De Koninklijke Nederlandse Schaakbond organiseert jaarlijks het Nederlands kampioenschap schaken algemeen en voor dames. Analoog aan dat er wel vrouwenschaak maar geen herenschaak is, is er geen herenkampioenschap, maar ('algemeen', 'open' of 'genderneutraal') Nederlands kampioenschap. Aan het algemeen kampioenschap mogen ook vrouwen meedoen, als ze zich daarvoor weten te plaatsen. In de praktijk gebeurt dat zelden.
Geschiedenis
Officieus Nederlands kampioenschap schaken (1873-1908)
De Nederlandse Schaakbond was in 1873 opgericht met als primair doel jaarlijks een nationale wedstrijd te houden.[1] Deze wedstrijden werden tot en met 1908 gehouden. Sinds de invoering van het algemeen Nederlands kampioenschap in 1909, worden de nationale wedstrijden tot 1908 'officieuze Nederlandse kampioenschappen' genoemd.[2] Deze waren representatief voor het Nederlandse schaken tegen het einde van de 19e eeuw.
De winnaars van de officieuze Nederlandse kampioenschappen tussen 1873 en 1908 staan in onderstaande lijst:[3]
Het algemeen Nederlands kampioenschap schaken (1909-heden)
Vanaf 1909 werden de regels aangescherpt en werd officieel van "Nederlands kampioenschap" gesproken.[26] Het officiële kampioenschap was aanvankelijk een tweejaarlijks toernooi; vanaf 1970 werd het een jaarlijks kampioenschap. Een overzicht van de resultaten wordt door het Max Euwe Centrum gegeven.[27]
Het algemene kampioenschap werd van 1969 t/m 1981 in Leeuwarden gespeeld onder sponsoring van Friesche Vlag en van 2001 t/m 2005 onder sponsoring van Essent. Van 2006 t/m 2008 werd in het Media Park in Hilversum gespeeld. Vanaf 2009 bestaat het toernooi uit 10 in plaats van 12 deelnemers. Het toernooi van 2020 werd vanwege het heersende coronavirus niet gespeeld. In 2021 spanden zes schakers, waaronder titelverdediger Lucas van Foreest, een kort geding aan tegen de schaakbond vanwege het vereiste coronatoegangsbewijs.[28] De schakers verloren de rechtszaak, waarop twee van hen alsnog in het toernooi speelden.[29] In 2021 werd tegelijkertijd voor een andere opzet gekozen, met in totaal 24 spelers in een knock-outtoernooi.
↑Gegevens van 1873 tot 1879 ontleend aan Jaarboekje van den Nederlandschen Schaakbond, van 1873 tot 1879; Gegevens van 1880 en later ontleend aan de Engelstalige Wikipedia, waar Whyld, Ken (1986), Chess: The Records, Guinness Books, pp. 107–8 als bron vermeld wordt; Plaats van 1880 tot 1908 ontleend aan https://nl.qwe.wiki/wiki/Dutch_Chess_Championship; meer bronnen in de voetnoten per jaar.
↑Renette, Hans (2016), H.E. Bird: A chess biography with 1,198 games, uitgegeven door McFarland & Co. p. 271-274
↑Zie m.n. De Groene Amsterdammer van 30 augustus 1891, p. 5
↑Heemskerk, J.F. (1 januari 1893). Twintigste Jaarverslag van den Nederlandschen Schaakbond. Tijdschrift van den Nederlandschen Schaakbond 1
↑Zie m.n. De Groene Amsterdammer van 27 augustus 1893, p. 5. Eindstand van de zevenkamp was: Loman en Foreest 4.5 punten; Vijzelaar 4 punten; Benima en Olland 3.5 punten; N.N. 1 punt; Deelman 0 punten. Er was geen tiebreak regeling, dus Loman en Foreest werden gezamenlijk eerste.
↑Zie m.n. De Groene Amsterdammer van 19 augustus 1894, p. 5
↑Zie m.n. De Groene Amsterdammer van 18 augustus 1895, p. 7. Tiebreak (Sonneberg) werd gebruikt om tweede en derde plaats vast te stellen.
↑Zie m.n. De Groene Amsterdammer van 9 augustus 1896, p. 5
↑Zie m.n. De Groene Amsterdammer van 15 augustus 1897, p. 7. Wedstrijdverloop bevat onregelmatigheden die niet in dit artikel verklaard worden.