Muurvaren-associatie

Muurvaren-associatie
Herfstaspect van de associatie
Herfstaspect van de associatie
Syntaxonomische indeling
Klasse:Asplenietea
(muurvaren-klasse)
Orde:Tortulo-Cymbalarietalia
(muurleeuwenbek-orde)
Verbond:Cymbalario-Asplenion
(muurleeuwenbek-verbond)
Associatie
Asplenietum rutae-murario-trichomanis
Kuhn 1937
Afbeeldingen op Wikimedia Commons Wikimedia Commons

De muurvaren-associatie (Asplenietum rutae-murario-trichomanis) is een associatie uit het muurleeuwenbek-verbond (Cymbalario-Asplenion). De associatie omvat muurplantengemeenschappen van koele, stenige plaatsen gedomineerd door varens.

Naamgeving en codering

Synoniemen
Asplenietum ruto-murario-trichomanis
Asplenio-Ceterachetum officinarum Vives 1964

De wetenschappelijke naam Asplenietum rutae-murario-trichomanis is afgeleid van de botanische namen van twee kensoorten binnen de associatie, de muurvaren (Asplenium ruta-muraria) en de steenbreekvaren (Asplenium trichomanes).

Fysiognomie

De muurvaren-associatie wordt gekenmerkt door een zeer open vegetatie met volledige afwezigheid van de boom- en de struiklaag.

In de kruidlaag zijn varens dominant, bloeiende planten zijn slechts beperkt aanwezig. Muurvaren en steenbreekvaren zijn het vaakst voorkomend, grotere varens zoals de mannetjesvaren en de wijfjesvaren komen minder voor en dikwijls enkel als dwergvorm.

Op vochtige muren is een moslaag meestal aanwezig met voornamelijk bladmossen. Het gewoon muursterretje is de meest gevonden soort.

Ecologie

Voorjaarsaspect van de muurvaren-associatie, hier in een vorm met veel gewone eikvaren.

Deze plantengemeenschap is kenmerkend voor vochtige tot droge, bijna verticale kalkrijke rotswanden en muren. Van nature zijn ze enkel te vinden in kalkgebergten en -plateaus. In de Lage Landen vindt men ze vooral terug op oude stadsmuren, gracht- en kademuren, waterputten, kerkhofmuren en kasteelruïnes, muren van kalksteen of gevoegd met kalkrijke cement.

Het substraat is meestal zeer verweerd, maar oligotroof. Een bodem is amper aanwezig. Meestal is de luchtvochtigheid hoog, zoals op oude gracht- of kademuren, maar de gemeenschap komt ook voor op zonnige, droge plaatsen, al zijn die dan meestal naar het noorden gericht.

Verspreiding

Het verspreidingsgebied van de muurvaren-associatie omvat de Atlantische provincie tot subcontinentaal Europa.

In Nederland komt deze associatie vooral voor in het rivierengebied en in Limburg. In Vlaanderen en vooral in Wallonië is ze meer verspreid, maar steeds zeer gelokaliseerd.

Diagnostische taxa voor Nederland en Vlaanderen

De associatie heeft in Nederland en Vlaanderen slechts drie kensoorten, de muurvaren, de steenbreekvaren en de schubvaren. In de onderstaande synoptische tabel staan de belangrijkste soorten van de muurvaren-associatie in Nederland en Vlaanderen.

Kruidlaag
Kentaxon Diff.soort Abundantie Triviale naam Botanische naam Opmerking Afbeelding
kA D steenbreekvaren Asplenium trichomanes
kA A muurvaren Asplenium ruta-muraria
kA O schubvaren Asplenium ceterach
kV O zwartsteel Asplenium adiantum-nigrum
kO O muurleeuwenbek Cymbalaria muralis
kK O blaasvaren Cystopteris fragilis
F mannetjesvaren Dryopteris filix-mas
F liggende vetmuur Sagina procumbens
O straatgras Poa annua
O gewone paardenbloem Taraxacum officinale
O gewone melkdistel Sonchus oleraceus
O gewone eikvaren Polypodium vulgare
O Canadese fijnstraal Conyza canadensis
O plat beemdgras Poa compressa
O stinkende gouwe Chelidonium majus
O wijfjesvaren Athyrium filix-femina
O grote brandnetel Urtica dioica
Moslaag
Kentaxon Diff.soort Abundantie Triviale naam Botanische naam Opmerking
kV Z muurknikmos Bryum radiculosum
kO F gewoon muursterretje Tortula muralis
F gewoon purpersteeltje Ceratodon purpureus
O gedraaid knikmos Bryum capillare
O zodeknikmos Bryum caespiticium
O gewoon zijdemos Homalothecium sericeum
O zilvermos Bryum argenteum

Fotogalerij