Natriumdithioniet

Natriumdithioniet
Structuurformule en molecuulmodel
Structuurformule van natriumdithioniet
Watervrij natriumdithioniet
Algemeen
Molecuul­formule	Na2S2O4
IUPAC-naam	natriumdithioniet
Andere namen	natriumhydrosulfiet
Molmassa	174,11 g/mol
SMILES	[O-]S(=O)S(=O)[O-].[Na+].[Na+]
InChI	1S/2Na.H2O4S2/c;;1-5(2)6(3)4/h;;(H,1,2)(H,3,4)/q2*+1;/p-2
CAS-nummer	7775-14-6
EG-nummer	231-890-0
PubChem	24489
Wikidata	Q414560
Beschrijving	wit poeder met prikkelende geur
Waarschuwingen en veiligheids­maatregelen
Gevaar
H-zinnen	H251 - H302
EUH-zinnen	EUH031
P-zinnen	P235+P410 - P280 - P301+P312 - P407 - P420 - P501
EG-Index-nummer	016-028-00-1
VN-nummer	1384
ADR-klasse	klasse 4.2 (voor zelfontbranding vatbare stoffen)
Fysische eigenschappen
Aggregatie­toestand	vast
Kleur	wit
Dichtheid	2,37 g/cm³
Oplosbaarheid in water	± 250 g/L
Goed oplosbaar in	water
Tenzij anders vermeld zijn standaardomstandigheden gebruikt (298,15 K of 25 °C, 1 bar).
Portaal    Scheikunde

Natriumdithioniet of natriumhydrosulfiet is een zout van natrium, met als brutoformule Na₂S₂O₄. Het is een sterk reductiemiddel.

Synthese

Natriumdithioniet kan op verschillende manieren bereid worden. Het meest verspreide commerciële proces is het formiaatproces. Daarin reageert natriumformiaat met zwaveldioxide en natriumhydroxide in een waterige oplossing van methanol:[1]

${\displaystyle {\ce {HCOONa + 2SO2 + NaOH -> Na2S2O4 + CO2 + H2O}}}$

Een ouder proces is het zinkstofproces. Zinkpoeder, in water gesuspendeerd, wordt met zwaveldioxide gereduceerd tot zinkdithioniet. Dat wordt nadien met natriumhydroxide behandeld, waarbij natriumdithioniet wordt gevormd. In plaats van natriumhydroxide kan men ook natriumcarbonaat gebruiken:[2]

${\displaystyle {\ce {Zn + 2SO2 -> ZnS2O4}}}$

${\displaystyle {\ce {ZnS2O4 + 2NaOH -> Zn(OH)2 + Na2S2O4}}}$

Een andere methode is de omzetting van natriumboorhydride met zwaveldioxide in sterk basisch milieu:

${\displaystyle {\ce {NaBH4 + 8SO2 + 8NaOH -> 4Na2S2O4 + NaBO2 + 6H2O}}}$

De wereldproductie bedraagt meerdere 100.000 ton per jaar. De stof wordt onder meer geproduceerd door BASF volgens het formiaatproces en door Prayon-Rupel in Engis (België) volgens het zinkstofproces.

Eigenschappen

Het komt voor als de watervrije vorm (wit poeder) of als het dihydraat (gele kristallen). Het heeft een onaangename zwavelgeur. Bij verwarming rond 60°C verliest het dihydraat zijn water. Het dihydraat is vatbaar voor zelfontbranding. Bij verhitting van het watervrije natriumdithioniet in lucht wordt rond 100°C in een exotherme reactie natriumsulfaat gevormd en zwaveldioxide vrijgezet.

Natriumdithioniet is goed oplosbaar in water. De oplossing is niet erg stabiel: er vindt een langzame ontleding plaats waarbij vrije sulfietionen ontstaan.

Toepassingen

Vanwege de reducerende activiteit wordt natriumdithioniet gebruikt als bleekmiddel bij de bereiding van kleurstoffen, suiker, leder, textiel en papier. Het wordt ook gebruikt in roestverwijderaar voor mineralen.

Externe links

• (en) MSDS van natriumdithioniet
• (en) Gegevens van natriumdithioniet in de GESTIS-stoffendatabank van het IFA

Bronnen, noten en/of referenties

1. Europees Octrooi EP1809574A2, "Method for producing sodium dithionite" van 25 juli 2007 aan BASF
2. L. A. Pratt, The manufacture of sodium hyposulfite, Industrial and Engineering Chemistry, Vol. 16 no. 7 (1924), blz. 676-677. DOI:10.1021/ie50175a006