej bramek spośród wszystkich drużyn, zajęli 3. miejsce w I lidze i po 23 latach awansowali do Ekstraklasy.
Jednak w kolejnym sezonie, po udanej rundzie jesiennej działacze klubu usłyszeli wraz z innymi pięcioma drużynami zarzuty o udziale w aferze korupcyjnej, która wstrząsnęła polską piłką. 22 marca 2007 roku klub został zawieszony we wszystkich rozgrywkach na jeden miesiąc uniemożliwiając Arce walkę o punkty w lidze czy o półfinał Pucharu Ekstraklasy (w pierwszym ćwierćfinałowym meczu przeciwko Wiśle Płock padł remis 1-1). Późniejszą decyzją, po przeprowadzeniu dochodzenia, zespół został zdegradowany do I ligi, otrzymał 200 tys. złotych kary i pięć punktów minusowych na start następnego sezonu. Mimo tego, iż zespół niezależnie od zajętej lokaty miał zostać zdegradowany, podopieczni Wojciecha Stawowego wywalczyli 11. miejsce w sezonie.
Pomimo tego, iż spadek zazwyczaj wiąże się z ogromnymi problemami finansowo-organizacyjnymi, Arka dzięki właścicielowi Ryszardowi Krauze oraz trenerowi Stawowemu mogła walczyć o powrót do Ekstraklasy w dobrych warunkach. Udało się zatrzymać sztab trenerski i większość zawodników, Arka startowała w 1 lidze w roli jednego z faworytów do awansu i po udanym sezonie – ze zmianą trenera w tle (Wojciecha Stawowego zastąpił Robert Jończyk) drużyna awansowała ponownie do Ekstraklasy.
Po rozegraniu trzech pełnych sezonów w Ekstraklasie, klub na kolejne cztery lata musiał pogodzić się z grą na drugim poziomie rozgrywek, gdzie poczynając od sezonu 2011/2012 zajmował kolejno: 7., 5., 4. i 10. miejsce, by ostatecznie na finiszu rozgrywek sezonu 2015/2016 wywalczyć awans na najwyższy szczebel rozgrywkowy.
Sezon 2016/2017
Ten sezon przyniósł Arce kolejne sukcesy. Drużyna będąca beniaminkiem Ekstraklasy, zdołała utrzymać się w lidze oraz po raz drugi w historii klubu zwyciężyć w Pucharze Polski, pokonując w doliczonym czasie gry Lecha Poznań 2-1. Zwycięstwo to umożliwiło grę w III rundzie eliminacji Ligi Europy, co po występie w Pucharze Zdobywców Pucharów było drugim tak istotnym wydarzeniem w klubowej historii. Tuż przed rozpoczęciem sezonu 2017/2018 żółto-niebiescy zdołali również pokonać mistrza kraju – Legię Warszawa w karnych 4-2 (1-1), w walce o Superpuchar Polski stając się jedną z najbardziej utytułowanych drużyn piłkarskich z Pomorza.
Lata 2017 – obecnie
W sezonie 2017/2018 Arka po raz drugi z rzędu awansowała do finału Pucharu Polski, gdzie trafiła na Legię Warszawa. Klub z Gdyni przegrał 1-2 (0-2) i nie zdołał obronić tytułu. Pomimo tego, Arka zagrała w Superpucharze Polski (Legia zdobyła tytuł mistrza Polski oraz wygrała Puchar Polski), gdzie pokonała Legię Warszawa 3-2 (3-2) i zdobyła ten puchar po raz drugi.
Następne lata nie przyniosły Arce szczególnych sukcesów. Sezony 2018/2019 i 2019/2020 żółto-niebiescy ukończyli na 15. miejscu w lidze, przez co w tym drugim drużyna spadła do 1 ligi. W sezonie 2020/2021, klubowi udało się po raz czwarty wywalczyć finał Pucharu Polski. Arka zmierzyła się tam z Rakowem Częstochowa i przegrała 1-2 (0-0).
Q – runda eliminacyjna, 1/16, 1/8, 1/4, 1/2 – odpowiednia faza rozgrywek, Grupa – runda grupowa, 1r gr – pierwsza runda grupowa, 2r gr – druga runda grupowa, F – finał, R – runda, PO – play-off
k. – rzuty karne, los. – losowanie, Dogr. – dogrywka, w. – zasada bramek strzelonych na wyjeździe
Niegdyś Arka Gdynia swoje mecze rozgrywała na stadionie przy ul. Ejsmonda 1, historycznym obiekcie gdzie rodził się klub i przeżywał swoje pierwsze wzloty i upadki. To również tam padały rekordy frekwencji sięgające 20-30 tysięcy osób. W sercach kibiców szczególne miejsce ma sławna „Górka”, na której od kilku lat organizowane są spotkania międzypokoleniowe, które mają przybliżać młodszym kibicom historię klubu.
Od 2000 roku swoje mecze żółto-niebiescy nieprzerwanie rozgrywają na stadionie miejskim w Gdyni przy ul. Olimpijskiej 5/9. Niegdyś mieścił on 12 000 widzów, lecz po całkowitej przebudowie w latach 2009–2010 stał się nowoczesnym obiektem spełniającym kryteria UEFA *** i mieszczącym 15 139 widzów. Najzagorzalsi kibice mogą zasiadać na symbolicznie nazwanej trybunie „Górka”.
↑Klasa Okręgowa, potocznie była zwana III ligą okręgową.
↑Pierwsza grupa eliminacji, wygrana grupa z Pomorzanin Toruń 2:0 i 1:1, z Zatoka Braniewo 6:0 i 1:3. Druga grupa eliminacji i zajęcie 2 miejsca premiowanego awansem. 1.Lublinianka, 2.Arka 12pkt. 17:11bramki 5/2/3.
↑Rozgrywki rozegrano w 2 grupach 8 zespołowych, był to ostatni sezon w sytemie wiosna-jesień, w tym samym roku wystartowała liga w systemoe jesień wiosna.